5-6 Yaş Resimli Çocuk Kitaplarındaki Resim ve İçerik Ögelerinin MEB Okul Öncesi Eğitim Programı Sosyal-Duygusal Alan Kazanım ve Göstergeler Açısından İncelenmesi

Year 2021, Volume: 35 Issue: 2, 249 - 273, 30.06.2021

Endam Düzyol , Zeynep Gülüm , Özgenur Korkmaz , Şerife Iraz Ün , Günseli Yıldırım

https://doi.org/10.24146/tk.907572

Abstract

Amaç: Bu çalışmada, 5-6 yaş okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarındaki resim ve içerik ögelerinin MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Programı sosyal-duygusal alan kazanım ve göstergeleri açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışma, doküman inceleme yöntemi ile tasarlanmış nitel bir araştırmadır. Çalışmada İzmir ili Bornova ilçesindeki Bornova Mehmet Akif Ersoy Çocuk ve Gençlik Kütüphanesi’nde bulunan 3 farklı yayınevine ait 50 adet 60-72 ay resimli çocuk kitapları incelenmiştir. MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Programı sosyal-duygusal gelişim alanında yer alan kazanım ve göstergeler kriter olarak belirlenmiş, veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Çalışmanın analiz kısmında çalışmayı yürüten beş araştırmacı, resimli çocuk kitaplarını bireysel olarak programda yer alan sosyal-duygusal alan kazanım ve göstergelerine göre resim ve içerik ögeleri açısından değerlendirmiştir. Elde edilen veriler frekans ve yüzde değerleri ile analiz edilmiştir. Çalışmada araştırmacılar arasındaki güvenirliği hesaplamak için Miles ve Huberman’ın formülü kullanılmış ve uyum 0,92 bulunmuştur. Bulgular: Çalışmada resimli çocuk kitaplarının resim ve içerik ögelerinde “Bir olay ya da durumla ilgili olarak başkalarının duygularını açıklar.” kazanımına en üst seviyede yer verilirken; “Atatürk ile ilgili etkinliklerde sorumluluk alır.” kazanımına hiç ver yerilmediği sonucuna ulaşılmıştır. Özgünlük: Literatürde resimli çocuk kitaplarının içerik ögelerini sosyal-duygusal alan açısından inceleyen çalışmaların sınırlı sayıda olduğu bilinmektedir. Resimli çocuk kitaplarının resim ögelerini ise sosyal-duygusal alan açısından inceleyen herhangi bir çalışma olmadığı bilinmektedir. Bu bağlamda yapılan çalışmada resimli çocuk kitaplarındaki resim ve içerik ögeleri sosyal-duygusal alan açısından incelenmiştir. Bu nedenle çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Sonuç: Araştırmanın sonucunda elde edilen veriler okul öncesi dönem çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarında sıklıkla yer verilen kazanımlar gibi hiç yer verilmeyen kazanımları içeren nitelikli kitapların arttırılması konusunda çalışmalar yapılması gerektiğini göstermektedir.

Keywords

MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Programı, Okul öncesi dönem, Sosyal-duygusal gelişim, Kazanım ve göstergeler, Resimli çocuk kitapları, Resim ögeleri, İçerik ögeleri

Thanks

Veri toplama sürecinde bizlere müdürlüğünü yaptığı kütüphanenin kapısını aralayarak destek olan değerli Asuman Nesibe Gök'e sonsuz teşekkürlerimizle...

Analysis of the Picture and Content Items of the Children’s Picture Book for 5-6 Years Old in terms of Social-Emotional Field Outcomes and Indicators in MEB Preschool Education Program

