Kendini Toparlama Gücü Gelişim Süreci: Ebeveynleri Boşanmış Ergenler Üzerinde Nitel Bir Araştırma

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 2, 176 - 196, 28.12.2018

Nazife Üzbe Atalay , Tuğba Kurt Ulucan

Öz

Bu araştırmanın amacı ebeveynleri
boşanmış ergenlerde kendini toparlama gücü gelişim sürecinin ortaya
koyulmasıdır. Kendini toparlama gücü, zor yaşam koşullarına rağmen başarılı bir
şekilde normal işlevselliğe dönebilme yeteneği olarak tanımlanmaktadır. Bu
çalışma betimsel nitelikli nitel bir çalışmadır. Yarı yapılandırılmış görüşme
tekniği ile elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırmanın
verileri yaşları 16 ila 17 arasında değişen ve çocukluk döneminde ebeveyn
boşanması durumu yaşayan 5 lise öğrencisi ile yapılmış bireysel görüşmelerden
elde edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Beck Depresyon Ölçeği
(BDÖ) ve araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme
formu kullanılmıştır. Verilerin analizi ile ebeveynleri boşanmış ergenlerde
kendini toparlama gücü gelişim süreci bazı ana ve alt temalar altında
sınıflandırılmıştır. Bu çalışmadan elde edilen bulgular çerçevesinde araştırma
grubunu oluşturan katılımcıların kendini toparlama gücü gelişim süreçlerinin,
literatürle paralel bir yapı çerçevesinde geliştiği gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kendini Toparlama Gücü, Ebeveyn Boşanması, Risk Faktörleri, Koruyucu Faktörler

