Şiddet ve Saldırganlığın Azaltılmasında Önleme ve Müdahale Programlarının Etkililiği: Meta Analiz Çalışması

Year 2014, Volume: 5 Issue: 42, 0 - , 14.10.2014

Seda Donat Bacıoğlu

Abstract

Bu çalışmada, çocuk ve ergenlerde şiddet ve saldırgan davranışların azaltılmasında bir yöntem olarak
kullanılan önleme ve müdahale programlarının etkili olup olmadığı araştırılmıştır. Bu amaçla, 2002-
2012 yılları arasında yapılmış tez ve makalelerin arasından, belirlenen ölçütlere uygun olduğu tespit
edilen 22 adet çalışma, meta analiz kullanılarak incelenmiştir. Verilerin analizinde, meta analize dâhil
edilen çalışmalara ait etki büyüklükleri ve güven aralıkları ile rastgele etkiler modeline göre ortalama
etki büyüklükleri hesaplanmıştır. Ayrıca, çalışmanın bağımlı değişkenine etki eden değişkenlerden bazı
alt gruplar oluşturulmuştur. Bunlar çalışmaların yayın türü, yılı, yapıldığı yer, örneklem büyüklüğü ve
çalışmaların oturum sayısıdır. Elde edilen bulgular, önleme ve müdahale programlarının, çocuk ve
ergenlerde şiddet ve saldırgan davranışların azalmasında büyük etkili olduğunu göstermiştir (E= + 1.169).
Bulgular ışığında, ileride yapılabilecek araştırmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

