Yas Sürecinin Grupla Psikolojik Danışmada Ele Alınması Üzerine Bir İnceleme

Year 2019, Volume: 9 Issue: 55, 1013 - 1051, 27.12.2019

Aslı Aşçıoğlu Önal İlhan Yalçın

Abstract

Yas, kaybın ardından gelişen ve her insanın yaşamında zaman zaman deneyimlediği olağan, doğal bir süreçtir.
Üzüntü, acı ve keder gibi yoğun duygularla dolu bu sürecin sağlıklı bir şekilde yaşanması, sevdikleri bir yakınını ölüm
nedeniyle kaybetmiş bireylerin psikolojik işlevselliklerini sürdürebilmeleri açısından son derece önemlidir.
Türkiye’de, bireylere afet, travma, ölüm ve kayıp gibi yaşantılar sonrasında sunulan ruh sağlığı hizmetlerinin önemli
bir ayağını da psikolojik danışmanlar üstlenmektedir. Gerek bireyler gerekse devlete bağlı birimler ve kuruluşlar
tarafından, yoğunlukla kriz anlarında talep edilen yas danışmanlığı hizmetleri karşısında, çoğu psikolojik danışman
kendini hazırlıksız hissedebilmektedir. Yas danışmanlığı hizmetlerinde, bireysel psikolojik danışmanın yanı sıra grup
uygulamalarından da sıklıkla yararlanılmakta ve grup süreci üyelere yaşantıların normalleştirilmesi, sosyal
işlevselliğin yeniden kazanılması gibi konularda avantajlar sunmaktadır. Ancak Türkiye’de grup sürecinde yas
danışmanlığı uygulamalarını yürütecek alan uzmanlarının, konuyla ilgili güncel yaklaşımları takip edebilecekleri ve
müdahale modelleri hakkında fikir edinebilecekleri kaynaklar oldukça sınırlı sayıdadır. Bu nedenle; makalede, yas
süreci, yas sürecini açıklayan yaklaşımlar ve yas danışmanlığı kısaca tanıtılmış ve grupla psikolojik danışma
uygulamalarında yas gruplarının planlanması, yürütülmesi ve süreçte kullanılabilecek güncel modeller ve tekniklerle
ilgili alanyazından elde edilen bilgiler derlenerek okuyucuya sunulmuştur.