Abstract

Objective: The aim of this study is to examine the picture and content elements in 5-6 years old preschool children picture books in terms of social-emotional field outcomes and indicators of the Ministry of National Education 2013 Preschool Education Program. Method: The study is a qualitative research designed with document review method. The study examined 50 children's 60–72-month picture books belonging to 3 different publishing houses in the Bornova Mehmet Akif Ersoy Çocuk ve Gençlik Library in Bornova district of Izmir province. Outcomes and indicators in the field of social-emotional development of Ministry of National Education 2013 Preschool Education Program were determined as criteria and were used as a data collection tool. Five researchers who conducted the study in the analysis part of the study evaluated illustrated children's books individually according to the social-emotional field outcomes and indicators in the program in terms of their pictures and content elements. The obtained data were analyzed with frequency and percentage values. In the study, Miles and Huberman's formula was used to calculate the reliability among the researchers and the concordance was found to be 0,92. Results: In the study, it was concluded that in the pictures and content items of illustrated children's books, while the highest level of importance is given to this learning outcome which is “Describes the feelings of others about an event or situation.”; the learning outcome of “Takes responsibility in activities related to Atatürk” is not mentioned. Originality: It is known that there are limited number of resources which examine the content elements of illustrated children's books in terms of social-emotional field in the literature. It is also known that there is no study examining the visual elements of illustrated children's books in terms of social-emotional field. Conclusion: The data obtained as a result of the study show that studies should be carried out to increase the quality books that include gains that are not included at all, like those that are frequently included in picture children's books for preschool children.

Keywords

The Ministry of National Education [MONE] 2013 Preschool Education, Preschool period, Social-emotional development, Outcomes and indicators, Illustrated children's books, Picture elements, Content elements

