Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Öğrencilerinin Okullardaki Rehberlik Servisini Değerlendirmeleri

Year 2017, Volume: 7 Issue: 48, 0 - 0, 03.10.2017

Seda Donat Bacıoğlu , Oya Onat Kocabıyık , Asude Malkoç

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı’nda eğitim gören ikinci sınıf öğrencilerinin ilkokul, ortaokul ve lise düzeyindeki okulların rehberlik servisi ve rehberlik hizmetlerinin işleyişine dair yaptıkları gözlem ve görüşmelerini değerlendirmektir. Bu çalışmada veriler, 2015-2016 eğitim öğretim yılı güz döneminde, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı’nda eğitim gören “Okullarda Gözlem” dersine devam toplam 30 ikinci sınıf öğrencisinden elde edilmiştir. Bu araştırmada veri toplama aracı olarak doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Dokümanların incelenmesi sonucunda elde edilen verilerin betimsel olarak çözümlenmesinde yorumlayıcı olgubilim yöntemi kullanılmış ve verilerin çözümlenmesinde “Maxqda 12” bilgisayar programından yararlanılmıştır. Bu çalışmada elde edilen nitel verilerin analizi doğrultusunda üç ana temaya ulaşılmıştır. Bunlar; 1. Rehberlik servisinin değerlendirilmesi, 2. Psikolojik danışmanın değerlendirilmesi, 3. Okullarda gözlem dersinin değerlendirilmesidir.