Keywords

yas, kayıp, yas danışmanlığı, grupla yas danışmanlığı, grupla psikolojik danışma

References

• Aksöz, İ. (2014). Kayıp ve yas. Ö. Erdur-Baker ve T. Doğan (Yay. Haz.). Afetler, krizler, travmalar ve psikolojik yardım içinde (s. 43-61). Ankara: Türk PDR Derneği.
• Aksöz Efe, İ. (2015). Social, cognitive and emotional strategies in the grief process. Unpublished doctoral thesis, Middle East Technical University, Ankara.
• Alves, D., Fernandez-Navarro, P., Baptista, J, Riberio, E., Sousa, I., ve Goncalves, M. M. (2014). Innovative moments in grief therapy: The meaning reconstruction approach and the process of self-narrative transformation. Psychotherapy Research, 24(1), 25-41.
• Alves, D., Mendes, I, Goncalves, M. M., ve Neimeyer, R. A. (2012). Innovative moments in grief therapy: Reconstructing meaning following perinatal death. Death Studies, 36, 795-818.
• Ayaz, T. (2011). The contributory roles of attachment styles, coping and affect regulation strategies on bereavement. Unpublished master thesis, Middle East Technical University, Ankara.
• Balcı Çelik, S. (2006). Yas ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 105-114.
• Balcı Çelik, S. (2011). Ergenlerin yasa karşı tutumlarının cinsiyet ve depresyon düzeyleri açısından karşılaştırılması. İlköğretim Online, 10(2), 735-742.
• Battle, C. L., Greer, J. A., Ortiz-Hernandez, S., ve Todd, D. M. (2013). Developing and implementing a bereavement support program for college students. Death Studies, 37, 362–382.
• Bildik, T. (2013). Ölüm, kayıp, yas ve patolojik yas. Ege Tıp Dergisi, 52(4), 223-229.
• Blatner, A. (2013). Yası kolaylaştırıcı psikodrama yöntemleri. P. F. Kellerman ve M. K. Hudgins (Ed.). Travmadan sağkalanlarla psikodrama: Acıyı eyleme dökmek içinde (s. 41-50). (I. G. Danışman, çev.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Boelen, P. A., van den Hout, M., ve van den Bout, J. (2006). A cognitive-behavioral conceptualization of complicated grief. Clinical Psychology: Science & Practice, 13, 109-128.
• Boelen, P. A., de Keijser, J., van den Hout, M. A., ve van den Bout, J. (2007). Treatment of complicated grief: A comparison between cognitive-behavioral therapy and supportive counseling. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 75(2), 277-284.
• Brassil, H. E. (2015). Resolution of grief and loss after participation in a grief resolution group program. Unpublished doctoral thesis, Capella University, Minneapolis, MN, USA.
• Brown, G. B. (2016). Developing a school-based training program to address parental loss and grief in elementary school students using the integration of cognitive behavior therapy and positive psychology. Unpublished doctoral thesis, Department of Psychology and Counseling, Mississippi College, USA.
• Bryant, R. A., Kenny, L., Joscelyne, A., Rawson, N., Maccallum, F., Cahill, C. ... ve Nickerson, A. (2017). Treating prolonged grief disorder: A 2-year follow-up of a randomized controlled trial. Journal of Clinical Psychiatry, 78(9), 1363-1368. doi:10.4088/JCP.16m10729.
• Cacciotere, J., ve Flint, M. (2012). ATTEND: Toward a mindfulness-based bereavement care model. Death Studies, 36(1), 61–82.
• Corey, M. S., ve Corey, G. (2006). Groups: Process and practice. USA: Thomson Brooks/Cole. Currier, J. M. (2009). Psychotherapeutic interventions for grief: a comprehensive review of controlled outcome research. Unpublished doctoral thesis, The University of Memphis, USA.
• Dyregrov, K., ve Dyregrov, A. (2008). Effective grief and bereavement support. Londan: Jessica Kingsley.
• Dyregrov, K., Dyregrov, A., ve Johnsen, I. (2013). Participants’ recommendations for the ideal grief group: A qualitative study. OMEGA, 67(4), 363-377.
• Eisma, M. C., Boelen, P. A., van den Bout, J., Stroebe, W., Schut, H. A., Lancee, J., ve Stroebe, M. S. (2015). Internet-based exposure and behavioral activation for complicated grief and rumination: A randomized controlled trial. Behavior Therapy, 46(6), 729–748.
• Emir Öksüz, E. ve Bilge, F. (2014). Yas ve psikolojik yardım. Ö. Erdur-Baker ve T. Doğan (Yay. Haz.). Afetler, krizler, travmalar ve psikolojik yardım içinde (s. 265-289). Ankara: Türk PDR Derneği.