çocuk ve ergen, önleme ve müdahale programları, meta analiz

References

• Grissom, R. J. ve Kim, J. J. (2005). Effect sizes for research: A broad practical approach. Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Gündoğdu, R. (2009). Yaratıcı drama temelli çatışma çözme programının ergenlerde öfke, saldırganlık ve çatışma çözme becerisine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Güner, İ. (2007). Çatışma çözme becerilerini geliştirmeye yönelik grup rehberliğinin lise öğrencilerinin saldırganlık ve problem çözme becerileri üzerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Hedges, L. V. ve Olkin, I. (1985). Statistical methods for meta analysis, New York, Academic Press.
• Hunter, J. E. ve Schmidt, F. L. (1990). Methods of meta- analysis correcting error and bias in research finding. Newbury Park, London: The Publishers of Professional Social Science
• Karataş, Z. ve Gökçakan, Z. (2009). Psikodrama teknikleri kullanılarak yapılan grup uygulamalarının ergenlerde saldırganlığı azaltmadaki etkisinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(4), 357-366.
• Karataş, Z. (2009). Bilişsel davranışçı teknikler kullanılarak yapılan öfke yönetimi programının ergenlerin saldırganlığını azaltmadaki etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 12-24.
• Kaplan, A. (2007). Öfke yönetimi becerileri programının ilköğretim 5.sınıf öğrencilerinin saldırganlık düzeyi ve benlik saygısına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• McCart, M. R., Prienter, P. E., Davies, N. H. ve Azen, R. (2006). Differential effectiveness of behavioral parent- training and cognitive behavioral therapy for antisocial youth: A meta-analysis. Journal of Abnormal Child Psychology, 34(4), 525-541.
• Özbay, Ö. (2008). Öfke kontrolü eğitim programının etkililiğinin tutuklu bir grup ergen örnekleminde incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Panel on High-Risk Youth (1993). Losing generations:Adolescents in high-risk settings. Washington, DC:National Academy Pres.
• Robinson, T. R., Smith, S. W., Miller, M. D. ve Brownell, M. T. (1999). Cognitive behavior modification of hyperactivity-impulsivity and aggression: A meta analysis of school based studies. Journal of Educational Psychology, 91(2), 195-203.
• Rollin, S., Ulrey-Kaiser, C., Potts, I. ve Creason, A. H. (2003). A school-based violence prevention model for at risk eight grade youth. Psychology in The School, 40(4), 403-416.
• Romano, J. L. (2002). Discussant summary, Prevention Newsletter, 7, APA Division 17, Prevention Section, 3-4.
• Rosenthal, R ve DiMatteo, M. R. (2001). Meta-analysis: recent developments in quantitative methods for literature reviews. Annual Review of Psychology, 52, 59-82.
• Rothstein, H. R., Sutton, A. J. ve Borenstein, M. (2005). Publication bias in meta-analysis: Prevention, assessment, and adjustments. Chichester, UK: Wiley
• Rust, R. (1990). Estimating publication bias in meta analysis. Journal of Marketing Research, 27, 220– 226.
• Sağkal, A.S. (2011). Barış eğitimi programının ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin saldırganlık eğilimleri, empati düzeyleri ve barışa ilişkin görüşleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Sarıcı-Bulut, S. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sınav kaygıları, saldırganlık eğilimleri ve problem çözme becerilerindeki yetersizliklerin sağaltımında grupla çözüm odaklı terapinin etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Scheckner, S., Rollin, S.A. , Kaiser-Ulrey, C. ve Wagner, R. (2002). A meta-analysis of the effectiveness of current interventions. Journal of School Violence, 1(2), 5-32.
• Stuebing, K. K., Barth, A. E., Molfese, P. J., Weiss, B. ve Fletcher, J. M. (2009). IQ is not strongly related to response to reading instruetion: A meta-analytic interpretation. Council for Exceptional Children, 76(1), 31-51.
• Sukhodolsky, D. G., Kassinove, H. ve Gorman, B. S. (2004). Cognitive-behavioral therapy for anger in children and adolescents: A Meta Analysis, Aggression and Violent Behavior. 9(3), 247–269.
• Şahin, H. (2006). Öfke denetimi eğitiminin çocuklarda gözlenen saldırgan davranışlar üzerindeki etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 47-62.
• Şahin, M. (2007). İlköğretim okullarında zorbacı davranışların azaltılmasına yönelik empati eğitim programının etkisinin araştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Şevkin, B. (2008). “Müzakere (problem çözme) ve Arabuluculuk” eğitim programının ilköğretim 4.-5. sınıf öğrencilerinin çatışma çözüm stilleri ve saldırganlık eğilimleri üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Tekinsav-Sütçü, S. G. (2006). Ergenlerde öfke ve saldırganlığı azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı bir müdahale programının etkililiğinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Uysal, Z. (2006). Çatışma çözme eğitim programının ortaöğretim dokuzuncu sınıf düzeyindeki öğrencilerin çatışma çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Uysal, A. ve Bayık-Temel, A. (2009). Şiddet karşıtı eğitim programının öğrencilerin çatışma çözüm, şiddet eğilimi ve şiddet davranışlarına yansıması. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 20-30.
• Uz-Baş, A. (2010). Sınıf-temelli bir sosyal beceri eğitimi programının ilköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin güvengenlik ve saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 731-747.
• Wilson, D. W., Gottfredson, D. C. ve Najaka, S. S. (2001). School-based prevention of problem behaviors: A meta analysis. Journal of Quantitative Criminology, 17(3), 247-272.
• Wilson, S. J. ve Mark W. L. (2005). Revised report for the national ınstitute of justice school violence prevention research planning. Lipsey Center for Evaluation Research and Methodology Institute for Public Policy Studies. Vanderbilt University.
• Wilson, S. J. ve Mark, W. L. (2007). Update of a meta-analysis of school-based intervention programs. American Journal of Preventive Medicine., 33(2),130-143.
• Yavuzer, Y. (2009). Saldırganlığı önlemeye yönelik psiko- eğitim programlarının lise öğrencilerindeki etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yorgun, A. (2007). The effect of violence management training on violent behaviors and anger control of secondary school students. Yayımlanmamış Doktora Tezi, ODTÜ, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal / 2014, 5 (42)