Keywords

Rehberlik servisi, psikolojik danışman, okullarda gözlem

References

• Akbaş, S. (2001). İlköğretim ve ortaöğretim okullarındaki rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde oluşturulan işbirliğin incelenmesi (Adana örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Akbaş, S. ve Çam, S. (2003). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde oluşturulan işbirliğinin incelenmesi. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri, Malatya.
• Aktepe, İ. (2008). Rehber öğretmenlerin yönetici ve öğretmenlerden mesleki beklentileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Annells, M. (2006). Triangulation of qualitative approaches: Hermeneutical phenomenology and grounded theory. Journal of Advanced Nursing, 56(1), 55-61.
• Atıcı, M. ve Çam, S. (2013). Okullarda PDR uygulamaları dersine ilişkin öğrenci görüşlerinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 106-119.
• Atıcı, M. ve Ulusoy, Y. (2010). Psikolojik danışman adaylarının grup rehberliği etkinliğini yürütürken kullandıkları psikolojik danışma becerilerinin, bu becerileri kullanmaya ilişkin yeterlik algılarının ve grup yönetimini sağlama yöntemlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 62-81.
• Aydemir Sevim, S. ve Hamamcı, Z. (1999). Psikolojik danışmanların mesleki doyumları ile mesleki yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(12), 39-46.
• Baker, C., Wuest, J. ve Stern, P. N. (1992). Method slurring: The grounded theory/ phenomenology example. Journal of Advanced Nursing, 17, 1355-1360.
• Bakioğlu, A. ve Gayık Asyalı, S. (2005). Rehber öğretmenlerin bulundukları kariyer evrelerine göre okul yönetimini algılayışlarının niteliksel olarak incelenmesi. Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 21, 89-110.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri NVivo 7.0 ile nitel veri analizi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Başaran, M. (2008). İlköğretim okullarındaki yönetici ve sınıf rehber öğretmenlerinin psikolojik danışma ve rehberlik faaliyetlerinden beklentileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Bursalıoğlu, Z. (1999). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış (11. bs.). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Can, E. (2010). İlköğretim okullarında görevli rehber öğretmenlerin karşılaştıkları sorunların incelenmesi. 9.Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Elazığ.
• Can, G. (2002). Psikolojik danışma ve rehberlik. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.) (3. bs.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çalık, C. (2007). Okul-çevre ilişkisinin okul geliştirmedeki rolü: Kavramsal bir çözümleme. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(3), 123-139.
• Demir, M. (2010). Sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik anlayışları ve rehberliğe yönelik tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Doğan, S. (2016). Okul rehberliği ve danışmanlığı alanında çağdaş bir yaklaşım: Kapsamlı rehberlik program modeli. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(13), 56-64.
• Donat Bacıoğlu, S. (2014). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik eğitimi: Nitel bir değerlendirme. 9. Uluslararası Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi Tam Metin Kitabı içinde (s. 1082). Edirne.
• Donat Bacıoğlu, S. (2015). Alanda çalışan rehber öğretmenlerin mesleğe ilişkin görüşleri. VIII. Üniversiteler Psikolojik Danışma ve Rehberlik Sempozyumu’nda sunulan sözlü bildiri, Eskişehir.
• Erdur Baker, Ö. ve Çetinkaya, E. (2007). Etik: Davranışta kırılma noktası. R. Özyürek, F. Korkut Owen ve D. Owen (Ed.), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik, meslekleşme sürecinde ilerlemeler, Cilt 1 içinde (s. 163-182). Ankara: Nobel Yayın.
• Gazioğlu İşmen, E., Bekçi, B., Güler Yavuz, Ç. ve Çayırdağ, N. (2007). İstanbul ili özel ve devlet okullarında mesleki rehberlik çalışmalarına ilişkin durum saptaması. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 27, 97-109.
• Güven, M. (2003). Psikolojik danışmanların okul yöneticileri ile ilişkilerinin değerlendirilmesi. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi 09–11 Temmuz 2003 İnönü Üniversitesi/Malatya Bildiri Özetleri içinde (s. 102-103). Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği.
• Güven, M. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı müfettişlerinin okul rehberlik hizmetleri ve denetimiyle ilgili görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 171-179.
• Gysbers, N. C. ve Henderson, P. (1994). Developing and maintaining your school guidance program. Alexandria, VA: American Counseling Association.
• Halinski, K. H. (2009). Predicting beginning master’s level counselor effectiveness from personal characteristics and admissions data: An exploratory study (Yayımlanmamış doktora tezi). University of North Texas, Texas.
• Hamamcı, Z. (2005). Ankara ilinde çalışan okul psikolojik danışmanlarının mesleki gelişim ve meslek doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(24), 27-44.
• Hamamcı, Z., Murat, M. ve Çoban, A. (2004). Gaziantep’teki okullarda çalışan psikolojik danışmanların mesleki sorunlarının incelenmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda sunulan bildiri, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Hatunoğlu, A. ve Hatunoğlu, Y. (2006). Okullarda verilen rehberlik hizmetlerinin problem alanları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 333-338.
• İkiz, E. ve Totan, T. (2011, 2-5 Ekim). Etkili psikolojik danışman özelliklerini değerlendirme ölçeğini (EPÖDÖ) geliştirme çalışması. XI. PDR Kongresi’nde sunulan sözlü bildiri, İzmir.
• Johnson, J., Rochkind, J. ve Ott, A. (2010). Why guidance counseling needs to change. Educational Leadership, Special Topic, 74-79.
• Karaküçük, S. (2010). Okul rehberlik servislerinin fiziksel/mekânsal koşullarının incelenmesi (Rehber öğretmenlerin mekânsal algıları bağlamında). Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(1), 421-440.
• Karataş, H. ve Polat, M. (2013). Okul yöneticilerinin rehberlik hizmetlerine bakış açıları üzerine okul rehber öğretmenlerinin görüşleri. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 105-124.
