Antecedents consequences and model proposals of burnout in tourism literature

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 118 - 124, 31.12.2020

İlker Kılıç

Öz

Interest in the concept of burnout has been rising in recent years, particularly among the researchers in the field of tourism. The main reason for this increase is that tourism sector is a constructively difficult sector. However, there has not been any research that reveals the premises and consequences of burnout in tourism enterprises as a whole. In this respect, the main purpose of this research is to find out the premises and consequences of burnout among employees in the tourism business. In addition, presenting model proposals for future research on the concept of burnout is also among the objectives of the study. With this research, the premises and consequences of burnout within the scope of tourism enterprises were revealed in detail. In addition, two different burnout model proposals have been presented for future research with this research. Finally, it is thought that the research will provide a broad on the concept of burnout.

Anahtar Kelimeler

Burnout, Organizational Behaviour, Tourism Enterprises

Turizm alanyazınında tükenmişliğin öncülleri ardılları ve model önerileri

Öz

Son yıllarda özellikle turizm araştırmacıları tarafından tükenmişlik kavramına olan ilgi artış göstermektedir. Söz konusu artışın temel sebebi turizm sektörünün yapısal olarak zor bir sektör olmasıdır. Ancak turizm işletmeleri özelinde tükenmişliğin öncül ve sonuçlarını bir bütün olarak ortaya koyan herhangi bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu doğrultuda araştırmanın temel amacı tükenmişliğin öncül ve sonuçlarının ortaya konulmasıdır. Ek olarak tükenmişlik kavramıyla ilgili gelecekte yapılacak olan araştırmalara model önerilerinin sunulması da amaçlar arasında yer almaktadır. Araştırma sonucunda turizm işletmeleri kapsamında tükenmişliğin öncül ve sonuçları ayrıntılı olarak ortaya konulmuştur. Ayrıca gelecek araştırmalar için iki farklı tükenmişlik modeli önerisi sunulmuştur. Son olarak araştırmanın ortaya koyduklarıyla tükenmişlik kavramına geniş bir bakış açısı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, Örgütsel Davranış, Turizm İşletmeleri