• Feigelman, W., Gorman, B. S., Beal, K. C., ve Jordan, J. R. (2008). Internet support groups for suicide survivors: A new mode for gaining bereavement assistance. Omega-Journal of Death and Dying, 57(3), 217-243.
• Field, N. (2006). Continuing bonds in adaptation to bereavement: Introduction. Death Studies, 30(8), 709-714.
• Finn, C. A. (2003). Helping students cope with loss: Incorporating art into group counseling. Journal for Specialists in Group Work, 28(2), 155-165.
• Gamino, L. A., ve Sewell, K. W. (2004). Meaning constructs as predictors of bereavement adjustment: A report from the Scott and White grief study. Deaths Studies, 28(5), 397-421.
• Geçtan, E. (1990). Varoluş ve psikiyatri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Genç, A. ve Aydın, C. (2015). Uzun süren yas döneminde bütünleyici psikolojik danışma uygulaması: Bir olgu sunumu. Journal of Academic Social Science Studies, 33, 491-501.
• Genlik, Ö. (2012). Yas süreci ve yas sürecindeki kişilerin depresyon ve anksiyete düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Gillies, J., ve Neimeyer, R. A. (2006). Loss, grief, and the search for significance: Toward a model of meaning reconstruction in bereavement. Journal of Constructivist Psychology, 19, 31-65.
• Gizir, C. A. (2006). Bir kayıp sonrasında zorluklar yaşayan üniversite öğrencilerine yönelik bir yas danışmanlığı modeli. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 195-213.
• Graves, D. (2012). Setting up and facilitating bereavement support groups: A practical guide. London: Jessica Kingsley Publishers.
• Grebin, M., ve Vogel, J. E. (2007). Bereavement groups and their benefits. Journal of Creativity in Mental Health, 2(1), 61-73.
• Hannon, M., ve Hunt, B. (2014). Training students to provide grief counseling. Journal of Counselor Preparation and Supervision, 6(2), 83-94.
• Humphrey, P. G., ve Zimpfer, D. G. (2008). Counselling for grief and bereavement. (Second Edition). London: Sage.
• Karaca, S. (2012). Gecikmiş veda: Bir olgu sunumu. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 3(3), 136-140.
• Knowles, L. M., Stelzer, E. M., Jovel, K. S., ve O'Connor, M. F. (2017). A pilot study of virtual support for grief: Feasibility, acceptability, and preliminary outcomes. Computers in Human Behavior, 73, 650-658.
• Kübler-Ross, E. (1997). Ölüm ve ölmek üzerine. (B. Büyükkal, çev.). İstanbul: Boyner Holding Yayınları.
• Lange, S. K. (2013). A mindfulness focused grief support group for older adult widows: A grant proposal. Unpublished master thesis, California State University, USA.
• MacKinnon, C. J., Smith, N. G., Henry, M., Berish, M., Milman, E., Körner, A., Copeland, L. S., Chochinov, H. M., ve Cohen, S. B. (2014). Meaning-based group counseling for bereavement: Bridging theory with emerging trends in intervention research, Death Studies, 38(3), 137- 144.
• MacKinnon, C. J., Milman, E., Smith, N. G., Henry, M., Berish, M., Copeland, L., . . . Cohen, S. R. (2013). Means to meaning in cancer-related bereavement: Identifying clinical implications for counseling psychologists. The Counseling Psychologist, 41, 216–239.
• MacKinnon, C. J., Smith, N. G., Henry, M., Milman, E., Berish, M., Farrace, A., … Cohen, S. R. (2016). A pilot study of meaning-based group counseling for bereavement. OMEGA— Journal of Death and Dying, 72(3), 210–233.
• Neimeyer, R. A. (1999). Narrative strategies in grief therapy. Journal of Constructive Psychology, 12, 65-85.
• Neimeyer, R. A., Prigerson, H. G., ve Davies, B. (2002). Mourning and meaning. American Behavioral Scientist, 46(2), 235-251.
• Neimeyer, R. A., Burke, L. A., Mackay, M. M., ve van Dyke Stringer, J. G. (2010). Grief therapy and the reconstruction of meaning: From principles to practice. Journal of Contemporary Psychotherapy, 40, 73-83.
• Özmen, O. (2014a). Yas ve kültür. Ö. Erdur-Baker ve T. Doğan (Yay. Haz.). Afetler, krizler, travmalar ve psikolojik yardım içinde (s. 63-74). Ankara: Türk PDR Derneği.
