İLKOKUL 4. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN OKUMA ALIŞKANLIKLARI VE TERCİHLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Year 2018, Volume: 7 Issue: 3, 1947 - 1975, 15.09.2018

Halil Taş

Abstract

Bu
araştırmanın amacı, ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarını ve
okumaya ilişkin tercihlerini belirlemek ve değerlendirmektir. Bu çalışmada,
bazı öğrencilerin okumayı severken ve her fırsatta okumayı tercih ederken, bazı
öğrencilerin okumaktan neden hoşlanmadıkları, öğrencilerin daha fazla okumak
için ne istedikleri, okumaktan ne bekledikleri, okumayı nasıl algıladıkları,
hangi durum ve şartların değişmesi halinde daha fazla okuyabilecekleri
sorularına cevap aranmaktadır. Betimsel nitelikli bu araştırmanın çalışma
grubunu, olasılık temelli örnekleme yöntemlerinden oranlı tabakalı örnekleme ve
sistematik örnekleme yöntemleriyle seçilen 300 ilkokul 4. sınıf öğrencisi
oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri 11 sorudan oluşan “İlkokul 4. Sınıf
Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları ve Tercihleri” başlıklı anketle
toplanmıştır. Öğrencilerin veri toplama aracına verdikleri yanıtlardan oluşan
nicel verilerin analizinde frekans (f) ve yüzde (%) kullanılmıştır. Elde edilen
bulgulara göre, katılımcıların büyük çoğunluğunun okumaktan çok keyif
aldıkları, hemen hemen her gün kitap okudukları ve yeteri kadar okuduklarını
düşündükleri tespit edilmiştir. Ayrıca, katılımcıların okumaya ilişkin olumlu
tutum sergiledikleri, ders kitapları dışında en fazla dijital materyalleri
okumayı tercih ettikleri, yazınsal tür olarak macera türünü yeğledikleri
belirlenmiştir. Okumanın tercih edildiği alanlar açısından katılımcıların
çoğunun evde yatak odasını, okulda sınıfı, kamusal alanda ise şehir
kütüphanelerini tercih ettikleri görülmüştür. Daha çok anneleriyle okumayı ve
okuduklarını anneleriyle paylaşmayı tercih eden katılımcıların faydalı olduğunu
düşündükleri için okudukları saptanmıştır.

