TÜRK DÜNYASI HAYVAN MASALLARINDA TESPİT EDİLEN DEĞERLER

Yıl 2018, Sayı: 43, 227 - 247, 23.07.2018

Fahri Dağı , Mehmet Alptekin , Tuba Kaplan

https://doi.org/10.21563/sutad.510507

Cited By: 7

Öz

Masallar, insanın yaşadığı dünyada ufkunu ve hayal dünyasını zenginleştiren, yaratıcı bir birey olmasına yardımcı olan, çocuğun doğumuyla tanıştığı bir edebi türdür. Masallar yoluyla birey farklı dünyaların kapılarını aralar ve yeni şeyler öğrenip keşfetmeye başlar. Bir varmış bir yokmuş ile aralanan masal dünyası bireyin bazı temel değerleri kazanmasında önemli bir role sahiptir. Çocuklar tarafından sevilen, çocuğun merak ve keşfetme güdüsünü harekete geçiren masallar; çocukta empati kurmayı, yaşadığı dünyayı tanımayı, ele aldığı konularla çocuklara temel değerlerin aşılanmasında önemli bir araçtır.

Bu çalışmanın amacı, Türk dünyasından tespit edilen hayvan masallarında yer alan değerleri tespit etmektir. Nitel araştırma yönteminin benimsendiği bu çalışmada veri toplama amacıyla doküman analizi tekniğinden faydalanılmıştır. Araştırmada, Ali Berat Alptekin’in "Hayvan Masalları" ve Nedim Bakırcı'nın "Türk Dünyası Coğrafyasında Tespit Edilmiş Hayvan Masalları Üzerinde Bir İnceleme", adlı eserleri başta olmak üzere Türk dünyasının farklı coğrafyalarında tespit edilmiş hayvan masallarında yer alan değerler Schwartz Değerler Ölçeği’ne göre sınıflandırılmış ve kullanım sıklığını tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda bahsi geçen masallarda güç, güvenlik, evrensellik, başarı, geleneksellik, yardımseverlik, uyma, uyarılma, özyönelim ve hazcılık değerine yer verildiği tespit edilmiştir. Yardımseverlik değerinin yoğun bir şekilde işlendiği saptanmıştır. Geçmişle bağ kurulmasını ve geleceğe değerlerin aktarması açısından masalların gücü önem teşkil etmektedir. Özellikle küçük yaş gruplarında temel değerlerin aktarımında kullanılan hayvan masallarının bu hususta bir araç niteliğine sahip olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Dünyası, Hayvan Masalları, Değer, Değerler Eğitimi

