Nutrition literacy, dietary behaviours and related factors among university personnel

Year 2018, , 178 - 189, 24.12.2018

Gülcan Demir Özdenk , Lütfiye Hilal Özcebe

https://doi.org/10.20518/tjph.499902

Cited By: 14

Abstract

Objective: The aim of this study is
to determine the nutrition literacy (NL), dietary
habits and some related sociodemographic characteristics of personnel, aged
18-64, working in a university. Methods:  The universe of this cross-sectional research is comprised of staff working in different campuses connected to a
university. The data for the study,
along with the descriptive characteristics, were
collected, in 2015, with the evaluation instrument of
nutrition literacy on adults (EINLA) and dietary habits scoring questionnaire.
No sample was selected in this research and
85.9% of the employees were reached (n=476). The analysis of the data was
performed by using the SPSS 20.0 package programme. The software was
used to create descriptive statistics for the summation of the data,
chi-square tests to compare between groups, and binary logistic regression for further
analysis. Results: 67.4% of the employees
within the study were male and the mean age was found to be 36.4±8.23. 32.1% of the participants had an adequate
nutrition literacy level and 8.4% of them had
good dietary habits. Low nutrition literacy was more common among primary
school graduates when compared to university school graduates (OR= 5.85,
%95 CI: 3.12-10.97), and for single people than
married people (OR= 2.53 times, %95 CI:
1.11-5.75). Nutritional habits were worse
among women (OR= 1.70, 95% CI: 1.10-2.61) and
for married people (OR= 2.45, 95%
CI:1.28-1.33). However, there was no significant association found between
nutrition habits and nutrition literacy. Conclusion: In health education programs intended for adults, there is a need for
specific interventions for the evaluation and improvement of nutrition literacy
levels.

Key words: Adult, dietary habit, nutrition literacy

Keywords

Adults, dietary habit, nutrition literacy

Bir üniversite çalışanlarının beslenme okuryazarlığı, beslenme davranışları ve ilişkili faktörler

Abstract

Amaç: Bir üniversitede görev yapan 18-64 yaş arasındaki personelin beslenme okuryazarlığı (BOY), beslenme alışkanlıkları ve ilişkili olan bazı sosyodemografik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Kesitsel nitelikteki araştırmanın evrenini bir üniversiteye bağlı farklı yerleşkelerde çalışan personel oluşturmaktadır. Çalışmanın verileri, tanımlayıcı özellikler, yetişkinlerde beslenme okuryazarlığı değerlendirme aracı (YBOYDA) ölçeği ve beslenme alışkanlıkları puanlaması soru formu ile 2015 yılı içerisinde toplanmıştır. Örneklem seçilmemiştir, çalışanların %85,9’una ulaşılmıştır (n=476). Verilerin değerlendirilmesi SPSS 20.0 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Verilerin özetlenmesinde tanımlayıcı istatistikler, gruplar arası karşılaştırmalarda ki-kare testi ve ileri analiz için ikili lojistik regresyon kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma kapsamındaki çalışanların %67,4’ü erkek olup, yaş ortalaması 36.4±8.23 yıldır. Katılımcıların %32.1’i yeterli beslenme okuryazarlığı düzeyine, %8,4’ü iyi beslenme alışkanlığına sahiptir. Yetersiz beslenme okuryazarlığına BOY’a sahip olma ilkokul ve ilköğretim kurumlarından mezun olanlarda üniversite ve üstü mezuniyeti olanlara göre 5.85 kat (%95 GA: 3.12-10.97), bekârlarda evlilere göre 2.53 kat %95 GA:1.11-5.75) daha yüksektir. Kadınlarda ve evlilerde beslenme alışkanlıkları daha kötüdür [sırasıyla; (OR:1.702, %95 GA: 1.10-2.61) (OR=2.45, %95 GA:1.28-1.33]. Beslenme alışkanlıkları ise kadınlarda ve evlilerde daha kötüdür (sırasıyla: OR=1.70, %95 GA: 1.10-2.61 ve OR=2.45, %95 GA:1.28-1.33). Buna karşın beslenme alışkanlığıyla beslenme okuryazarlığı arasında anlamlı bir ilişki saptanamamıştır. Sonuç: Yetişkinlere yönelik sağlık eğitimi programlarında, beslenme okuryazarlığı düzeylerinin değerlendirilmesi ve yükseltilmesine özel müdahalelere gereksinim bulunmaktadır.  