Kaynakça

• Acar, A. (2016). Çalışma yaşam kalitesinin tükenmişlik sendromu üzerinde etkileri: konaklama işletmelerinde bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akdu, U., &Akdu, S. (2016). Duygusal emek ve iş stresinin tükenmişlik üzerindeki etkileri: profesyonel turist rehberleri üzerinde bir araştırma. Journal Of International Social Research, 9(47).
• Akoğul, E. (2018). Liderlik tarzları, tükenmişlik ve yaratıcılık ilişkisinin belirlenmesi: ankara’da otel işletmelerinde bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Alkan, E. (2019). Seyahat acentesi çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin işten ayrılma niyetine etkisi: Kayseri örneği (Yüksek Lisans Tezi). Yozgat Bozok Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yozgat.
• Aslan, Z., &Etyemez, S. (2015). İşgörenlerin tükenmişlik düzeylerinin işten ayrılma niyeti üzerine etkisi: Hatay’daki otel işletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3), 482-507.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. psychological review, 84(2), 191.
• Başaran, T. (2019). Turizm animasyon faaliyetlerinde çalışan personelin tükenmişlik düzeyleri ve iş doyumu ilişkisi: İzmir ili örneği (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sakarya.
• Benli, A., & Cerev, G. (2017). Örgütsel sessizlik ve tükenmişlik ilişkisi: turizm çalışanları örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(30), 411-433.
• Bozdoğan, İ. (2013). Örgütsel adaletin mesleki tükenmişlik üzerine etkisi: kemer’deki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Cherniss, C. (1980) Staff burnout, job stress in the human service, Sage Publications, Beverly Hills, California.
• Cinnioğlu, H., Atay, L., & Karakaş, E. (2019). Algılanan liderlik tarzının tükenmişlik düzeyine etkisi: çanakkale otel işletmelerinde bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(6), 157-165.
• Cordes, C. L., & Dougherty, T. W. (1993). A review and an integration of research on job burnout. Academy Of Management Review, 18(4), 621-656. Çolak, U. (2018). Liderlik Davranış tarzlarının seyahat acentası çalışanlarının örgütsel tükenmişlik ve işten ayrılma eğilimleri üzerindeki etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Demir, G. (2015). Kültürel Zekâ ve Tükenmişlik İlişkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Dönmez, B. (2008). Seyahat acentasında çalışan işgörenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Erol, E. (2019). Tükenmişlik düzeyinin iş performansına etkisinde rekreatif aktivitelerin aracılık rolü: yiyecek içecek işletmelerinde bir araştırma (Doktora Tezi). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Ankara.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn‐out. Journal Of Social İssues, 30(1), 159-165.
• Gökdemir, S., & Hacıoğlu, N. (2018). Turist rehberlerinde tükenmişlik ve meslekten ayrılma niyeti. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(39), 511-541.
• Günay, İ. (2016). Tükenmişlik Sendromunun Örgütsel bağlılık, motivasyon ve işten ayrılma niyeti üzerine etkilerinin değerlendirilmesi: antalya- kundu oteller bölgesinde bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Güzel, T. (2011). Liderlik davranışlarının orta düzey yöneticiler üzerindeki etkisi ve yöneticilerin tükenmişlik düzeyleri ile ilişkisi; kuşadası otel işletmelerinde bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(2), 279-296.
• İskender, A. (2015). İşgörenlerin iş ve serbest zaman çatışma düzeyleri ile mesleki tükenmişlik ve yaşam tatmini ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaplan, M., & Arzu, U. (2017). Hizmetkar liderlik algılamalarının tükenmişlik üzerindeki etkisi: otel işletmelerinde bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sbe Dergisi, 7(1), 14-26.
• Kaplan, M., & Ulutaş, Ö. (2016). Duygusal emeğin tükenmişlik üzerindeki etkisi: otel işletmelerinde bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 165-174.
• Karakaş, A. (2017). Duygusal emek, tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: otel işletmesi çalışanları üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(1), 80-112.
• Katırcıoğlu, E. (2017). Estetik emek ve tükenmişlik arasındaki ilişkiler: beş yıldızlı otellerdeki kadın çalışanlar üzerine bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Kırıcı, E. (2016). Turist rehberlerinin tükenmişlik düzeylerinin işe yabancılaşma eğilimlerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Kırıcı, E., & Özkoç, A. G. (2017). Turist rehberlerinin tükenmişlik düzeylerinin işe yabancılaşma eğilimlerine etkisi. Journal Of Travel And Hospitality Management, 14(1), 20-32.
• Korkmaz, H., Sünnetçioğlu, S., & Koyuncu, M. (2015). Duygusal emek davranışlarının tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti ile ilişkisi: yiyecek içecek çalışanları üzerinde bir araştırma Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(12), 14-33.
• Manyas, H. F. (2019). Otokratik ve demokratik liderlik türleri ile tükenmişlik ilişkisinin sınırsız kariyer yönelimine etkileri: turizm sektöründe bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Maslach, C., & Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: new perspectives. Applied And Preventive Psychology, 7(1), 63-74.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal Of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1986). MBI: maslach burnout ınventory; Manual Research Edition. University Of California, Palo Alto, CA.
• Maslach, C., (1982). “Understanding Burnout: Definitional Issues İn Analyzing A Complex Phenomenon”, In PAINE W. S. (Editors), Job Stress And Burnout, Beverly Hills, C.A: Sage Publications, Pp. 29-40.
• Maslach, C., & Jackson, S.E., (1982). “Burnout in the health professions: a socialpsychological analysis”, In SANDERS, G., and SULS, J., (Editors), Social psychology of health and Illness, Hillsdale, NJ: Erlbaum, pp. 227-251.
• Meier, S. T. (1983). Toward a theory of burnout. Human Relations, 36(10), 899-910.
• Mohren, D. C., Swaen, G. M., Kant, I., Van Amelsvoort, L. G., Borm, P. J., & Galama, J. M. (2003). Common infections and the role of burnout in a dutch working population. Journal Of Psychosomatic Research, 55(3), 201-208.
• Ören, D. (2013). Örgütsel Stres ve Tükenmişlik İlişkisi: Konaklama İşletmeleri Çalışanları Üzerine Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Perlman, B., & Hartman, E. A. (1982). Burnout: summary and future research. Human Relations, 35(4), 283-305.
• Pines, A. M., & Keinan, G. (2005). Stress and burnout: the significant difference. personality and individual differences, 39(3), 625-635. Pines, A., & Aronson, E. (1988). Career burnout: causes and cures. Free Press.
• Rupert, P. A., & Kent, J. S. (2007). Gender and work setting differences in career-sustaining behaviors and burnout among professional psychologists. Professional Psychology: Research And Practice, 38(1), 88.
• Suran, B. G., & Sheridan, E. P. (1985). Management of burnout: training psychologists in professional life span perspectives. Professional Psychology: Research And Practice, 16(6), 741.
• Şad, B., & Şahin, S. (2018). Otel çalışanlarının tükenmişlik düzeyinin yaşam doyumuna etkisi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15(2), 461-480.
• Temirkanova, Z. (2019). Otel çalışanlarında tükenmişlik ve işten ayrılma niyetine etkisi: bişkek oteller örneği (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Ufuk, K., & Özhan, Ç. K. (2012). Duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi: turist rehberleri üzerine bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(2), 109-130. Uzun, A. (2015). Otel İşletmelerinde Hizmetkar Liderliğin Tükenmişlik Üzerindeki Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Üngüren, E., Doğan, H., Özmen, M., & Tekin, Ö. A. (2010). Otel çalışanlarının tükenmişlik ve iş tatmin düzeyleri ilişkisi. Journal Of Yasar University, 17(5), 2922-2937.
• Yağcı, E. (2014). Konaklama işletmelerinde kurumsallaşmanın iş yaşam dengesi aracılığıyla tükenmişlik düzeyine etkisi: beş yıldızlı otel genel müdürleri üzerine bir uygulama (Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Yakar, S. (2015). Turizm işletmelerinde duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi: otel işletmelerine yönelik bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yanar, R. (2018). Duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi: ege bölge’nde görev yapan turist rehberleri üzerine bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Yatkın, Ö. (2017). Konaklama işletmelerinde yiyecek içecek bölümü çalışanlarının iş doyumu ile tükenmişlik düzeyi: kuşadası’nda faaliyet gösteren beş yıldızlı konaklama işletmelerine yönelik bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yazıt, H. (2019). 4 ve 5 yıldızlı otel çalışanlarının işten ayrılma niyetleri, işkolik dereceleri ve tükenmişlik ilişkilerinin incelenmesi (Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Yetgin, D. (2017). Turist rehberlerinin tükenmişlik ve ekonomik kaygı düzeylerinin mesleki bağlılık düzeyleri üzerindeki etkisi (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Yıldız, S. (2014). Duygusal Emek ve Tükenmişlik İlişkisi: Manavgat’taki Beş Yıldızlı Otel Çalışanları Üzerine Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.