Kaynakça

• AĞAKAY, Mehmet Ali (1955). Türkçe Sözlük. (Haz: Nurettin Artam, Hasan Eren, Samim Sinanoğlu), Ankara: Yeni Matbaa.
• AİSOPOS (1974). Aisopos Masalları. (Çev. Nurullah Ataç), İstanbul: Hürriyet Yayınları. AİSOPOS (1976). Ezop Masalları. (Çev. Orhan Vedat Sevinçli), İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• AKKAYA, Nevin (2014). "Keloğlan Masallarında Yer Alan Değerlerin İncelenmesi." Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2: 312-324.
• ALPTEKİN, Ali Berat (2000). "Hayvan Masallarının Formel Yapısı", Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 7: 175-185.
• ALPTEKİN, Ali Berat (2010). Hayvan Masalları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ALTINKÖPRÜ, Tuncel (2012). Hayvan Dünyasından Masallar, İstanbul: Çilek Yayınları. Ana Britannica (1994). C. 12. İstanbul: Ana Yayıncılık.
• ARDOĞAN, Arzu (2009). Uygur Halk Masalları, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• BAKIRCI, Nedim (2004). Türk Dünyası Coğrafyasında Tespit Edilmiş Hayvan Masalları Üzerine Bir İnceleme. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış doktora tezi).
• BAYDEMİR, Hüseyin (2004). Özbek Halk Masalları (İnceleme Metin), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış doktora tezi).
• BEYDABA (1975). Filozof Beydaba Kelile ve Dinme. (Çev. Ömer Rıza Doğrul). İstanbul: Toker Yayınevi.
• Büyük Ansiklopedi (1991). C.5. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• ÇETİN, Şaban (2004). "Değişen Değerler ve Eğitim." Milli Eğitim Dergisi, 10 (2):161.
• DEMİRKAN, Tarık (2012). Dünya Halklarından Hayvan Masalları, Can Çocuk Yayınları.
• DOĞAN, Mehmet (1994). Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Bahar Yayınları.
• DOĞAN, Sabri (2009). Kırgız Masalları (İnceleme-Metin), Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• DURBAŞ, Refik (2015). Kuyruklu Hayvan Masalları, Can Çocuk Yayınları.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican-vd. (1991) Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ERDEM, Ali Rıza (2003). "Üniversite Kültüründe Önemli Bir Unsur: Değerler." Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4): 55-72.
• GÖKBULUT, Burak (2010). Kıbrıs Türk Masalları İle Uygur Türk Masalları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma (İnceleme-Metinler), İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış doktora tezi).
• GÖKÇİMEN, Ahmet (2000). Türkmen Masaları Üzerine Motif İncelemesi (Hayvan Masalları), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• GÜNGÖR, Erol (1998). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar. İstanbul Üniversitesi: Ötüken Neşriyat.
• HALKTANIR, Belgin Selen (2013). Uykudan Önce Hayvan Masalları, 1001 Çiçek Yayınları.
• İPEK, Emel (2011). Sevimli Hayvan Masalları, İstanbul: Karanfil Yayınları.
• KALE, Nefise (2007). “Nasıl Bir Değerler Eğitimi?”, Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, (26-28 Kasım 2004), İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• KAYA, Burcu (2013). Kazak Hayvan Masalları Üzerine Bir İnceleme, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
• KIZILÇELİK, Sezgin-YAŞAR, Ertem (1994). Açıklamalı Sosyoloji Terimler Sözlüğü. Ankara: Atilla Kitabevi.
• KÖKLÜGİLLER, Ahmet (2014). Tilkinin Yemini(Anadolu Hayvan Masalları), İstanbul: Can Yayınları.
• LA FONTAİNE (1975). La Fontaine Bütün Masallar. (Çev. Sabahattin Eyuboğlu), İstanbul: Cem Yayınevi.
• LA FONTAİNE (1976). Bütünüyle La Fontaine Masalları. (Çev. Nükte Uğurel, Seyit Kemal Karaalioğlu, Nevzat Kızılcan), İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevi.
• MEB (2006). Türkçe Öğretimi Programı. (6–8. sınıflar) 06. 05. 2017 tarihinde http://www.meb.gov.tr adresinden alınmıştır.
• MENGÜŞOĞLU, Takiyettin (1983). Felsefeye Giriş. Ankara: Remzi Kitabevi.
• ÖZDEMİR, Mehmet -GÖÇEN, Gökçen (2014). "Ahmet Midhat Efendi ve Felâtun Bey İle Rakım Efendi Romanında Değerler Eğitimi." Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, 7(31): 215-240.
• ÖZDEMİR, Mehmet-YILDIRIM KARAKAŞ, Özge (2015). "Ahmet Mithat Efendi’nin Çengi Romanında Aile İçi Eğitim ve Öne Çıkan Değerler." Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 4 (11): 254-276.
• ÖZENSEL, Ertan (2003). "Sosyolojik Bir Olgu Olarak Değer". Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3): 217-239.
• ÖZKAN, Recep (2010). "Türk Eğitim Sisteminde Himayeci Değerler: İlköğretim Ders Kitapları Örneği". Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1): 1224-1241.
• PÜSKÜLLÜOĞLU, Ali (1995). Türkçe Sözlük. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• SAÇKESEN, Ahmet (2010). Özbek Masallarının Tip ve Motif Yapısı, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış doktora tezi).
• SAKAOĞLU, Saim (1983). Kıbrıs Türk Masalları, Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• SCHWARTZ, Shalom H. (1992). "Universals İn The Content And Structure Of Values: Theory And Empirical Tests İn 20 Countries." Ed. M. Zanna. Advances İn Experimental Social Psychology, New York: Academic Pres. (25): 1-65.
• SOLAK SAĞLAM, Mehtap (2012). Yakut (Saha) Masalları Üzerine Bir Dil İncelemesi (Giriş, İnceleme, Metinler, Dizin), İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış doktora tezi).
• ŞAMLIOĞLU, Elif Serra (2013). Kırım Tatar Masalları Üzerine Bir İnceleme, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• ŞİMDİ, Fevziye (2018). Hayvan Masalları, İstanbul: Baygenç Yayıncılık.
• ŞİMŞEK, İbrahim (2004). Hayvanlar da Konuşur, İstanbul: Assos Yayınları.
• TATLI, İrfan (2007). En Güzel Hayvan Hikâyeleri, İstanbul: Sarı Papatya Yayınları.
• Temel Britannica (1992).C. 6. İstanbul: Ana Yayıncılık.
• THEODORSON, George A.-THEODORSON, Achilles (1979). A modern Dictionary of Sociology. Newyork: Barnes ve Noble.
• TOKMAKÇIOĞLU, Erdoğan (2000). Ülkemden Hayvan Masalları, İstanbul: Can Yayınları.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1979). C. 3. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Türkçe Sözlük (1998). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• YEŞİL, Rüştü-AYDIN, Davut (2007)."Demokratik Değerlerin Eğitiminde Yöntem ve Zamanlama". Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, (2): 65-84.
• YILMAZ, Mehmet (1994). Kırgız Halk Masalları (Motif İndeks ve Tercüme), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• YOUSSEF, Houssein (2014). Halep Türkmen Masallarının Propp Metodu Açısından Çözümlenmesi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• ZHAMAKİNA, Alfiya (1999). Kazak Masalları Üzerine Bir İnceleme, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).