ORTAÇAĞ’DA KUZEY AVRUPA’DA MEYDANA GELEN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE ETKİLERİ:950-1300

Yıl 2022, Cilt: 41 Sayı: 71, 174 - 190, 31.03.2022

Tolgahan Karaimamoğlu

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.915896

Öz

İklim dünya ekosistemi için en önemli faktördür ve her zaman değişim halinde olmuştur. İklimde meydana gelen birkaç derecelik bir ısınma veya soğuma hareketi başta insanlar olmak üzere canlıların hayatlarını her dönem ciddi şekilde etkilemiştir. Özellikle insanoğlunun gelişimin çetin hava şartlarında azaldığı, doğa döngüsü içerisinde ortaya çıkan daha uygun iklim koşullarında da hızlandığı ise tarihsel süreçten anlaşılmaktadır. 950-1300 yılları arasında Kuzey Avrupa’da meydana gelen iklim değişikliği ise bu durumun iyi bir tarihsel örneğidir. Bu dönemde İskandinavya, Kuzey Avrupa ve Büyük Britanya’nın yer aldığı geniş bir coğrafya da eskiye nazaran daha sıcak yazlar ve ılıman kışlar yaşanmıştır. “Ortaçağ’ın Sıcak Dönemi” olarak adlandırılan bu süreçte Avrupa’da insan yaşamı için daha elverişli bir ortam oluşturmuştur. İklimde üç ya da dört asır süresince meydana gelen bu olumlu gidişat Ortaçağ Avrupa’sında bir dizi önemli gelişmeyi ortaya çıkartmıştır. Çalışma iklimin olumlu etkisiyle başlayan Viking göçleri, nüfus artışı ve buna bağlı olarak tarım üretiminin gelişerek yoğunlaşması ve yeni bir mimari tarzın oluşması üzerinden Ortaçağ Avrupa’sında değişen maddi ve kültürel hayatı açıklamaya odaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Orataçağ'ın Sıcak Dönemi, İklim, Kuzey Avrupa

Teşekkür

Dr. Kerim Kartal'a çalışmaya sağladığı katkı ve destekten dolayı teşekkür ederim.

