Muslim Property Issue in Montenegro after Berlin Treaty

Yıl 2016, Cilt: 35 Sayı: 59, 85 - 114, 01.05.2016

Ayşe Özkan

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000631

Öz

With Berlin Treaty in 13 July 1878, places such as Nikşiç, Kolaşin, Podgoritsa, Jablyak and İşbuz were left to Montenegro and a property issue broke in these places. Although the rights of Muslims in these lands that joined Montenegro were secured with Article 30 of the Berlin Treaty, this article was not recognized in application. Muslims migrated due to the pressure from the Montenegrin, religious pressures, the issue of military service and economic problems. Montenegro seized the commodities of the migrating Muslims and did not give sufficient shares from the crops. Having also prohibited the sales of real estate to the foreigners, Montenegro raised various difficulties for the Muslims. In addition, it started to sell the properties of the immigrants for cheap prices. Despite founding mixed commissions, no solutions were found. Montenegro stopped the works of commissions from time to time and in time, the property and debt issues intertwined, which remained unsolved even in 20th century.

Anahtar Kelimeler

Berlin Treaty, Montenegro, Real Estate, Debt, Muslim.

Berlin Antlaşması sonrasında Karadağ’da Müslüman emlakı meselesi

Öz

13 Temmuz 1878 tarihli Berlin Antlaşması ile Nikşiç, Kolaşin, Podgoritsa, Jablyak, İşbuz gibi yerler Karadağ’a bırakılmış ve bu yerlerde emlak meselesi ortaya çıkmıştır. Karadağ topraklarına katılan bu yerlerdeki Müslümanların hakları Berlin Antlaşması’nın 30. Maddesiyle güvence altına alınmış olsa da uygulamada bu madde tanınmamıştır. Karadağlıların baskısı, dini baskılar, askerlik meselesi ve ekonomik sıkıntılar dolayısıyla Müslümanlar göç etmişlerdir. Karadağ, göç eden Müslümanların mallarına el koymuş, mahsullerinden kendilerine yeter hisse vermemiştir. Yabancılara emlak satışını da yasaklayan Karadağ, Müslümanlara çeşitli zorluklar çıkarmıştır. Ayrıca borcu olan göçmenlerin mülklerini ucuz fiyata satmaya da başlamıştır. Durumu çözmek için karma komisyonlar kurulsa da soruna çözüm bulunamamıştır. Karadağ kimi zaman komisyonların çalışmalarını da durdurmuş ve zamanla emlak ve borç meseleleri iç içe geçmiş, 20. Yüzyıla gelindiğinde bile bu meseleler çözülmemiş bir şekilde kalmıştır