References

• Aral, N. (2008). Erken çocukluk dönemi ve kitap. M. Kaplan (Ed.), Türk Halkları Edebiyatı II. Uluslararası Çocuk Edebiyatı Kongresi Bildiri Kitabı I (s. 471-475) içinde. Kafkas Üniversitesi.
• Aram, D. ve Aviram, S. (2009). Mothers' storybook reading and kindergartners' socio-emotional and literacy development. Reading Psychology, 30(2), 175-194.
• Aram, D. ve Levin, I. (2002). Mother-child joint writing and storybook reading: Relations with literacy among low SES kindergarteners. Merrill-Palmer Quarterly, 48, 202–224.
• Baş, B. (2015). Türkçe öğretimi açısından çocuk edebiyatı (2. bs.). Pegem Yayınevi.
• Benic, M. Z., Herzog, J. ve Susic, B. B. (2017). Early childhood education students’ self-assessment of their teaching competences in the arts. New Trends and Issues Proceedings on Humanities and Social Sciences, 4(6), 066-078.
• Bennett, K. K., Weigel, D. J. ve Martin, S. S. (2002). Children's acquisition of early literacy skills: Examining family contributions. Early Childhood Research Quarterly, 17(3), 295–317.
• Bilgin, H. (2011). 5-6 yaş çocuklarına yönelik 1990-2010 yılları arasında basılan resimli kitapların çocuğa görelik kavramına göre incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. https://katalog.marmara.edu.tr/eyayin/tez/T0081003.pdf
• Bulut, P. ve Kuşdemir, Y. (2013). TÜBİTAK tarafından yayınlanan çocuk kitaplarının içerik özelliklerinin incelenmesi. Turkish Studies, 8(12), 215-226.
• Court, D. ve Rosental, E. (2007). Values embodied in children’s literature used in early childhood education in Israeli state schools. Early Childhood Education Journal, 34(6), 407-414.
• Çakmak Güleç, H. ve Geçgel, H. (2006). Çocuk edebiyatı. Kök Yayıncılık.
• Çakmak Güleç, H. ve Geçgel, H. (2015). Çocuk edebiyatı okul öncesinde edebiyat ve kitap. Paradigma Akademi Yayınları.
• Çılgın, A. S. (2006). Çocuğa büyülü bir dünyanın kapılarını açmak. Milli Eğitim Dergisi, 172, 175-18.
• Demircan, C. (2006). Türkiye’deki çocuk kütüphanelerinin halk kütüphanelerine devredilmelerinden önceki niceliksel durum 1995-2000. Türk Kütüphaneciliği, 20(2) , 177-194.
• Denzin, N. K. ve Lincoln, Y. S. (Eds.). (2008). The landscape of qualitative research (3rd ed.). Sage Publications
• Dirican, R. ve Dağlıoğlu, H. (2014). 3-6 yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikaye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 3(2), 44-69. doi:10.30703/cije.321341
• Eliason. C. ve Jenkins, L. (2003). A practical guide to early childhood curriculum. Merrill Prentice Hall.
• Farris, P. J. ve Fuhler, C. J. (1994). Developing social studies concepts through picture books. The Reading Teacher, 47(5), 380-387.
• Fox, J. E. ve Schirrmacher, R. (2014). Çocuklarda sanat ve yaratıcılığın gelişimi (E. Durulalp, çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Garner, P. W. ve Spears, F. M. (2000). Emotion regulation in low-income preschoolers. Social Development, 9(2), 246–264.
• Gönen, M. ve Yılmaz, A. (2018). Halk kütüphanelerindeki resimli çocuk kitaplarının konu yönünden incelenmesi. A. Kakırman Yıldız ve L. Özdemir (Ed.). 1. Uluslararası Çocuk Kütüphaneleri Sempozyumu Bildirileri (s. 89-104) içinde. Kültür ve Turizm Bakanlığı. http://www.cocukkutuphaneleri.org/wp-content/uploads/2019/06/bildiri-kitab%C4%B1.pdf
• Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M. ve Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(160), 250-265.
• Gönen, M., Yazıcı, D., Aydos, E. H., Öztürk, M. ve Akbaş, S. (2014). Examination of picture story books in terms of language-cognitive development area indicator and concepts in moe 2013 Early Childhood Education Program. Asian Conference on Education Official Conference Proceedings. (s. 39-50) içinde. The International Academic Forum.
• Gresham, F. M. ve Elliott, S. N. (1990). Social Skills Rating System. American Guidance Service.
• Güleryüz, H. (2006). Yaratıcı çocuk edebiyatı, Pegem-A Yayıncılık.
• Gülpınar, F. (2010). Görsel kavramlar, illüstrasyon ve çocuk kitapları [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=ZeTyprYuef2HkaF3xt4wYuKYCuIeutZEBwa_wQbBISfW9xcbASyg0rp_Eum78r6J
• Huck, C. S. ve Kiefer B. Z. (2003). Children’s litarature in the elemantary school (8. bs.). McGraw Hill Books.
• İbiş, E. (2017). Değerler eğitimi temelli yaratıcı drama programının 5-6 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin gelişimine etkisi [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=RrI-Krk3A-RkF4YfHofuk5eu4AMh_ UteU9H8A3sWUpHLO0ToT9VcoKKGUfIZSKmK
• İş, A. (2017). Okul öncesi ve sınıf öğretmenlerinin 2013 okul öncesi eğitim programındaki kazanımların gerçekleşme düzeyine yönelik algıları [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=DPTyuy3wRPq_qvCPSqUB61TwXGEaphsC_biLqjONBJnDUSI-iaawz5P4QIVWMDM9