 

Keywords

Yetişkin, Beslenme alışkanlığı, Beslenme okuryazarlığı

References

• Kaynaklar 1. Bas Bueno-de-Mesquita, H. Noncommunicable Diseases of Major Public Health Interest and Prevention. Asia-Pacific Journal of Public Health 2015; 27(8S):110-111. 2. Riley, L., Guthold, R., Cowan, M., et al. The World Health Organization STEPwise Approach to Noncommunicable Disease Risk-Factor Surveillance: Methods, Challenges and Opportunities. American Journal of Public Health 2016; 106(1):74-75. 3. WHO (World Health Organization).(2016a).10 Facts on Noncommunicable Diseases. Available at: http://www.who.int/features/factfiles/noncommunicable_diseases/en/ Accessed: June 20, 2017. 4. WHO. Healthy Diet. Available at: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs394/en/ Accessed: May 20, 2016. 5. Bowman, S.A. Dietary and Lifestyle Practices of Normal Weight and Overweight U.S. Adults. In: Body mass ındex: New research [online]. Available at: https://books.google.com.tr/books?id=dxLcCbv0Q_IC&pg=PA65&dq=L.A.+Ferrera+Body+mass+%C4%B1ndex+2005&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwjur6P5hMvUAhVNblAKHYRtCzAQ6AEIKjAB#v=snippet&q=Bowman&f=false. Accessed: July 7, 2015. 6. Kokkinos, P. Obesity and Physical Activity. In: Physical Activity and Cardiovascular Disease Prevention [online]. Available at: https://books.google.com.tr/books?id=gUo1U_J8APMC&pg=PR2&dq=kokkinos+2010&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwjc-ZSwhcvUAhVJKFAKHcilCHgQ6AEIJTAA#v=snippet&q=obesity%20epidemiology&f=false. Accessed: June 20, 2017. 7. WHO(c). Obesity and Overweight. Available at: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/ Accessed: April 19, 2016. 8. Gibbs H. and Chapman-Novakofski K. Exploring Nutrition Literacy: Attention to Assessment and The Skills Clients Need. Health 2012; 4(3): 120-124. 9. Gibbs H. and Chapman-Novakofski K. (2013). Establishing Content Validity for The Nutrition Literacy Assesment Instrument. Preventing Chronic Disease 2013;10(3):120-129. 10. Vidgen H.A. and Gallegos D. Defining Food Literacy and Its Components. Appetite 2014;76(2014):50-59. 11. Carbone, E. T., and Zoellner, J. M. Nutrition and health literacy: a systematic review to inform nutrition research and practice. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics 2012;112(2):254-265 12. Zoellner J, Connell C, Bounds W, Crook L and Yadrick K. Nutrition Literacy Status and Preferred Nutrition Communication Channels Among Adults in the Lower Mississippi Delta. Prev Chronic Dis. 2009;6(4): A128. 13. Gibbs, H. D. (2012). Nutrition Literacy: Foundations and Development of An İnstrument For Assessment. PhD Thesis, University of Illinois at Urbana-Champaign. Mevcut: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. Erişim: Mart 18, 2017 14. Keser, A. ve Çıracıoğlu, E.D. Sağlık ve Beslenme Okuryazarlığı. İç: F. Yıldırım, A. Keser editörler. Sağlık Okuryazarlığı. 1. Baskı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi; 2015. s.39-55. 15. TBSA. (2014). Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2010: Beslenme Durumu ve Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi Sonuç Raporu. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 931, Ankara. 