• Karataş, Z. ve Şahin Baltacı, H. (2013).Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 427- 460.
• Kepçeoğlu, M. (1999). Psikolojik danışma ve rehberlik. İstanbul: Alkım Yayıncılık.
• Korkut Owen, F. ve Owen, D. W. (2008). Okul psikolojik danışmanlarının rol ve işlevleri: Yöneticiler ve psikolojik danışmanların görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 204-218.
• Korkut Owen, F. ve Owen, D. W. (2008). Okul psikolojik danışmanlarının rol ve işlevleri: Yöneticiler ve psikolojik danışmanların görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 204-218.
• Korkut, F. (2007). Counselor education, program accreditation and counselor credentialing in Turkey. International Journal for the Advancement of Counseling, 22, 57-67.
• Köroğlu, H., Başer, N. B. ve Yavuz, G. (2000). Okullarda uygulama çalışmalarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 85-95.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation: Revised and expanded from qualitative research and case study applications in education. San Franscisco: Jossey-Bass.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2001). Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/68.html adresinden erişildi.
• Muslu Köseoğlu, S. (1994). Psikolojik danışmanların empatik becerilerinin ve kişilik özelliklerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Nazlı, S. (2007). Psikolojik danışmanların değişen rollerini algılayışları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(18), 1-17.
• Nazlı, S. (2014). Polis Akademisi kapsamlı gelişimsel rehberlik tasarım süreci. EJER 2014 kongresi bildiri özetleri kitabı içinde (s. 250). İstanbul: Anı Yayıncılık.
• Nelson, K. W. ve Jackson, S. A. (2003). Professional counselor identity development: A qualitative study of Hispanic student interns. Counselor Education & Supervision, 43, 2-14.
• Nystul, M. S. (1999). Introduction to counseling: An art and science perspective. Boston: Allyn and Bacon. Özabacı, N., Sakarya, N. ve Doğan, M. (2008). Okul yöneticilerinin okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 8-22.
• Özdemir, E. (2008). Anadolu liselerinde görev yapan idareci ve öğretmenlerin rehberlik hizmetlerini benimseme düzeyi nedir? (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (t.y.). http://orgm.meb.gov.tr adresinden erişildi.
• Özyürek, R. (2007). Psikolojik danışman eğitiminin ve okullardaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin niteliğini yükseltmeye yönelik öneriler. R. Özyürek, F. Korkut Owen ve D. Owen (Ed.), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik, meslekleşme sürecinde ilerlemeler, Cilt 1 içinde (s. 123-137). Ankara: Nobel Yayın.
• Paisley, P. ve Borders, L. D. (1995). School counseling: An evolving specialty. Journal of Counseling & Development, 74, 150-153.
• Paskal, K. (2001). Okul yöneticilerinin (ilköğretim okulu müdürlerinin) bu okullarda görev yapan rehber öğretmenlerin görevleri ve rehberlik hizmetleri ile ilgili bilinçlilik düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.) (3. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Pişkin, M. (2006). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin dünü, bugünü ve yarını. M. Hesapçıoğlu ve A. Durmuş (Ed.), Türkiye’de eğitim bilimleri: Bir bilanço denemesi içinde (s. 457-501). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Rayle, A. D. (2006). Do school counselors matter? Mattering as a moderator between job stress and job satisfaction. Professional School Counseling, 9(3), 206-215.
• Rose, P., Beeby, J. ve Parker, D. (1995). Academic rigour in the lived experience of researchers using phenomenological methods in nursing. Journal of Advanced Nursing, 21, 1123-1129.
• Sarıtaş, M. (2007). Okul deneyimi uygulamasının aday öğretmenlere sağladığı yararlar konusundaki görüşlerin değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 121-143.
• Seğmenli, S. (2001). Rehber öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Smith, J. A. ve Eatough, V. (2007). Analysing qualitative data in psychology. E. Lyons ve A. Coyle (Ed.). London: Sage Publications.
• Spruill, D. ve Benshoff, M. B. (1996). The future is now: Promoting professionalism among counselor training. Journal of Counseling and Development, 74, 468-472.
• Sürücü, A. ve Yavuz, M. (2013). Rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde okul müdürü-rehber öğretmen etkileşiminin değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(4), 1029-1047.
• Tuzgöl Dost, M. ve Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 389-402.
• Ünal, A. ve Ünal, E. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin rehber öğretmeni algılamalarına ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2),920-945. 01 Haziran 2016 tarihinde https://www.jhumansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/download/1209/626 adresinden erişildi.
• Ünal, E. (2004). İlköğretim okullarında profesyonel olmayan rehberlik çalışmaları ve eksikliği hissedilen hizmetler. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda sunulan bildiri, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Yerin Güneri, O., Büyükgöze Kavas, A. ve Koydemir, S. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının profesyonel gelişimi: Acemilikten olgunlaşmaya giden zorlu yol. R. Özyürek, F. Korkut Owen ve D. Owen (Ed.), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik, meslekleşme sürecinde ilerlemeler, Cilt 1 içinde (s. 139-161). Ankara: Nobel Yayın.
• Yeşilyaprak, B. (2016). 21.yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Yıldırım, A ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurtal, F. (2007). İlköğretim okullarındaki rehberlik servislerinin mekan, donanım, ekipman ve insan kaynakları açısından durumu. Milli Eğitim Dergisi, 174, 288-298.
• Yükseköğretim Kurulu. (2007). Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Lisans Programı. 13 Mayıs 2016 tarihinde http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/rehberlik_psikolojik_danismanlik.doc adresinden erişildi.
• Yüksel Şahin, F. (2008). Ortaöğretimdeki öğrenci görüşlerine göre psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-26. https://www.jhumansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/viewFile/491/310 adresinden erişildi.