Kaynakça

• Nunn, P. D., Climate, Environment, and Society in the Pacific during the Last Millennium, Elsevier, Londra-New York 2007.
• Looney, C. G. Climate Change and the Emergence of Civilization, Xlicbris Corporation, (Ebook), 2011.
• Harris, M., Yamyamlar ve Krallar, Kültürlerin Kökenleri, Çev. M. Fatih Gümüş, İmge Yayınları, Ankara 2018.
• Gerste, R. D., Hava Nasıl Tarih Yazar: Antikçağdan Günümüze İklim Değişiklikleri ve Felaketler, Çev. Meltem Karaismailoğlu, Kolektif Kitap, İstanbul 2017.
• Hughes, M. K. ve Diaz, H. F., “Was There A Medieval Warm Period, And If So, Where And When?”, Climatic Change, (26) 1994, s. 109-142.
• Lamb, H. H., “The Early Medieval Warm Epoch And Its Sequel”, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 1965, s. 13-37.
• IPCC First Assesment Report, Climate Change, Edit. J. T. Houghton, G. J. Jenkins and J. J. Ephraums, Cambridge University Press, Cambridge 1990.
• Young, N. E. ve diğerleri, “Glacier maxima in Baffin Bay during the Medieval Warm Period coeval with Norse settlement”, Science Advances, 1 (11), 2015, s. 1-8.
• Mann, M. E ve diğerleri, “Global Signatures and Dynamical Origins of the Little Ice Age and Medieval Climate Anomaly”, Science, 326, 2009, s. 1256-1260.
• Ledru M.P ve diğerleri, "The Medieval Climate Anomaly and the Little Ice Age in the eastern Ecuadorian Andes", Climate of the Past, 9 (1), 2017, s. 307–321.
• Özdemir, M. A., “İklim Değişmeleri ve Uygarlık Üzerindeki Yansımalarına İlişkin Bazı Örnekler”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2), 2004, s. 173-192.
• Behringer, W., A Cultural History of Climate, Polity Press, Cambridge 2010.
• Pálsson, H., The Book of Settlements: Landnámabók, Manitoba University Press, Winnipeg, 1972.
• Diamond, J. Collapse: How Societies Choose To Fail Or Succeed, Penguin Books, Londra, 2006.
• Berglund, J. “The Decline of the Norse Settlements in Greenland”, Arctic Anthropology, 23, (2), 1986, s. 109-135.
• Shippen, K. B., Leif Eriksson, First Voyager to America, Harper & Row, New York 1951.
• Gönençgil, B. ve Vural, G., “Çevre Tarihi Açısından Küçük Buzul Çağı ve Sosyal Etkileri”, TÜCAUM International Geography Symposium, Ankara, 2016, s. 10-25.
• Kuijpers, A. ve diğerleri, “Climate change and the Viking-age fjord environment of the Eastern Settlement, South Greenland”, Geology of Greenland Survey Bulletin 183, 1999, s. 61–67.
• Jordan, W. C., The Great Famine: Northern Europe in the Early Fourteenth Century, Princeton University Press, New Jersey 1996.
• Abel, W., Agricultural Fluctuations in Europe, Methuen, Londra 1980.
• Smith, R., “Levasseur's La Population Francaise”, Political Science Quarterly, 8 (1), 1893, s. 124-136.
• Kershaw, I., “The Great Famine and Agrarian Crisis in England 1315-1322”, Past & Present, (59), 1973, s 3-50.
• Broadberry, S. Campbell, B. ve Leeuwen, B. “English Medieval Population: Reconciling Time Series and Cross Sectional Evidence”, Medieval Population, 7, 2010, s. 1-43.
• Kapeller, J. P. ve Mitsiou, E. “The Little Ice Age and Byzantium within the Eastern Mediterranean, ca. 1200–1350: An Essay on Old Debates and New Scenarios”, Unangemeldet, 2019, s. 190-200.
• Xoplaki, E. ve diğerleri, “The Medieval Climate Anomaly and Byzantium: A review of the evidence on climatic fluctuations, economic performance and societal change”, Quaternary Science Reviews, 136, 2016, s. 229-252.
• Russell, J. C., “Late Ancient and Medieval Population”, Transactions of the American Philosophical Society, 48 (3), 1958, s. 1-152.
• Lima, M., “Climate change and the population collapse during the“Great Famine” in pre-industrial Europe”, Ecology and Evolution, 4 (3), 2014, s. 284–291.
• Goldstone, J. A., “Population and Progress in the Middle Ages: A Review Essay”, Population and Development Review, 27 (3), 2001, s. 585-595.
• Wickham, C., Ortaçağ’da Avrupa, Çev. Nilüfer Epçeli, Yeditepe, İstanbul 2019.
• Grant, R. The Royal Forests of England, Alan Sutton, Londra 1991.
• Cronne, H. A., “The royal forest in the reign of Henry I”, Essays in British and Irish History in Honour of James Eadie Todd, (edit.) H. A. Cronne and David B Quinn, Muller, Londra 1949.
• Özden, K., ve Özmat, M., “Salgın ve Kent: 1347 Veba Salgınının Avrupa’da Sosyal, Politik ve Ekonomik Sonuçları”, İdealkent, (12), 2014, s. 60-87.
• Nikiforuk, A. Mahşerin Dördüncü Atlısı: Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi, Çev. Selahattin Erkanlı, İletişim, İstanbul 2018.
• Reiter, P., “Climate Change and Mosquito-Borne Disease”, Environmental Health Perspectives, 2001, 109, s. 141-165.
• Mann, M. E. “Medieval Climatic Optimum”, Michael C. MacCracken and John S Perry (edit.), Encyclopedia of Global Environmental Change, John Wiley & Sons, Ltd, Chichester, 2002, s. 514-516.
• Grove J. M. ve Switsur, R. “Glacial Geological Evidence For The Medieval Warm Period” Climatic Change, 1994, 26, s. 143-169.
• Bony, J., French Gothic Architecture of the Twelfth and Thirteenth Centuries, University of California Press, Berkeley-London 1983.
• Matthes, F. E. “Report of Committee on Glaciers, April 1939”, Transactions, American Geophysical Union, 20 (4), s. 518-523.
• Glaser, R. ve Riemann, D. “A thousand-year record of temperature variations for Germany and Central Europe based on documentary data”, Journal Of Quaternary Science, 24 (5), 2009, s. 437–449.