16. THSK. Available at: http://www.thsk.gov.tr/guncel/haberler/5-haberler/turkiye-beslenme-ve-saglik-arastirmasi-2017-tbsa-2017.html. Accessed: 5 Haziran 2018, 17. Yücel, B. Sağlık çalışanlarının beslenme alışkanları ve beslenme bilgi düzeylerinin incelenmesi. İç: Ulusal Tez Merkezi [online]. Mevcut: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. Erişim: Haziran 18, 2018 18. Gündoğdu S. Adana ilinde görev yapan okulöncesi öğretmenlerinin beslenme bilgi düzeyleri ve alışkanlıklarının araştırılması. İç: Ulusal Tez Merkezi [online]. Mevcut: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. Erişim: Haziran 18, 2018 19. Gül, T. Sağlıklı beslenme kavramı ve üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarına yönelik tutum ve davranışları. İç: Ulusal Tez Merkezi [online]. Mevcut: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. Erişim: Haziran 18, 2018 20. Büyükçavuşoğlu, Ö. Afyonkarahisar Devlet Hastanesi’nde ayakta tedavi gören obez yetişkin (20–65 yas) hastaların beslenme bilgi düzeylerinin ve beslenme alışkanlıklarının saptanması. İç: Ulusal Tez Merkezi [online]. Mevcut: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. Erişim: Haziran 18, 2018 21. Cullen, T., Hatch, J., Martin, W., Higgins, J. W., & Sheppard, R. (2015). Food literacy: definition and framework for action. Canadian Journal of Dietetic Practice and Research, 76(3), 140-145. 22. Perry, E. A., Thomas, H., Samra, H. R., Edmonstone, S., Davidson, L., Faulkner, A., ... & Kirkpatrick, S. I. Identifying attributes of food literacy: A scoping review. Public health nutrition. 2017;20(13):2406-2415. 23. Velardo, S. The nuances of health literacy, nutrition literacy, and food literacy. Journal of nutrition education and behavior. 2015;47(4):385-389. 24. Cesur, B., Koçoğlu, G. ve Sümer, H. Evaluation Instrument of Nutrition Literacy on Adults (EINLA) A Validity and Reliability Study. Integrative Food, Nutrition and Metabolism 2015; 2(3):174-177. 25. Cesur, B. Sivas il merkezi yetişkin nüfusta beslenme okuryazarlığı durumu ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. İç: Ulusal Tez Merkezi [online]. Mevcut: https://tez.yok.gov.tr/Ulusal TezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. Erişim: Mart 18, 2017 26. Arslan, P., Karaağaoğlu, N., Duyar, I. ve Güleç, E. Yükseköğretim Gençlerinin Beslenme Alışkanlıklarının Puanlandırma Yöntemi ile Değerlendirilmesi. A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi 1995;37(1):155-168. 27. Duman, E. İlköğretim 7.-8. sınıfların beslenme durumları, antropometrik ölçümleri ile akademik başarılarının ilişkilendirilmesi. İç: Ulusal Tez Merkezi [online]. Mevcut: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. Erişim: Mart 18, 2017 28. Carbone, ET. and Gibbs, HD. Measuring nutrition literacy: Problems and potential solutions. Journal of Nutritional Disorders and Therapy 2013; 3(1):e105 29. Aihara, Y. and Minai, J. Barriers and Catalysts of Nutrition Literacy Among Elderly Japanese People. Health Promotion International 2011; 26(4):20-23. 30. Barut Uyar, B. Yetişkin bireylerin sağlıklı yeme indekslerinin belirlenmesi. İç: Ulusal Tez Merkezi [online]. Mevcut: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. Erişim: Mart 18, 2017 31. Patel, P., Panaich, S., Steinberg, J. et al. Use of Nutrition Literacy Scale in Elderly Minority Population. The Journal of Nutrition, Health & Aging 2013;17(10):894-896. 