TÜRKİYE YÜZYILI MAARİF MODELİ TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI VE 5. SINIF TÜRKÇE DERS KİTABININ KÜLTÜR OKURYAZARLIĞI BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Year 2025, Volume: 14 Issue: 1, 161 - 171, 15.03.2025

Nigar Köçer

https://doi.org/10.7884/teke.1589388

Abstract

Ortaokul Türkçe derslerinde, toplumun üyeleri konumunda olan öğrencilerin kültürel aidiyetlerini geliştiren, kültür okuryazarlıklarına katkıda bulunan eğitim materyallerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bakımdan çalışmada öncelikle Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ne uygun hazırlanmış 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan kültür ögeleri tespit edilmiştir. Kültürel öğelerin görünümü incelenerek bu öğelerin kültür okuryazarlığına katkılarını değerlendirmek amaçlanmıştır. Doküman analizi yöntemiyle elde edilen kültür öğeleri Byram’ın kültürel yeterliliğin öğretimi için geliştirdiği kültürel içerik çözümleme ölçütleri bağlamında değerlendirilmiştir. Ders kitaplarında yer alan kültürel öğeler kültür okuryazarlığına katkıları Yeni Maarif Programı bağlamında tartışılmıştır. Araştırma verileri ışığında TYMM Türkçe Öğretim Programı bileşenlerinden “okuryazarlıklar” bölümünde kültür okuryazarlığı maddesinin yer aldığı ve öğrenme çıktılarının buna bağlı olarak programa yerleştirildiği tespit edilmiştir. Millî Eğitim Bakanlığı komisyonu tarafından yazılan 5. sınıf Türkçe ders kitabında kültür okuryazarlığı ile ilişkilendirilen öğrenme çıktılarına uygun kültürel içeriklerin Oyun Dünyası, Atatürk’ü Tanımak ve Geleneklerimiz temalarında daha fazla yer aldığı görülmektedir. Kültürel içeriklerin çeşitliliğinin kültür okuryazarlığına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

Kültür okuryazarlığı, Türkçe öğretimi, ders kitapları, Maarif Modeli

EXAMINATION OF TURKISH CENTURY EDUCATION MODEL TURKISH COURSE CURRICULUM AND 5TH GRADE TURKISH COURSE BOOK IN THE CONTEXT OF CULTURAL LITERACY

Abstract

This study examines the cultural elements included in the Turkish coursebook for fifth grades, with a focus on their contribution to cultural literacy. The research utilizes document analysis and cultural content analysis criteria to evaluate the appearance of cultural items in the coursebook. The findings reveal that cultural literacy is integrated into the Turkish Language Teaching Programme, with learning outcomes aligned accordingly. The fifth grade coursebook prepared by the Ministry of National Education includes a significant number of cultural contents related to the Game World, Getting to Know Atatürk, and Our Traditions themes. The presence of diverse cultural contents is believed to enhance cultural literacy among students. These findings highlight the importance of educational materials that promote cultural belonging and contribute to the cultural literacy of students in Turkish lessons. Overall, this study provides insights into the integration of cultural elements in Turkish coursebooks and their impact on students' cultural literacy.

