THE ROLE OF FOUNDATIONS IN SATISFYING THE WATER DEMAND OF CITIES: FONDATION WATERS AND STRUCTURES IN RODOSCUK IN XV-XVI CENTRURIES

Year 2019, Volume: 21 Issue: 2, 821 - 836, 31.12.2019

Hacer Ateş

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.580980

Abstract

Rodoscuk,  growing as a port city from mid-XV Century,
was sheltering a big mass for hosting a resident population and traders that
come to the city for certain periods of time. The issue of water supply was one
of the most important needs of this dynamic city and various foundations were
caring finically about the solution of this problem with the efforts of both
local people and Ottoman statesmen and ulema. They brought the city firstly
aqueducts and fountains, wells, shadirvans, hammams that made the water usage
possible. In  time correspondingly with
increasing needs, waterworks and structures increased quantitatively and
countinued to satisfy the need for water by gaining new forms.

Keywords

Rodoscuk, foundation, aqueduct, fountain, Tekirdag

ŞEHİRLERİN SU İHTİYACININ KARŞILANMASINDA VAKIFLARIN ROLÜ: XV-XVI. YÜZYILLARDA RODOSCUK’TA VAKIF SULARI VE YAPILARI

Abstract

XV.yy’ın
ortalarından itibaren bir liman kenti olarak gelişen Rodoscuk, özellikle ticari
aktivitenin giderek yoğunlaşması sebebiyle meskûn nüfusun yanı sıra günü birlik ya da belli zaman
dilimleri arasında şehre gelen ticaret erbabına da ev sahipliği yaparak
kalabalık bir kitleyi barındırmaktaydı. Bu dinamik şehrin temel ihtiyaçlarının
başında su temini meselesi gelmiş olup gerek yerel halk gerekse -ki en etkin
şekilde- Osmanlı devlet adamları ve ulemanın gayretleriyle çeşitli vakıflar bu
meselenin çözümüne titizlikle eğilmişlerdir. Bu ihtiyaç doğrultusunda başta
suyolu olmak üzere su kullanımını mümkün kılan çeşme, kuyu, şadırvan, hamam
gibi yapıları şehre kazandırmışlardır. Zamanla artan ihtiyaçlara paralel olarak
su şebekeleri ve su yapıları da nicelik olarak artmış ve yeni formlar kazanarak
su ihtiyacını karşılamaya devam etmişlerdir. 

Keywords

Rodoscuk, Tekirdağ, vakıf, suyolu, çeşme

References

• Rodoscuk Şer‘İyye Sicilleri (RŞS.) 1510 ; 1511; 1512; 1513; 1514;, 1520; 1524; 1527; 1529; 1533; 1539; 1543; 1550;1551; 1552.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivleri (BOA) TD 370; TD 541; TD 385.
• Akgündüz, Ahmet, İslâm Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, İstanbul 1996, s.75-92.
• Arslantürk, Hacı Ahmet, Bir Bürokrat ve Yatırımcı olarak Kanuni Sultan Süleyman'ın Veziriazamı Rüstem Paşa, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Tarihi Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2011.
• Ateş, Hacer, Kuzey Marmara Sahilleri ve Ard Alanında Şehirleşmenin Tarihi Süreci: XVI.-XVII. Yüzyıllarda Tekirdağ̆ ve Yöresi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü̈, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2009.
• Çeçen, Kâzım, İstanbul’da Osmanlı Devrindeki Su Tesisleri, İstanbul 1948.
• Eyice, Semavi, “Hamam”, DİA, C.15, İstanbul 1997, s. 402-430.
• Faroqhi, Suraiya, Orta Halli Osmanlılar, çev. Hamit Çalışkan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009.
• Gökbilgin, Tayyib, “Edirne Şehri’nin Kurucuları”, Edirne’nin 600. Fethi Yıl Dönümü Armağan Kitabı, Ankara,1993.
• Göksu, Tevfik, vd., Geçmişten Günümüze İstanbul’da Suyun Yönetimi, İstanbul 2009 .
• Günay, Hacı Mehmet, “Vakıf”, DİA, C.42, İstanbul 2012, s.479-486.
• Kılıç, Selda, “Su Yolları ve Su-Yolcu Esnafına dair bazı tespitler”, A.Ü. DTCF, Tarih Araştırmaları Dergisi, S.36, Ankara 2004, s. 175-188
• Küçükaşçı, Mustafa Sabri, “Rûme Kuyusu”, DİA, C.35, İstanbul 2008., s. 231-232.
• Öztürk, Nazif, Elmalılı Muhammed Hamdi, Elmalılı M. Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar: Ahkamü'l-Evkaf, Ankara, 1995.
• Sağır, Yusuf, “Osmanlı Su Vakıfları”, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.15, , s. 445-473.
• Serez, Mehmet, Tekirdağ Tarihi ve Coğrafyası Araştırmaları, Ankara 2007.
• Tabakoğlu, Ahmet “İstanbul’un Su Tarihi: Roma, Bizans ve Osmanlı Döneminde İstanbul’a Su Temini”, Selçukludan Cumhuriyete Şehir Yönetimi, ed. Erol Özvar - Arif Bilgin (İstanbul: TDBB) 2008.
• Taşlıklıoğlu, Zafer, Trakya’da Epigrafi Araştırmaları I, İstanbul 1983.
• Yediyıldız, Bahattin, “Vakıf”, DİA, C.42, İstanbul 2012, s.479-486