32. Huizinga, M. M., Carlisle, A. J., Cavanaugh, K. L. et al. Literacy, Numeracy, and Portion-Size Estimation Skills. American Journal of Preventive Medicine 2009;36(4):324-328. 33. Yannakoulia, M., Panagiotakos, D., Pitsavos, C., Skoumas, Y., & Stafanadis, C. Eating patterns may mediate the association between marital status, body mass index, and blood cholesterol levels in apparently healthy men and women from the ATTICA study. Social Science & Medicine. 2008;66(11);2230-2239. 34. Kumlin, L., Latscha, G., Orth‐Gomér, K., Dimberg, L., Lanoiselee, C., Simon, A., ... & Coeur Study Group. Marital status and cardiovascular risk in French and Swedish automotive industry workers–cross sectional results from the Renault–Volvo Coeur study. Journal of internal medicine. 2001;249(4):315-323. 35. Woo, J., Leung, S. S. F., Ho, S. C., Sham, A., Lam, T. H., & Janus, E. D. Influence of educational level and marital status on dietary intake, obesity and other cardiovascular risk factors in a Hong Kong Chinese population. European Journal of Clinical Nutrition. 1999;53(6):461-7. 36. Tsuji, M., Arima, H., Ohkubo, T., Nakamura, K., Takezaki, T., Sakata, K., ... & Ueshima, H. Socioeconomic Status and Knowledge of Cardiovascular Risk Factors: NIPPON DATA2010. Journal of epidemiology, 28(Supplement_III), 2018;S46-S52. 37. Parmenter, K., Waller, J., & Wardle, J. Demographic variation in nutrition knowledge in England. Health education research. 2000;15(2):163-174. 38. Sözen, S., Bilir, N., Yıldız, A. N., Yıldız, E.ve Sözen, T. Metal Sektöründe Bir İşyerinde Çalışanların Beslenme Alışkanlıkları ve İlişkili Antropometrik Ölçümleri. Toplum Hekimliği Bülteni 2009;28(3):8-13. 39. Ceviz, D. Kamuda çalışan erkek ve kadınların fiziksel uygunluk, beslenme ve spor alışkanlıklarının değerlendirilmesi (Elazığ İli Örneği). İç: Ulusal Tez Merkezi [online]. Mevcut: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. Erişim: Mart 18, 2017 40. Erçim R.E. ve Pekcan G. Genç Yetişkinlerin Beslenme Durumunun Sağlıklı Yeme İndeksi-2005 İle Değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi 2014;42(2):91-98. 41. Çam, M., Büyükdere, Y., Bozoğlan, H., Bulduk, Ü., Çalık, G., Fışkın, G., ... & Pekcan, G. Değişik illerde yaşayan 19-49 yaş grubu yetişkin bireylerde Akdeniz diyetine uyumun saptanması. IX uluslararası beslenme ve diyetetik kongresi Ankara:2-5 Nisan 2014, DOI:10.13140/RG.2.2.31590.83520 42. Şavran, T. G. (2014). Sağlıkta Toplumsal Cinsiyet Eşitsizlikleri: Eskişehir'de Kırsal ve Kentsel Alanlarda Kadın Sağlığı. Fe J Fem Crit Dergi Fem Elestiri. 2014;6(1):98-116. 43. Yurtseven E., Eren F., Vehid S., Köksal S., Erginöz E. ve Erdoğan M.S. Beyaz Yakalı Çalışanların Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Kocatepe Tıp Dergisi 2014;15(1):20-26 44. Clark, A. M., Duncan, A. S., Trevoy, J. E., Heath, S., & Chan, M. Healthy diet in Canadians of low socioeconomic status with coronary heart disease: Not just a matter of knowledge and choice. Heart & Lung: The Journal of Acute and Critical Care. 2011;40(2):156-163. 45. Turrell, G., Bentley, R., Thomas, L. R., Jolley, D., Subramanian, S. V., & Kavanagh, A. M. A multilevel study of area socio-economic status and food purchasing behaviour. Public health nutrition. 2009;12(11):2074-2083.