Keywords

Okuma alışkanlığı, okuma tercihleri, okuma kültürü, öğrenci

References

• Acat, B., Demiral, H. ve Arın, A. (2008). Okuma alışkanlığı göstergelerine göre ilköğretim öğrencilerinin durumları. Türkçe Öğretimi Kongresi, 18-20 Mayıs 2008, MEB-Bahçeşehir Üniversitesi.
• Acıyan, A. A. (2008). Ortaöğretim öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve akademik başarı düzeyi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.
• Akın, E. (2016). Ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlığı ve yazma tutumları ile Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 54, 469-483.
• Akkaya, N. ve Özdemir, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi (İzmir-Buca örneği). Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 75–96.
• Aksaçlıoğlu, A.G. ve Yılmaz, B. (2007). Öğrencilerin televizyon izlemeleri ve bilgisayar kullanmalarının okuma alışkanlıkları üzerine etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 21(1), 3-28.
• Akyol, H. (1997). Okuma ve prensipleri. Çağdaş Eğitim Dergisi, 233, 26-28.
• Akyol, H. (2013). Okuma. İlköğretimde Türkçe öğretimi. Kırkkılıç, A. ve Akyol, H. (ed.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Akyol, H. (2014). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Alvermann, D. E. (2002). Effective literacy instruction for adolescents. Journal of Literacy Research, 34(2), 189-208.
• Aslantürk, E. ve Saracaoğlu, A. S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması. Anadolu University Journal of Social Sciences, 11(1), 155–176
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma: yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• BalcI, A., Uyar, Y. ve Büyükikiz, K. K. (2012). İlkokul 6. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları, kütüphane kullanma sıklıkları ve okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Turkish Studies, 7(4), 965-985.
• Başaran, M. ve Ateş, S. (2009). İlköğretim Beşinci sınıf öğrencilerinin okumaya ilişkin tutumlarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 73-92.
• Batur, Z., Gülveren, H. ve Bek, H. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma: Uşak eğitim fakültesi örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32-49.
• Bayat, N. and Çetinkaya, G. (2018). Reading habits and preferences of secondary school students. Elementary Education Online, 17(2), 984-1001.
• Bayram, O. (1990). İlkokul Çağı çocuklarının okuma alışkanlığı ve Yenimahalle ilçe halk kütüphanesi gezici kütüphane hizmeti. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Black, A. and Young, J. (2005). Attitudes to reading: An investigation across the primary years. Conference Proceedings, Pleasure, Passion Provocation AATE/ALEA National Conference. Gold Coast, Young, J. (Ed.)
• Bozkurt, N. ve Serin, O. (2003). Üniversite öğrencilerinin okuma ilgileri ve okuma alışkanlıklarını etkileyen faktörler. Eğitim Araştırmaları, 4(12), 149-157.
• Bozpolat, E. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlığına ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği). Journal of World of Turks, 2(1): 411-428.
• Bryman, A. (2015). Social reseach method. London: Oxford Press.
• Bullent, Y. (2002). Reading and library usage habits of Turkish students in Austria. Journal of IFLA. 28(2), 74-76.
• Calkins, L. M. (2001). The art of teaching reading. New York: Longman.
• Can, R., Türkyılmaz, M. ve Karadeniz, A. (2010). Ergenlik Dönemi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 1-21.
• Clark, C. and Foster, A. (2005). Children’s and young people’s reading habits and preferences: The who, what, why, where and when. London: National Literacy Trust.
• Clark, C. and Rumbold, K. (2006). Reading for pleasure: A research overview. London: National Literacy Trust.
• Coşkun, E. (2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi- TÜBAR, 11, 231-244.
• Cunningham, A. E. and Stanovich, K. E. (2001). What reading does for the mind. Journal of Direct Instruction, 1(2), 137-149.
• Çelebi, N.(1990). Kadınlarımızın cinsiyet rolü tutumları. Konya: Sebat Ofset.
• Çetin, Y. ve Karaata, C. (2010). Türk öğrencilerin kitap okumama sorununa çözüm önerileri. Ç.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 202-215.
• Darıcan, A. M. (2014). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Deci, E. L., Vallerand, R. J., Pelletier, L. G. and Ryan, R. M. (1991). Motivation and education: The self-determination perspective. Educational Psychologist, 26, 325-346.
• Deniz, E. (2015). Ortaokul öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 3(2), 46-64.
• Dickinson, D. K. and Sprague, K. E. (2001) The nature and impact of early child care environments on the language and early literacy development of children from low-income families. S. B. Neuman and D. K. Dickinson (eds.). Handbook of Early Literacy Research. New York: Guildford Press.
• Dökmen, Ü. (1990). Lise ve üniversite öğrencilerinin okuma becerileri, ilgileri, okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 23(2), 394-418.
• Durualp, E., Çiçekoğlu, P. ve Durualp, E. (2013). Sekizinci sınıf öğrencilerinin kitap okumaya yönelik tutumlarının internet ve kitap okuma alışkanlıkları açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(1), 115-132.
• Elkatmış, M. (2018). Sınıf öğretmenlerinin ekran okumaya yönelik görüşleri. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 203-222.
• Erdem, İ. ve Altunkaya, H. (2013). Silivri Ceza infaz kurumları yerleşkesinde bulunan açık öğretim ortaokulu öğrencisi hükümlü ve tutukluların okuma alışkanlıkları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 453-489.
• Eroğlu, Z. D. (2013. Öğretmen Adaylarının okuma alışkanlıkları ile doğru yazma becerileri arasındaki ilişki. Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 8(9), 1441-1453
• Esgin, A. ve Karadağ, Ö. (2000). Üniversite öğrencilerinde okuma alışkanlığı. Popüler Bilim, 82, 19-23
• Gömleksiz, M. N. (2004). Kitap okuma alışkanlığına ilişkin bir tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 185-195.
• Harrison, B. (2012). Reading for pleasure among year 13 boys: What are the possibilities and problems. Kairsranga, 13(2), 41-48.
• Hughes-Hassell, S. and Rodge, P. (2007). The leisure reading habits of urban adolescents. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 51(1), 22–33.
