ÖĞRETMENLERİN ÖĞRETİME YÖNELİK ÖZ YETERLİKLERİNİN İNCELENMESİ: BİR DERLEME ÇALIŞMASI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 165 - 175, 26.01.2022

Yasemin Erdem , Sevgi Kıngır

https://doi.org/10.24315/tred.882304

Öz

Bu çalışmada, öğretmenlerin öğretime yönelik öz yeterliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda ulusal ve uluslararası alan yazın çerçevesinde öncelikle öz yeterlik kavramının tanımı ve kapsamının ele alınması, sonrasında öğretmenlerin öğretime yönelik öz yeterlikleri ve bu öz yeterliklerinin ilişkili olduğu faktörlerin genel bir çerçevede sunulmasına odaklanılmıştır. Derleme çalışması olarak tasarlanan bu çalışmada ulusal ve uluslararası dergilerde yayınlanan araştırmalar neticesinde öğretmenlerin öğretime yönelik öz yeterliklerinde mevcut durum ortaya konulmuştur. Etkili strateji seçimi ve uygulanması, öğrenci çaba ve başarıları, sınıf içi kararların alınması, problem çözme becerisi, teknoloji kullanımı, okul müdürünün liderlik tarzı, mesleğe yönelik memnuniyet gibi faktörlerin öğretmenlerin öğretime yönelik öz yeterlikleri ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Mesleki gelişim programlarının olumlu yansımalarına dayanılarak öğretmenlerin öğretime yönelik öz yeterliklerinin desteklenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak da yapılacak olan araştırmalarda tek bir veri toplama aracı ile değil çoklu veri toplama teknikleri kullanılarak öz yeterliğin incelenmesi ve mesleki gelişim programlarına odaklanılarak öğretime yönelik öz yeterliklerinin geliştirilmesi hususunda önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Derleme çalışması, öz yeterlik, öğretime yönelik öz yeterlik, öğretmen eğitimi

Kaynakça

• Akgün, F. (2013). Öğretmen adaylarının web pedagojik içerik bilgileri ve öğretmen öz-yeterlik algıları ile ilişkisi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 48-58.
• Alev, S., & Bozbayındır, F. (2018). Öğretmenlerin genel öz yeterlilik algıları, izlenim yönetimi taktikleri kullanımları ve duygusal emek davranışları arasındaki ilişki. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1788-1807.
• Arseven, A. (2016). Öz yeterlik: Bir kavram analizi. Electronic Turkish Studies, 11(19), 63-80.
• Aydoğan, D., & Özbay, Y. (2012). Akademik erteleme davranışının benlik saygısı, durumluluk kaygı, öz-yeterlilik açısından açıklanabilirliğinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(3), 1-10.
• Aylar, F., & Aksin, A. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öz-yeterlilik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma. Journal of Kirsehir Education Faculty, 12(3), 299-313.
• Azar, A. (2012). Ortaöğretim fen bilimleri ve matematik öğretmeni adaylarının öz yeterlilik inançları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(12), 235-252.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavior change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bozdoğan, A. E., & Öztürk, Ç. (2008). Coğrafya ile ilişkili fen konularının öğretimine yönelik öz-yeterlilik inanç ölçeğinin geliştirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(2), 66-81.
• Bruning, R. H.,Schraw, G. J. ve Norby, M. M. (2014). