FEN TEMALI BİLGİ VEREN RESİMLİ ÇOCUK KİTAPLARININ FEN ÖĞRENMEDEKİ ÖNEMİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 1573 - 1598, 27.09.2021

Gülşah Günşen , Gülden Uyanık

https://doi.org/10.24315/tred.870079

Cited By: 3

Öz

Okul öncesi fen eğitiminde fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitapları, bilimsel bilgilerin kazandırılmasında ve bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesinde oldukça önemlidir. Ulusal ve uluslararası alan yazında yapılmış olan araştırmalar okul öncesi öğretmenlerinin fene karşı ön yargılı ve düşük öz-yeterlik inancına sahip olduklarını, fen kavram bilgilerinin yeterli düzeyde olmadığını göstermektedir. Bu noktada okul öncesi dönem fen eğitiminde fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitapları gerek çocukların gerekse de okul öncesi öğretmenlerinin ve ailelerin kullanabilecekleri en temel kaynaklardan biridir. Bu çalışmanın amacı bu türdeki kitapların öyküleştirilmiş ve doğrudan bilgi veren türlerini okul öncesi fen eğitimine yönelik yayınlanmış uluslararası fen içerik standartları doğrultusunda tanıtmak ve alan yazında bilim resimlemesi olarak adlandırılan resimleme özellikleri çerçevesinde örneklendirerek, eğitim sürecinde nasıl kullanılabileceğine yönelik önerilerde bulunmaktır. Alan yazın incelendiğinde ülkemizde bu konu hakkında yapılmış herhangi bir çalışmaya rastlanamadığı için yapılan bu çalışmanın okul öncesi öğretmenlerine, ailelere ve alanda çalışan uzmanlara ışık tutacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitapları, fen eğitimi, okul öncesi dönem çocukları

Kaynakça

• Akerson, V. L., Avsar Erumit, B. ve Elcan Kaynak, N. (2019). Teaching nature of science through children’s literature: An early childhood preservice teacher study. International Journal of Science Education, 41(18), 2765–2787.
• Andre, T., Whigham, M., Hendrickson, A. ve Chambers, S. (1999). Competency beliefs, positive affect, and gender stereotypes of elementary students and their parents about science versus other school subjects. Journal of Research in Science Teaching, 36,719-747.
• Andrews, K. J. ve Wang, X. C. (2019). Young children’s emergent science competencies in everyday family contexts: A case study. Early Child Development and Care, 189(8), 1351–1368.
• Ansberry, K. R. ve Morgan, E. R. (2010). Picture-perfect science lessons: Using children's books to guide inquiry. NSTA Press. Aslan, O., Şenel Zor, T. ve Tamkavas Cicim, E. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimine yönelik görüşlerinin ve hizmetiçi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Journal of International Social Research, 8(40).
• Baker, L. ve Saul, W. (1994). Considering science and language arts connections: A study of teacher cognition. Journal of Research in Science Teaching, 31,1023-1037.
• Balkwill, F. (1998). Writing Science Books for Children. http://aai.org/educating/writing.htm (Erişim Tarihi: 12/11/2020). Bayır, E. (2008). Fen müfredatlarındaki yeni yönelimler ışığında öğretmen eğitimi: sorgulayıcı-araştırma odaklı kimya öğretimi. (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Burlingham, C. (1977) Picturing the Childhood: The Evolution of the Illustrated Children’s Book www.childrensbookgallery.net/shop/childrens/about-childrens-books.html (Erişim Tarihi: 02/12/2020)
• Carin, A.A. ve Bass, J.E. (2001). Teaching science as inquiry. USA: Merill Prentice Hall, 9th Edition.
• Caswell, L. J. ve Duke, N. K. (1998). Non-narrative as a catalyst for literacy development. Language Arts, 75, 108-117.
• De Temple, J. D. ve Snow, C. E. (2003). Learning words from books. In A. van Kleeck, S. A. Stahl, ve E. B. Bauer (Eds.). On reading books to children (p.16-36). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Dere, Z. ve Koyunlu Ünlü, Z. K. (2020). Çocuğu anaokuluna devam eden ebeveynlerin fen etkinliklerine katılımlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 154-182.
• DeVries, R. ve Zan, B. (1994). Moral classrooms, moral children: Creating a constructivist atmosphere in early education. New York: Teachers College Press.
• Donovan, C. A. ve Smolkin, L. B. (2001). Genre and other factors influencing teachers’ book selections for science instruction. Reading Research Quarterly, 36,412-440.
• Duke, N. K. (2000). 3.6 minutes per day: The scarcity of informational texts in first grade. Reading Research Quarterly, 35,202-224.
• Erkmen, N. (1995). Çağdaş bir ders kitabı nasıl olmalı? ders kitabını mükemmel yapan nitelikler. Coşkun, H. Kaya, İ. ve Kuglin, J. (Ed.). Türkiye’de ve Almanya’da ilköğretim ders kitapları (s.37-46) içinde. Ankara: Türk-Alman Kültür İşleri Yayın Dizisi.
• Ersoy, Ö., Avcı, N. ve Turla, A. (2009). Bilmece tekerleme parmak oyunu ve şiirler. İstanbul: Morpa.
• Ford, B. (1992). Images of science: a history of scientific ıllustration. USA: Oxford University Press.
• Ford, D. J. (2006). Representations of science within children’s trade books. Journal of Research in Science Teaching, 43, 214-235.
• French, L. (2004). Science as the center of a coherent, integrated early childhood curriculum. Early Childhood Research Quarterly, 19,138–149.
• Fungi (2011). The World of Beatrix Potter. http://www.peterrabbit.com/pottersworld-potters-art-fungi.asp (Erişim Tarihi: 12/11/2020).
• Fyfe, A. (2000) Reading Children’s Books in Late Eighteenth – Century Dissenting Families. The Historical Journal, 43,2.
• Ganea, P. A., Canfield, C. F., Simons-Ghafari, K. ve Chou, T. (2014). Do cavies talk? The effect of anthropomorphic picture books on children's knowledge about animals. Frontiers in Psychology, 5,1-9.
• Gelman, R. ve Brenneman, K. (2012). Classrooms as learning labs. Developmental science goes to school. New York, NY: Routledge, 706, 113-126. Gomes, J. ve Fleer, M. (2019). The development of a scientific motive: How preschool science and home play reciprocally contribute to science learning. Research in Science Education, 49(2), 613-634.