• İşcan, A., Arıkan, İ.B. ve Küçükaydın, M.A. (2013). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerin kitap okuma alışkanlıkları ve okumaya ilişkin tutumları. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), 3-28.
• Karasakalolğlu, N., Saracaloğlu, A. S. ve Yılmaz, S. Ö. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma stratejileri, eleştirel düşünme tutumları ve üst bilişsel yeterlilikleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 207-221.
• Kavi, R. K., Tackie, S.N.B. and Bugyei, K. A. (2015). Reading for pleasure among junior high school students: case study of the Saint Andrew`s Anglican Complex Junior High School, sekondi. Library Philosophy and Practice (e-journal). http://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/1234
• Kemiksiz, Ö. (2018). Türkçe derslerindeki temalarda öğrencilere okumaları tavsiye edilen kitaplar üzerine bir inceleme. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(10), 42-61
• Konan, N. (2013). İlköğretim okulu yöneticilerinin okuma alışkanlıkları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(1), 31-59.
• Mckool, S. (2007). Factors that influence the decision to read: An investigation of fifth grade students’ out-of-school reading habits. Reading Improvement. 44(3), 111-131.
• Merisuo-Storm, T. (2006). Girls and boys lile to read and write different text. Scandinavian Journal of Educational Research, 50(2), 111-125.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2007). Öğrencilerin okuma düzeyleri. Ankara: MEB Kaynak Kitaplar Dizisi
• Odabaş, H., Odabaş, Z.Y. ve Polat, C. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara Üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431-465.
• Odabaş, H., Odabaş, Z. Y. ve Sevmez, H. (2018). Üniversite öğrencilerinde dijital / e-kitap okuma kültürü: Selçuk Üniversitesi örneği. DTCF Dergisi, 58(1), 139-171
• Ogurlu, Ü. (2014). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin okuma ilgisi, tutumu ve eleştirel okuma becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(2) 29-41.
• Oluk, S. ve Başöncül, N. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerin üstbiliş okuma stratejilerini kullanma düzeyleri ile fen-teknoloji ve Türkçe ders başarıları üzerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 183-194.
• Özbay, M., Bağcı, H. ve Uyar, Y. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 117-136.
• Özçelebi, O. S. ve Cebecioğlu, N. S. (1990). Okuma alışkanlığı ve Türkiye. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Özdemir, E. (2018). Eleştirel okuma. İstanbul: Bilgi Yayınevi
• Özkaya, G. P. ve Çetin, D. (2014). Türkçe Öğretmeni adaylarının okuma alışkanlıkları ve kütüphane kullanımlarına ilişkin bir inceleme, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,1(1).
• Padem, Serken (2016). İlkokul 1. sınıf anadil öğretiminin karşılaştırılması: Türkiye ve Avustralya. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 340-347
• Pehlivan, A., Serin, O. and Serin, N. B. (2010). Determining reading interests and habits of candidate teachers (TRNC Sample). Procedia Social and Behavioral Sciences (9), 869–873.
• PISA. (2015). PISA 2015 ulusal raporu. http://pisa.meb.gov.tr/wp-content/uploads/2014/11/PISA2015_UlusalRapor.pdf adresinden 23.05.2018 tarihinde indirilmiştir.
• Reutzel, D. and Cooter, R. JR. (2012). The essentials of teaching children to read: The Teacher makes the difference. New Jersey: Merrill
• Sallabaş, M.E. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 141–155
• Saygılı, S. (2012). Karma eğitimin eleştirisi. Eğitime Bakış Eğitim Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 22, 28-29.
• Snowball, C. (2008). Teenagers talking about reading and libraries. Australian Academic and Research Libraries, 39(2), 106-118.
• Stanovich, K. E. (2000). Progress in understanding reading: scientific foundations and new frontiers. New York: Guilford Press
• Sullivan, A. (2002). Bourdieu and education: how useful is Bourdieu’s theory for Researchers. Netherlands’ Journal of Social Sciences, 38(2), 144–166.
• Sünbül, A. M., Yılmaz, E., Demirer, V., Ceran, D., Işık, A., Çintaş, D., Çalışkan, M. ve Alan, S. (2010). İlköğretim öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları. Konya İli Araştırma Raporu (5-6-7-8. Sınıflar). Konya: Selçuk Üniversitesi Matbaası.
• Tanju, E. H. (2010). Çocuklarda kitap okuma alışkanlığına genel bir bakış. Aile ve Toplum Dergisi, 6(21), 30-39.
• Taş, H. (2018). Hoşgörü tutum ölçeği: bir ölçek geliştirme çalışması. Turkish Studies, 13(4), 1169-1192. DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12884
• Tolan, B. (1991). Aile, cinsiyet ve cinsel roller. Aile Ansiklopedisi. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayını
• Ünal, F.T. ve Yiğit, A. (2014). Çocuklarda okuma kültürünün oluşmasında ailenin etkisi. International Journal of Language Academy, 2(4), 308-322.
• Vatandaş, D. (2011). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Konferansları Dergisi, 35, 29-56.
• Yalman, M, Özkan, E. ve Kutluca, T. (2013). Eğitim Fakültesi öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları üzerine betimsel bir araştırma: Dicle Üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 14(2), 291-305.
• Yalman, M. Özkan, E. ve Başaran, B. (2015). Geleceğin öğretmenlerinin kitap okuma alışkanlıklarının incelenmesi: Dicle Üniversitesi örneği. EKEV Akademi Dergisi, 19 (61), 463-478
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları
• Yıldırım, M. ve Ceylan, O. (2018). Lise öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıklarının demografik özelliklerine göre karşılaştırılması (Amasya İli Örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 734-746
• Yılmaz, B. (1998). Okuma alışkanlığı sorunu: bir enstitü örneği ve Türkiye için öneriler. Türk Kütüphaneciliği, 12(3), 244-251.
• Yılmaz, B. (2004). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarında ebeveynlerin duyarlılığı. Bilgi Dünyası, 5(2), 115-136.
• Yılmaz, B., Köse, E. ve Korkut, Ş. (2009). Hacettepe Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 23(1), 22-51.
• Yılmaz, M. ve Benli, N. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1): 281-291.
• Yılmaz, Z. A. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığı. İlköğretim Online, 5(1), 1-6.
• Zengin, N. (2003). Gençlerin okuma alışkanlıklarını belirlemeye yönelik bir çalışma hakkında. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 131-149.