TAŞKIN PAŞA (DAMSA) KÜLLİYESİ İÇERİSİNDE YER ALAN HIZIR BEY TÜRBESİNDEKİ SANDUKALAR

Yıl 2019, Sayı: 45, 383 - 408, 30.04.2019

Alper Altın

https://doi.org/10.21563/sutad.636258

Cited By: 2

Öz

Anadolu Selçukluları ile mamur edilmeye başlanan İslam şehirleri, Selçukluların yıkılması ile birlikte ortaya çıkan Beylikler döneminde de imarına devam edilmiştir. Türk kültürünün ve sanatının yansıması olan eserler Anadolu’nun dört bir tarafını süslemiştir. Karaman merkezli kurulan Karamanoğulları kendilerini Selçuklular’ın varisi olarak görmüş ve sanat üslubunu sürdürmek istemişlerdir. Karamanoğullarının hüküm sürdüğü şehirlerde (Konya, Karaman, Niğde, Kayseri, Antalya, Mersin, Nevşehir, Aksaray) cami, mescit, medrese, kümbet, kervansaray, hamam, köprü ve çeşme gibi pek çok eseri günümüze gelmiştir. Nevşehir Damsa’da Eratna Beyliği’ne ait Taşkınpaşa Külliyesi içerisine yaptırmış oldukları Hızır Bey Türbesi, Ürgüp İbrahim Bey Camisi ile birlikte Karamanoğullarının bölgede imzasıdır. Baldaken tarzdaki türbede dört sanduka yer almaktadır. Bunların üçü özgün biri sonradan getirilmiştir. Kitabelerine göre bunlar Hızır Bey, Hasan ve İlyas Bey’e aittir. Çalışmamızda söz konusu türbe kısaca tanıtılacak ve asıl olarak sandukalar incelenecektir. Türk sanatında sandukaların yeri ve önemi çizim ve fotoğraflar ile belgelenerek belirtilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Nevşehir, Damsa, Karamanoğulları, Eratna Beyliği

Kaynakça

• Anonim (1973), Cumhuriyetin 50. Yılında Vakıflar, Ankara.
• ARIK, M. Oluş (1969), “Erken Devir Anadolu-Türk Mimarisinde Türbe Biçimleri” Anadolu (Anatolia), XI, Ankara: 57-100.
• ARSEVEN, Celal Esad (1983), “Sanduka”, Sanat Ansiklopedisi, 4, İstanbul: 1764.
• ARSLAN, Muhammet (2017), Anadolu’da Selçuklu Çağı Cami Ve Mescit Mimarisi (Plan-Mimari-Süsleme), Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• BARIŞTA, H. Örcün (1999), “Konya İnce Minaresi‘ndeki 15-16. Yüzyıl Sembolik Lahitlerden Örnekler”, XII. Türk Tarih Kongresi, III, Ankara, 1073-1077.
• BOZKURT, Nebi (2009), “Sanduka”, TDVİA, 36, İstanbul: 102-104.
• CİRTİL, Saim (2001), Eratna Beyliği Mimarisi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• ÇAL, Halit (2013), “Orta Asya’dan (8-9. yy.) Türkiye’ye (11-17. yy.) Mezar Taşlarında Yazılar”, V. Uluslararası Türkoloji Kongresi Kültürel Etkileşim Ve Medeniyetler İttifakı 19-20 Nisan 2013, Türkistan: 591-599.
• ÇAL, Halit (2013), “Türklerde Mezar-Mezar Taşları”, Aile Yazıları, 8, Ankara: 295-332.
• ÇİFTÇİOĞLU, İsmail (2001), “Ürgüp'ün Taşkınpaşa (Damsa) Köyü'nde Karamanlı Devri Eserleri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, III, 2, Afyon: 17-22.
• DEMİRİZ, Yıldız (2004), İslam Sanatında Geometrik Süsleme, İstanbul.
• DENKNALBANT, Ayşe (2011), “Taşkın Paşa Külliyesi”, TDVİA, 40, İstanbul: 149-151.
• DİYARBEKİRLİ, Nejat (1972), Hun Sanatı, İstanbul.
• DÜLGERLER, Osman Nuri (2006), Karamanoğulları Dönemi Mimarisi, Ankara.
• ERAVŞAR, Osman (1993), Ürgüp ve Çevresindeki Türk-İslam Yapıları, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• ESTERABADİ, Aziz B. Erdeşir-i (1990), Bezm U Rezm, Çev: Mürsel Öztürk, Ankara.
• GÖKTÜRK, Mehmet (2008), Tarih ve Anıtları Işığında Kırşehir Mezar Taşları “Mezardaki Hayatlar”, Ankara.
• KARAMAĞARALI, Beyhan (1992), Ahlat Mezar Taşları, Ankara.
• KARAMÜRSEL, Alım (2002), “Türklerde Mezar Geleneği”, Türkler Ansiklopedisi, 3, Ankara: 76-87.
• KILCI, Ali (1992), Türkiye'deki XIV. ve XV. Yüzyıllara Ait Baldaken Tarzı Denen Türbeler, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• ORAL, Mehmet Zeki (1962), “Anadolu’da San’at Değeri Olan Ahşap Minberler, Kitabeleri ve Tarihçeleri”, Vakıflar Dergisi, V, Ankara: 23-77.
• ÖZGÜÇ, Tahsin (1965), “Monuments of The Period of Taşkınpaşa's Principality”, Attı Del Secondo Congresso Internazlonale Dı Arte Turca, Venezia 1963, Napoli: 197-201.
• ÖZKARCI, Mehmet (2001), “Sinop’ta Candaroğulları Beyliği Dönemi Sandukaları”, Prof. Dr. Zafer Bayburtluoğlu Armağanı-Sanat Yazıları, Kayseri: 435-461.
• SAĞIROĞLU ARSLAN, Aslı – BUDAK, Ayşe (2006), “Kayseri Bünyan İlçesine Bağlı Kölete Köyü’ndeki Sanduka Tipli Mezarlar”, IX. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, Erzurum, 403-414.
• ŞİKARİ (2005), Karamanname Zamanın Kahramanı Karamaniler’in Tarihi, Haz. Metin Sözen ve Necdet Sakaoğlu, İstanbul.
• TUNCER, Orhan Cezmi (1991), Anadolu Kümbetleri 3 Beylikler ve Osmanlı Dönemi, Ankara.
• ULUÇAM, Abdüsselam (2000), Eski Erciş-Çelebibağı Mezarlığı ve Mezar Taşları, Ankara.
• UYKUR, Ramazan (2003), Ürgüp Damsa Köyü Taşkınpaşa Külliyesi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• YAZICI, Tahsin (1995), “Estarabadi Aziz b. Erdeşir” TDVİA, 11, İstanbul: 438.