• Gonzalez, J. E., Pollard-Durodola, S., Simmons, D. C., Taylor, A. B., Davis, M. J., Kim, M. ve Simmons, L. (2010). Developing low-income preschoolers’ social studies and science vocabulary knowledge through content-focused shared book reading. Journal of Research on Educational Effectiveness, 4(1), 25-52.
• Gönen, M. (1984). Okul öncesi çağı çocuğu ve resimli kitaplar. Okul Öncesi Eğitimi Dergisi, 16(28), 20-21.
• Greenfield, D. B., Jirout, J., Dominguez, X., Greenberg, A., Maier, M. ve Fuccillo, J. (2009). Science in the preschool classroom: A programmatic research agenda to improve science readiness. Early Education and Development, 20,238–264.
• Griffith, P. L., Beach, S. A., Ruan, J. ve Dunn L. (2008). Literacy for young children. London: Corwn Press.
• Günşen, G. (2020). Pedagojik İçerik Bilgisine Dayalı Sorgulayıcı-Araştırma Temelli Fen Eğitim Programı’nın okul öncesi öğretmenleri ve 60-72 aylık çocuklar üzerindeki etkilerinin incelenmesi. (Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Hadaway, N. L. ve Young, T. A. (1994). Content literacy and language learning: Instructional decisions. The Reading Teacher, 47,522-527.
• Hall, K. M., Sabey, B. L. ve McLellan, M. (2005). Expository text comprehension: Helping primary-grade teachers use expository texts to full advantage. Reading Psychology, 26,211-234.
• Hamlin, M. ve Wisneski, D. B. (2012). Supporting the scientific thinking and inquiry of toddlers and preschoolers through play. Young Children, 67,82–88.
• Hankinson, R.J. (1991), Galen’s Anatomy of the Soul. Phronesis, 36(2),197–233.
• Hansson, L., Leden, L. ve Thulin, S. (2020). Book talks as an approach to nature of science teaching in early childhood education. International Journal of Science Education, 42(12), 2095-2111.
• İçmeli, M. (1995). Türkiye’de ilköğretim kitaplarında fiziksel yapı, tasarım ve illüstrasyon sorunları. Coşkun, H. Kaya, İ. ve Kuglin, J. (Ed.). Türkiye’de ve Almanya’da ilköğretim ders kitapları (s.130–134) içinde. Ankara: Türk-Alman Kültür İşleri Yayın Dizisi. Janson, H.W. (1995). History of art. New York: Abrams.
• Kardaş Koçak, M. (2017). 2000-2004 yılları arasında okul öncesi dönem çocukları için yayınlanmış olan hikâye kitaplarının dış yapı, içyapı ve resimleme nitelikleri açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Kaya, İ. (2008). Resimleme, içerik ve tasarım açısından çocuk kitapları. Grafik Tasarım Dergisi, 22, 82-9. Kıbrıs, İ. (2010). Çocuk edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Kılıç, R. ve Ünal, M. (2020). Ebeveynlerin okul öncesi dönemde fen ve fen etkinlikleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi (Elâzığ İli Örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(10), 1-20.
• Kuru, N. ve Akman, B. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının bilimsel süreç becerilerinin öğretmen ve çocuk değişkenleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 42(190), 269- 279.
• Kyoungtaek, K. (2008). Great Books. Children’s Book 2008 kataloğu, s.2.
• Leech, K., A. ve Rowe, M., L. (2014). A comparison of preschool children’s discussions with parents during picture book and chapter book reading. First Language, 34,205–226.
• Leung, C. B. (2008). Preschoolers’ acquisition of scientific vocabulary through repeated read-aloud events, retellings and hands-on science activities, Reading Psychology, 29,165-193.
• Male, A. (2007), Illustration / a theoretical & contextual perspective. New York: Ava Publishing. Mantzicopoulos, P. ve Patrick, H. (2011). Reading picture books and learning science: Engaging young children with informational text. Theory into Practice, 50(4), 269–276.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2013). Çocuk gelişimi ve eğitimi, çocuk edebiyatına giriş. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/%C3%87ocuk%20Edebiyat%C4%B1 na%20Giri%C5%9F.pdf (Erişim Tarihi: 12/11/2020).
• Moss, B. ve Newton, E. (2002). An examination of the informational text genre in basal readers. Reading Psychology, 23,1-13.
• Nayfeld, I., Brenneman, K. ve Gelman, R. (2011). Science in the classroom: Finding a balance between autonomous exploration and teacher-led instruction in preschool settings. Early Education & Development, 22,970–988. doi:10.1080/10409289.2010.507496.
• NSTA. National Science Teachers Association (2010). http://www.nsta.org (Erişim Tarihi: 12/11/2020).