• Jones, D. E., Greenberg, M. ve Crowley, M. (2015). Early social-emotional functioning and public health: The relationship between kindergarten social competence and future wellness. American Journal Of Public Health, 105(11), 2283-2290.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Kültürel psikoloji-kültür bağlamında insan ve aile. Evrim Yayınları.
• Kamaraj, I. (2004). Sosyal becerileri derecelendirme ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve beş yaş çocuklarının atılganlık sosyal becerisini kazanmalarında eğitici drama programının etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Kandır, A. ve Alpan, U. Y. (2008). Okul öncesi dönemde sosyal-duygusal gelişime anne-baba davranışlarının etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(14), 33-38.
• Kapıkıran, N. A., İvrendi, A. B. ve Adak, A. (2006). Okul öncesi çocuklarında sosyal beceri: durum saptaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19), 19-27.
• Kılınçcı, E. ve Can, B. (2020). Analysis of the characters in illustrated children's books in terms of social and emotional skills. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 21(3), 1216-1234. doi:10.17679/inuefd.719309
• Kızıltaş, E., Ertör, E. ve Karademir, A. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin hazırladıkları etkinlik planlarında sosyal ve duygusal gelişim alanına yer verme düzeyi. Mediterranean Journal of Humanities, 8(1), 247– 257. doi:10.13114/MJH.2018.395
• Leming, J. (2000). Tell me a story: an evaluation of a literature-based character education programme. Journal of Moral Education, 29(4), 413-427. doi:10.1080/713679388
• Mendoza, J. ve Reese, D. (2001). Examining multicultural picture books for early childhood classroom: Possibilities and pitfalls. Early Childhood Research & Practice, 3, 1-38.
• Miles, M, B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. (2. bs.). Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara. http://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf
• Özen, B. (2020). Almanya’da 2010-2017 yılları arasında yayınlanan 3-6 yaş arası resimli çocuk kitaplarında bireysel farklılıklar [Doktora tezi, Trakya Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=_F5QEpayDXGqGZlp9XiFtEqz4vrmNvHqVq6S9CEu1xUT45u2XF7n0X94LqIpfIYJ
• Pekdoğan, S. (2017). 3-6 Yaş çocuğa sahip ebeveynlerin resimli çocuk kitapları ölçütlerinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 21(71) 315-326.
• Saarni, C. (1999). The development of emotional competence. Guilford Pres.
• Sandelowski, M. (1986). The problem of rigor in qualitative research. Advances in Nursing Science, 8(3), 27–37.
• Sapsağlam, Ö. (2020). Okul öncesi eğitim programlarının milli kavramlar açısından incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 1-17.
• Sever, S. (2005). Çocuk, yazın ve yaşam. Çoluk Çocuk Dergisi, 1, 30-34.
• Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. Tudem.
• Sildir, E. (2016). Okul öncesi döneme yönelik hikâye kitaplarının Milli Eğitim Bakanlığı 2013 okul öncesi eğitim programında yer alan sosyal duygusal alan gelişimle ilgili kazanımları desteklemeleri yönünden incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=Br_XTptK8CZ70f0JGX9xErYvElo2nfoHugX3souuW8vsLcY3U_NMPtOxd1wrr9B9
• Sildir, E. ve Tüfekci Akcan, A, S. (2018). Öykü kitaplarının sosyal-duygusal alan kazanımlarını desteklemeleri yönünden incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 5(1), 265-286.
• Şirin, M. R. (1998). 99 Soruda çocuk edebiyatı (2. bs.). Çocuk Vakfı Yayınları.
• Tanju, E.H. (2010). Çocuklarda kitap okuma alışkanlığına genel bir bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(21), 30-39.
• Temple, C., Martinez, M. ve Yokota, J. (2006). Childrens books in childrens hands: an introduction to their literature (3. bs.), Allyn and Bacon.
• Turgut Bayram, Z. (2009). Resimli çocuk kitaplarının okuma alışkanlığı üzerindeki etkisi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key =ZeTyprYuef2HkaF3xt4wYi-wbiOk9HT2 _IbfL_S8zdNc_pNVhpbJXIdXeONqUWAs
• Tür, G. ve Turla, A. (1999). Okul öncesinde çocuk, edebiyat ve kitap. YA-PA Yayınları.
• Ural, S. (2013). Okul öncesi çocuk kitaplarının tanımı. M. Gönen (Ed.), Çocuk edebiyatı (s. 33-55) içinde. Eğiten Kitap.
• Veziroğlu, M. (2009). Resimli çocuk kitaplarının MEB okul öncesi eğitim programındaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=NtBAevXNhYaNqJFoAcdBdph-JrZA_48RPqU_fp9_ghvx7v2jp17nbh_OIjZdHtq_
• Veziroğlu, M. ve Gönen, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının M.E.B. Okul Öncesi Eğitim Programı’ndaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 226 - 238.
• Yazıcı, D., Yıldız, C. ve Durmuşoğlu, M.C. (2018). Erken çocukluk dönemi resimli çocuk kitaplarının eğitsel özelliklerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1196-1209.
• Yıldırım, A. ve Şimsek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. bs.). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Gnşl. 10. bs.). Seçkin Yayıncılık.