ÖZEL EĞİTİM MÜZİK DERS KİTAPLARININ DEĞERLER EĞİTİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Year 2025, Volume: 14 Issue: 1, 252 - 271, 15.03.2025

Azize Meyancı , Türker Erol

https://doi.org/10.7884/teke.1491876

Abstract

Eğitim materyallerinin değerleri şekillendirme konusundaki önemi günümüz eğitim yaklaşımlarında giderek daha fazla vurgulanmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, farklı eğitim kademelerindeki (İlkokul I. Kademe 1-4. sınıflar, Ortaokul II. Kademe 5-8. sınıflar, Lise III. Kademe 9-12. sınıflar) ve özel eğitim meslek liselerinde okuyan hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilere yönelik müzik derslerinde uygulanan değerler eğitiminin etkinliğini değerlendirmektir. Çalışmada, müzik ders kitaplarında yer alan şarkı sözlerinin kök değerleri nasıl temsil edildiği analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, sevgi, vatanseverlik ve dostluk gibi belirli kök değerlerin sıkça işlendiği; buna karşın dürüstlük, saygı ve yardımseverlik gibi önemli değerlerin neredeyse hiç temsil edilmediğini ortaya koymuştur. Bu sonuçlar, müzik derslerinin, öğrencilerin ahlaki ve etik gelişimine daha kapsamlı bir katkı sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerektiğini göstermektedir. Eğitim politikası yapıcıları, eğitimciler, müzik öğretmenleri ve özel eğitim uzmanları, hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrenciler için daha etkili ve kapsayıcı müzik eğitim programları geliştirmek üzere bu bulguları dikkate almasının fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

Değerler, özel eğitim, müzik eğitimi

ANALYSIS OF SPECIAL EDUCATION MUSIC TEXTBOOKS IN TERMS OF VALUES EDUCATION

Abstract

The importance of educational materials in shaping values is increasingly emphasized in today's educational approaches.In this context, the purpose of the study is to evaluate the effectiveness of values education implemented in music classes for students with mild intellectual disabilities attending different educational levels (Primary School First Stage Grades 1-4, Middle School Second Stage Grades 5-8, High School Third Stage Grades 9-12) and in vocational special education high schools. In the study, it was analyzed how the root values of the lyrics in music textbooks were represented. The findings revealed that certain core values such as love, patriotism, and friendship are frequently addressed; however, significant values like honesty, respect, and altruism are almost entirely unrepresented. These results indicate that music lessons need to be restructured to provide a more comprehensive contribution to the moral and ethical development of students. It is suggested that education policymakers, educators, music teachers, and special education experts consider these findings to develop more effective and inclusive music education programs for students with mild intellectual disabilities.

Keywords

Values, special education, music education

References

• Çetinkaya, S. ve Metin, U. (2018). Değerler eğitimi açısından 2017-2018 eğitim öğretim döneminde kullanılan 2. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının incelenmesi., H. Adıyaman. (Ed.), III. Uluslararası Türk Coğrafyası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı. Academia, 03-05 Eylül 2018, s. 318-328.
• Dayı, E., Yılmaz, B., Koç, C. ve Karlıdağ, K. (2020). Müzik ve oyun I. kademe ders kitabı (1, 2, 3 ve 4. Sınıf). Ankara: MEB.
• Dayı, E., Yılmaz, B., Koç, C. ve Karlıdağ, K. (2020). Müzik ve oyun II. kademe 5, 6, 7 ve 8. sınıf ders kitabı. Ankara: MEB.
• Dayı, E., Yılmaz, B., Koç, C. ve Karlıdağ, K. (2020). Müzik ve oyun III. kademe 9, 10, 11 ve 12. sınıf ders kitabı. Ankara: MEB.
• Demir, F. (2018). Değer öğretim yaklaşımlarına göre hayat bilgisi dersinde değerler eğitimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Fırat, H. (2021). Zehra Ünüvar’ın çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Göktürkler, E. D., Kaplan, H. ve Coşgun Başar, M. (2018). Özel Eğitim Meslek Okulu müzik eğitim kitabı. Ankara: MEB.
• Gülşahin, K. M. (2019). Özel eğitim okulu yapılarının Michel Foucault’ nun iktidar kuramı çerçevesinde incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Güzel, D. (2013). 3. Sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale: Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kahramanoğlu, R. (2019). Türk kültür tarihinde ve Türkiye’de değerler eğitimi. B. Özer. (Ed.), Karakter ve değerler eğitimi içinde (s. 96-115). Ankara: Pegem Akademi.
• Karasar, N. (2015). Betimsel araştırma yöntemi, (28. Basım), Ankara: Nobel.
• Kırşehirli, M. (2011). Zihin engelli çocuklara özbakım becerilerinin şarkı yoluyla öğretilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kuşdil, M. E. ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk öğretmenlerin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 59-76. https://psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpd1300443320000000m000233.pdf
• MEB (2014). Millî Eğitim Bakanlığı okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumları yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/07/20140726-4.htm
• MEB (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_07072018.pdf
• Önal, O. (2010). Otistik çocuklarda müzik eğitimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkan, Z. S. (2017). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu: Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pektaş, S., Düzkantar, A. ve Yurga, C. (2016). Parent Opinions on Use of Music for the Education of Children with Special Education Needs. Inonu University Journal of Arts and Design, 6(14), 1-17. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/317787
• Sandall, S. R. ve Schwartz, I. S. (2014). Özel gereksinimli okul öncesi çocukların öğretiminde temel yapı taşları (Çev. H. Bakkaloğlu). Ankara: Pegem Akademi.
• Şara, P., Keyvanoğlu, A. A. ve Tuna, M. (2017). 2009 ve 2015 yıllarında yayımlanan hayat bilgisi programındaki ortak değerlerin 1. sınıf ders kitaplarına yansıması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(10), 126-143. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/563242
• Türkben, T. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 508-526. Doi:10.16916/aded.541659
• Uçar, F. H., Çetinkaya, S. (2021). İlkokul hayat bilgisi ders kitaplarında değerler eğitimi. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi. 2(2): 275-291. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1654025
• Yaşaroğlu, C. (2013). Hayat bilgisi dersi kazanımlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8(7), 849-858. Doi:10.7827/TurkishStudies.4838
• Yıldırım A, Şimşek H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.