• Özmen, O. (2014b). Cultural characteristics of grief and coping in bereaved adult women: A phenomenological study with consensual qualitative research. Unpublished doctoral thesis, Middle East Technical University, Ankara.
• Pector, E. A. (2012). Sharing losses online: Do Internet support groups benefit the bereaved? International Journal of Childbirth Education, 27(2), 19-25.
• Perkel, K. (2013). Bereavement groups: A phenomenological inquiry into the experience of grievers. Unpublished doctoral thesis, The Chicago School of Professional Psychology, USA.
• Piper,W., Ogrodniczuk, J., Joyce, A.,Weideman, R., ve Rosie, J. (2007). Group composition and group therapy for complicated grief. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 75, 116– 125.
• Polinskey, T. G. (1990). The effects of a group counseling grief recovery program for clients experiencing bereavement. Unpublished doctoral thesis, University of Arkansas, USA.
• Rice, K. L., Bennett, M. J., ve Billingsley, L. (2014). Using second life to facilitate peer storytelling for grieving oncology nurses. Ochsner Journal, 14(4), 551-562.
• Rogers, J. E. (2007). The expressive arts and grief: Use of the expressive arts in a grief support group. New York: Routledge.
• Rosner, R., Bartl, H., Pfoh, G., Kotoucova, M., ve Hagl, H. (2015). Efficacy of an integrative CBT for prolonged grief disorder: A long term follow-up. Journal of Affective Disorders, 183, 106-112.
• Samide, L. L., ve Stockton, R. (2002). Letting go of grief: Bereavement groups for children in the school setting. Journal for Specialists in Group Work, 27(2), 192-204.
• Schear, M., Frank, E., Houck, P., ve Reynolds, C. (2005). Treatment of complicated grief: A randomized controlled trial. JAMA, 293, 2601-2608.
• Schut, H., ve Stroebe, M. S. (2005). Interventions to enhance adaptation to bereavement. Journal of Palliative Medicine, 8(1), 140-147.
• Selvi, Y., Öztürk, R. İ., Ağargün, M. Y., Beşiroğlu, L. ve Çilli, A. S. (2011). Temel yas unsurları ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi Dergisi, 48, 129-134. Spance, S., ve Smale, U. (2015). Group work with bereaved people: Developing person centered practice. Person-Centered & Experiential Psychotherapies, 14(1), 3-17. Spuij, M., Prinzie, P., Dekovic, M., van den Bout, J., ve Boelen, P. A. (2013). The effectiveness of Grief-Help, a cognitive behavioural treatment for prolonged grief in children: Study protocol for a randomized controlled trial. Trials, 14, 395. Stroebe, M. S., ve Schut, H. (1999). The dual process model of coping with bereavement: Rationale and description. Death Studies, 23(3), 197-224. Tanhan, F. (2007). Ölüm kaygısıyla baş etme eğitiminin ölüm kaygısı ve psikolojik iyi olma düzeyine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Vlasto, C. (2010). Therapists’ views of the relative benefits and pitfalls of group work and oneto-one counselling for bereavement. Counselling and Psychotherapy Research, 10, 60–66.
• Volkan, V. D. ve Zintl, E. (2012). Kayıptan sonra yaşam. (M. Kocadere ve I. Vahip, çev.). Odağ Psikanaliz ve Psikoterapi Eğitim Hizmetleri. (4. Baskı). İzmir: Org Ltd. Şti. Yayınları.
• Walijarvi, C. M., Weiss, A. H., ve Weinman, M. L. (2012). A traumatic death support group program: Applying an integrated conceptual framework. Death Studies, 36(2), 152-181.
• Wilkerson, A., ve DiMaio, L. (2013). Developing a group voice through the grief journey: The grief choir. Progress in Palliative Care, 21(2), 89-96.
• Wilson, J. (2014). Supporting people through loss and grief : An introduction for counsellors and other caring practitioners. London: Jessica Kingsley Publishers.
• Winokuer, H. R., ve Harris, D. (2016). Principles and practice of grief counseling. (Second Edition). New York: Springer Publishing Company.
• Worden, J. W. (2009). Grief counseling and grief therapy: A handbook for mental health practitioner (4. Ed.). NY: Springer Publishing.
• Yalom, I. (2011). Varoluşçu psikoterapi. (Z. Babayiğit, çev.). (4. Baskı). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Yıldırım, Ş. ve Fışıloğlu, H. (2005). Hogan yas tepkileri tarama listesi (HYTL) güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 8(15), 11-20.