Keywords

Cultural literacy, Turkish teaching, coursebooks, Maarif Model

References

• Akın, E., Akın, İ. ve Bilgin, E. (2024). Dijital okuryazarlığın Türkçe eğitimindeki yeri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 52-65.
• Akpınar, B., Özer, B., Oral, B. ve Köksalan, B. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modelinin programı geliştirme ve felsefi düzlemden analizi. EKEV Akademi Dergisi, 99, 59-73. https://doi.org/10.17753/sosekev.1489135.
• Alyılmaz, C. ve Er, O. (2016). Yabancılara Türkçe öğretimi uygulamalarında öğretmenlerin kültürel farkındalık oluşturmadaki etkisinin değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(3), 1392-1413.
• Aydemir, Z. (2021). Yeni okuryazarlık becerileri bağlamında ilkokul türkçe dersi öğretim programının incelenmesi. Journal of Turkish Studies, 16(2), 529-547. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.48783.
• Byram. (1997). Teaching and assessing intercultural communicative competence. Multilingual Matters Series.
• Çelik, M. E. ve Güleç, S. (2023). 5, 6 ve 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının kültür okuryazarlığı açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(2), 756-775.
• Demir, A. ve Açık, F. (2011). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültürlerarası yaklaşım ve seçilecek metinlerde bulunması gereken özellikler. Türklük Bilimi Araştırmaları, (30), 51-72.
• Demirel, Ö. (2005). Avrupa Konseyi dil projesi ve Türkiye uygulaması. Milli Eğitim Dergisi, 33(167), 71-82.
• Demirtaş, İ. ve Kaçmaz, E. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki atasözü ve deyimlerin kültür aktarımına katkısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Dündar, R. ve Kızık, M. M. (2023). Sosyal bilgiler öğretmenlerine göre kültürel okuryazarlık. International Journal of New Approaches in Social Studies, 7(1), 144-157.
• Erdamar, G., & Barası, M. (2021). 21. Yüzyıl Becerileri Açısından Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 312-342. https://doi.org/10.37217/tebd.868788
• Güfta, H. ve Kan, M. (2011). İlköğretim 7. Sınıf Türkçe ders kitabının dil ile ilgili kültür ögeleri Açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 239-256.
• Gülden, B. (2019). Türkçe öğretim programlarının ve Türkçe ders kitaplarının kültür aktarımı bağlamında somut olmayan kültürel miras ögeleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Hedrick, W.B. ve Cunningham, J.W. (1995). The relationship between wide reading and listening comprehension of written language. Journal of Reading Behavior, 27(3), 425-438. https://doi.org/10.1080/10862969509547890.
• Halbert, K. ve Chigeza, P. (2015). Navigating discourses of cultural literacy in teacher education. Australian Journal of TeacherEducation (Online), 40(11), 155-168.
• Kansızoğlu, N. ve Ungan, S. (2024). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının okuryazarlık türleri açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 13(2), 572-588.
• Kiss, T. ve Weninger, C. (2017). Cultural learning in the EFL classroom: The role of visuals. Elt Journal, 71(2), 186-196.
• Kafadar, T. ve Şan, S. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre kültürel okuryazarlık. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (59), 214-234.
• Karakuş, N. ve Baki, Y. (2014). Fıkra türünün eğitimdeki yeri ve Türkçe ders kitaplarındaki kullanılabilirliği. Tarih Okulu Dergisi, 2014(XVII), 785-812.
• Karataş, İ. H. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli hakkında. Alanyazın, 5(1), 6-11.
• Karsak, H. G. O. ve Özenç, E. G. (2019). Türkçe ders kitaplarında millî ve kültürel kavramların incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 709-735.
• Kurudayıoğlu, M. ve Tüzel, M. S. (2010). 21. yüzyıl okuryazarlık türleri, değişen metin algısı ve Türkçe eğitimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (28). 283-298.
• Köçer, N. ve Ökten, C. E. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi açısından kültür okuryazarlığı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 11(2), 674-688.
• MEB. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli öğretim programları ortak metni. Ankara: MEB.
• MEB. (2024). https://tymm.meb.gov.tr/ adresinden 10 Ekim 2024 tarihinde alınmıştır.
• Okur, A. (2013). Millî kültür ve folklorun Türkçe ders kitapları aracılığıyla aktarımı. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 877-904.
• Ökten, C. E. ve Kavanoz, S. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimini hedefleyen ders kitaplarında kültür aktarımı. Electronic Turkish Studies, 9(3). 845-862.
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Anlara: Pegem Akademi.
• Pala, M. (2024). Dördüncü sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programı kazanımlarının kültür okuryazarlığı açısından incelenmesi. International Journal of Progression and Development in Education (ijpade), 2(1), 29-42.
• Pehlivanlı, B. ve Kayadibi, N. (2022). Dijital okuryazarlık bağlamında ortaokul türkçe ders kitapları (Turkish language coursebooks at secondary school in the context of digital literacy). Journal of AnatolianCulturalResearch (JANCR), 6(2), 182-197.
• Segal, N. (2015). From literature to cultural literacy. Humanities, 4(1), 68-79.
• Şahin, N. (2015). İlkokul 4. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinin kültürel değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Ünveren Kapanadze, D. (2018). Dil ve kültür aktarımında işlevsel bir araç olarak ders kitapları: Türkçe ders kitapları örneği. Electronic Turkish Studies, 13(27), 1575-1592.
• Üredi, P. (2024). Öğretmen yetiştirme programlarına yön vermek üzere bütüncül ölçme ve değerlendirme uygulamalarının öğretim programlarında uygulanma düzeyleri. Journal of Educationand New Approaches, 7(1), 10-30. https://doi.org/10.52974/jena.1497259.
• Yıldırım, İ. (2022). Kültürün metinler yoluyla aktarımı bağlamında Türkçe ders kitaplarında geleneksel çocuk oyunları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 173-184.