Kaynakça

• Altundağ, Y. (2013). Anne-babası boşanmış ergenlerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinde yordayıcı değişkenler olarak yaşam doyumu ve yalnızlık (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Bogar, C. B. & Hulse-Killacky, D. (2006). Resiliency determinants and resiliency processes among female adult survivors of childhood sexual abuse, Journal of Counseling & Development, 84, 318-327.
• Cansız Aktaş, M. (2015). Nitel veri toplama araçları. Mustafa Metin (Ed.) Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 337-371). Ankara: Pegem Akademi.
• Chen, J-D. & George, R. A. (2005). Cultivating Resilience in Children From Divorced Families, The Family Journal, 13, 452 – 455.
• Cicchetti, D. (2010). Resilience under conditions of extreme stress: A multilevel perspective. World Psychiatry, 9, 1-10.
• Er, G. (2009). Ailesi parçalanmış olan ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin akademik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenlere göre yordanması (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Everall, R. D., Altrows, K. J. & Paulson, B. L. (2006). Creating a future: A study of resilience in suicidal female adolescents, Journal of Counseling & Development, 84,461-470.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 28 (3), 113-128.
• Greeff, A. P & Merwe, S. (2004). Variables Associated with Resilience in Divorced Families. Social Indicators Research, 68, 59–75.
• Greene, R. (2002). Human behavior theory: A resilience orientation. In R. Greene (Ed.), Resiliency: An integrated approach to practice, policy, and research. (p. 1-28). Washington, DC: NASW Press.
• Gürgan, M. (2006). Grupla Psikolojik Danışmanın Üniversite Öğrencilerinin Kendini toparlama gücü Düzeylerine Etkisi (Yayımlanmış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Holaday, M., & McPhearson, R. W. (1997). Resilience and severe burns. Journal of Counseling and Development: JCD, 75(5), 346.
• Karaırmak, Ö. (2007). Investigation of personal qualities contributing to psychological resilience among earthquake survivors: A model testing study. (Deprem yaşamış bireylerde psikolojik sağlamlığa etki eden kişisel faktörlerin incelenmesi: Bir model test etme çalışması) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Kaya, N. D. (2007). The role of self-esteem, hope and external factors in predicting resilience among regional boarding elementary school students. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara
• Kaya, İ. & Çeçen Eroğul, A. R. (2013). Ergenlerde Çocukluk Dönemi İstismar Yaşantılarının Yordayıcısı Olarak Aile İşlevlerinin Rolü. Eğitim ve Bilim, 38 (168), 386-397.
• Kelly, J. B. & Emery, R. E. (2003). Children's Adjustment Following Divorce: Risk and Resilience Perspectives, Family Relations, 52 (4), 352–362.
• Kurt Ulucan, T. (2013). Ebeveynleri boşanmış ergenlerin yılmazlık, benlik saygısı, başa çıkma ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkinin incelenmesi: Yılmazlığın aracı rolü (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kuş, E. (2003). Sosyal Bilimlerde Araştırma Teknikleri Nitel mi, Nicel mi?. Ankara: Anı.
• Lester, S. (1999). An introduction to phenomenological research. https://www.researchgate.net /profile/Stan_Lester/publication/255647619_An_introduction_to_phenomenological_research/links/545a05e30cf2cf5164840df6.pdf 13.07.2016 tarihinde erişilmiştir.
• Masten, A. S. (1994). Resilience in Individual Development: Successful Adaptation Despite Risk and Adversity. In M. C. Wang, E. W. Gordon (Eds.), Educational Resilience in Inner-City America: Challenges and Prospects ( 3-25). New Jersey: Lawrence Earlbaum Associates.
• Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American Psychologist, 56(3), 227-238.
• Masten, A. S., Best, K. M., Garmezy, N. (1990). Resilience and development: Contributions from the study of children who overcome adversity. Development and Psychopathology, 2, 425-444.
• Öğülmüş, S. (2001). Bir Kişilik Özelliği Olarak Kendini toparlama gücü. I. Ulusal Çocuk ve Suç Sempozyumu: Nedenler ve Önleme Çalışmaları’na sunulan bildiri, 29-30 Mart, Ankara.
• Önder, A. & Gülay, H. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 192-197.
• Öngider, N. (2013). Boşanmanın Çocuk Üzerindeki Etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5 (2), 140-16
• Özcan, B. (2005). Anne-babaları boşanmış ve anne-babaları birlikte olan lise öğrencilerinin yılmazlık özellikleri ve koruyucu faktörler açısından karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Öztürk, M. (2008). 99 sayfada boşanmış ailelerde çocuk. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Pedro-Carrol,J & Jones, S. (2005). A preventative play intervention to foster children’s resilience in the aftermath of divorce. In L. A. Reddy, T. M. Files-Hall, ve C. E. Schaefer (Ed.), Empirically based play interventions for children (51- 75). Washington, DC: American Psychological Association.
• Richardson, G. E. (2002). The metatheory of resilience and resiliency. Journal of Clinical Psychology, 58, 307-321.
• Rutter, M. (2006). Implications of resilience concepts for scientific understanding. Annuals of the New York Academy of Sciences, 1094, 1-12. USA: Blackwell Publishing.
• Serin, N. & Öztürk, S. (2007). Anne-babası boşanmış 9-13 yaslarındaki çocuklar ile aynı yaş grubundaki anne-babası boşanmamış çocukların benlik saygısı ve kaygı düzeyleri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 117-128.
• Shin, S. H., Choi, H., Kim, M. J. & Kim, Y. H. (2010). Comparing adolescents’ adjustment and family resilience in divorced families depending on the types of primary caregiver. Journal of Clinical Nursing, 19, 1695–1706.
• Sipahioğlu, Ö. (2012). Farklı Lise Gruplarındaki Ergenlerin Psikolojik Sağlamlılıklarının İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Tegin, B. (1980) Depresyonda bilişsel süreçler: Beck modeline göre. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Terzi, Ş. (2006). Kendini toparlama gücü ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 77-86.
• Thomas, D. A. (2011). Reaching resilience: Protective factors and adult children of divorce. Ideas and Research You Can Use: VISTAS
• TÜİK (2015). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21515
• Türkarslan, N. (2007). Boşanmanın çocuklar üzerine olumsuz etkileri ve bunlarla baş etme yolları. Aile ve Toplum, 11 (3), 99-108.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H.(2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yılmaz, H. & Sipahioğlu, Ö. (2012). Farklı risk gruplarındaki ergenlerin psikolojik sağlamlılıklarının incelenmesi. İlköğretim Online, 11(4), 927-944. [Online]: http:// ilkogretim-online.org.tr