• Pappas, C. C. (2006). The information book genre: Its role in integrated science literacy research and practice. Reading Research Quarterly, 41,226-250.
• Paris, A. H. ve Paris, S. G. (2003). Assessing narrative comprehension in young children. Reading Research Quarterly, 38,36-76.
• Parkinson & Adenoff (2005). Science books for children as a preparation for textbook literacy. Discourse Studies, 200, 7-213.
• Pekmezci, H. (1995). İlköğretim ders kitaplarındaki resimlerin çocuğun görsel eğitimine etkileri, Coşkun, H. Kaya, İ. ve Kuglin, J. (Ed.). Türkiye’de ve Almanya’da ilköğretim ders kitapları (146–151) içinde. Ankara: Türk-Alman Kültür İşleri Yayın Dizisi.
• Plummer, D. M. ve Kuhlman, W. (2008). Literacy and science connections in the classroom. Reading Horizons, 48(2).
• Saçkes, M. (2014). Parents who want their PreK children to have science learning experiences are outliers. Early Childhood Research Quarterly, 29(2), 132-143.
• Saçkes, M., Trundle, K. C. ve Flevares, L. M. (2009). Using children's books to teach inquiry skills. YC Young Children, 64(6), 24.
• Saçkesen, S. (2008). Çocuk kitapları seçiminde anne-babaların ve okul öncesi öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sagan, C. (2000), Karanlık bir dünyada bilimin mum ışığı. Çev. Miyase Göktepeli, Ankara: TÜBİTAK.
• Sawyer, W. (2004). Growing up with literature. Clifton Park, NY: Thomson/Delmar Learning.
• Sever, S. (1995). Çocuk kitaplarında bulunması gereken yapısal ve eğitsel özellikler. Abece Eğitim ve Ekin ve Sanat Dergisi, 107,14-15. Short, T. L. (2010). The accuracy of physical science books on the outstanding Science Trade Books list. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). New York.
• Shymansky, J. A., Yore, L. D. ve Good, R. (1991). Elementary school teachers’ beliefs about and perceptions of elementary school science, science reading, science textbooks, and supportive instructional factors. Journal of Research in Science Teaching, 28, 437-454.
• Songür Dağ, E. (2011). Bilim resimlemesinin çocuklara yönelik bilimsel kitaplarda kullanımında karşılaşılan sorunlar ve resimli bir bilimsel kitap uygulaması. (Sanatta Yeterlik Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tabbut, K. ve Aurand S. (2004). Scientific Illustration: A Picture’s Worth a Thousand Words. http://academic.evergreen.edu/curricular/geologyandart/ (Erişim Tarihi: 12/11/2020).
• Tanju, E. H. (2015). Edebi türler açısından çocuk edebiyatı. (2. Baskı). Mübeccel Gönen (Ed.). Çocuk edebiyatı (s.130) içinde. Ankara: Eğiten Kitap.
• Tare, M., Chiong, C., Ganea, P. ve DeLoache, J. (2010). Less is more: How manipulative features affect children's learning from picture books. Journal of Applied Developmental Psychology, 31(5), 395-400.
• Tekeli, S. (1999), Bilim tarihine giriş. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Trundle, K. C. ve Troland, T. H. (2005). The Moon in children's literature. Science and Children, 43(2), 40-43.
• Tuğrul, B. (2002). 4-10 yaş grubunda çocukları olan ailelerin çocuk kitapları hakkındaki görüşlerinin ve tutumlarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2,21-30.
• Turla, A. (2015). Okul öncesi dönemde çocuk edebiyatı. Ankara: Hedef CS Basın Yayın.
• Ünal, M. ve Akman, B. (2006). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Fen Eğitimine Karşı Gösterdikleri Tutumlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30), 251-257.
• Valdez-Menchaca, M. C. ve Whitehurst, G. J. (1992). Accelerating language development through picture book reading: A systematic extension to Mexican day-care. Developmental Psychology, 28,1106–1114.
• Veziroğlu, M. ve Gönen, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının MEB okul öncesi eğitim programındaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 226-238.
• Xoshimova, D. R. (2020). Using effective methods in preschool and primary school educational system. Science and Education, 1(5), 170-173.
• Yilmaz, M. M., Ozen Uyar, R. ve Aslan, D. (2020). Misrepresentation of science concepts in Turkish picture books. Issues in Educational Research, 30(3), 1183-1203.
• Yoon, C. H. (2009). Self-regulated learning and instructional factors in the scientific inquiry of scientifically gifted Korean middle school students. Gifted Child Quarterly, 53(3), 203-216.
• Yoon, J. ve Onchwari, J. A. (2006). Teaching young children science: Three key points. Early Childhood Education Journal, 33(6), 419-423.