Anahtar Kelimeler

Berlin Antlaşması, Karadağ, Emlak, Borç, Müslüman

Kaynakça

• BOA. DH.MKT. 1466/85 1305.Ra.13 (29.11.1887)
• BOA, DH.MKT. 1723/58 1307.N.22(11.05.1890)
• BOA, DH.MKT. 407/39 1313.5.13 (04.08.1895)
• BOA, DH.MKT. 2267/83 1317.B.04 (08.11.1899)
• BOA, DH.MKT. 77/19 1310.Z.19 (03.07.1893)
• BOA, DH.MKT. 1381/68 1304.Ra.03 (29.11.1886).
• BOA, DH.MKT. 1466/79 1305.Ra.13 (29.11.1887).
• BOA, DH.MKT. 1504/9 1305.Ş.13 (24.04.1888).
• BOA, HR.HMŞ.İŞO. 170/8 1304.Ş.08 (02.05.1887).
• BOA, HR.HMŞ. İŞO. 107/35 1325.Şu.20 (05.03.1910).
• BOA, HR.TO. 46/5 18.02.1885.
• BOA, HR.TO. 46/130 24.10.1886.
• BOA, HR.TO. 46/9 14.03.1885.
• BOA, HR.TO. 50/43 21.12.1892.
• BOA, HR.TO. 138/16 27.10.1880.
• BOA, HR.TO. 136/15 02.07.1880.
• BOA, HR.TO. 45/57 24.01.1881.
• BOA, HR.TO. 47/57 24.01.1888.
• BOA, HR.TO. 526/83 01.02.1883.
• BOA, HR.TO. 478/12 14.07.1884.
• BOA, HR.TO. 47/62 09.05.1888.
• BOA, TFR.I.SL. 210/20985 1327.Ca.25 (14.06.1909).
• BOA, Y.A.HUS. 166/12 1298. M.18 (20.12.1880)
• BOA, Y.PRK.A. 1/110 1295 B.10 (11.07.1878)
• BOA, Y.PRK.EŞA. 4/19 1301.C.20 (15.04.1884)
• BOA, Y.MTV. 39/88 1306.Za.24 (22.07.1889)
• BOA, Y.MTV. 61/90 1309. N.26 (24.04.1892)
• Osmanlı-Rus Harbi (1877-1878) Koleksiyonu Kataloğu (ORH)
• ORH, Kutu: 114, Gömlek: 43, Belge: 43-1, 09.01.1294 (21.03.1878)
• ANDRİYAŞEVİÇ, Jivko; İstoriya Tsirne Gore, Belgrad, 2015.
• BANCOVİÇ, Safet; “Müslümanlar’ın Karadağ’dan 19. Yüzyıldaki Göçü”, Muhacirlerin İzinde, Derleyen: Hayri Kolaşinli, Ankara, 2012.
• DARKOT, Besim; “Karadağ”, İslam Ansiklopedisi, C. 6, İstanbul, 1955.
• ERİM, Nihat; Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, C.I, Ankara, 1953.
• GÜNDÜZ, Tufan; Allahimanet Bosna, Boşnakların Osmanlı Topraklarına Göçü 1879-1912, İstanbul, 2012.
• KARATAY, Osman; “Karadağ’ın Bağımsızlık Mücadelesi”, Balkanlar El Kitabı, C.I: Tarih, Ankara, 2006.
• KÜLÇE, Süleyman; Osmanlı Tarihinde Arnavutluk, İzmir 1944.
• MADEN, Fahri; “Büyük Güçlerin Berlin Antlaşması’nın Uygulanmasına Yönelik Baskıları”, History Studies, C.5, Sayı 1, Ocak 2013.
• MOAÇANİN, Nenad; “Karadağ”, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, C. 24, İstanbul, 2011.
• Montenegro: Political and Ethnic Boundaries 1840-1920, Volume 2: 1880-1920, Ed. Beitullah Destani, UK, 2001.
• ÖZCAN, Uğur; II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı-Karadağ Siyasi İlişkileri, Ankara, 2012.
• ÖZCAN, Uğur-TEMİZER, Abidin; Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne Karadağ’da Türk Sefirleri ve Şehbenderleri, İstanbul, 2015.
• ÖZDEM, Ali Gökçen; Karadağ’ın Osmanlı Egemenliğine Karşı Mücadelesi (1830- 1878), Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ, 2012.
• PALAİRET, Michael; Balkan Ekonomileri 1800-1914, Çev. Ayşe Edirne, İstanbul, 2000.
• PEPİÇ, Adnan; “Podgoritsa’nın Kısa Bir Tarihçesi”, OTAM( Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), Sayı 18, Ankara, 2005.
• RASTODER, Şerbo; “Karadağ’dan Müslüman Göçleri- 1878’den Günümüze Kısa Bir Tarih Denemesi”, Muhacirlerin İzinde, Derleyen: Hayri Kolaşinli, Ankara, 2012.
• ŞİMŞİR, Bilal N.; Rumeli’den Türk Göçleri, C. I, Ankara, 1989.
• ------------------; Rumeli’den Türk Göçleri, C.II, Ankara, 1989.
• ------------------; Rumeli’den Türk Göçleri, C.III, Ankara, 1989.
• TEMİZER, Abidin; Osmanlı-Karadağ Sınır Anlaşmazlıkları ve Çözümü (1878- 1912), On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun, 2007.
• -------------------; “Karadağ’da Öteki Sorunu: Müslümanlar (1878-1913)”, History Studies, C. 5, Sayı 3, Haziran 2013.
• URHAN, Vahit Cemil; Karadağ’ın Bağımsızlığını Kazanması (1851-1878), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2015.
• YAĞCI, Zübeyde Güneş; “Berlin Antlaşmasından Sonra Müslümanların Karadağ’da Kalan Arazileri Meselesi”, Almanah, Knyiga IV, Sayı 63-64, Podgoritsa, 2014.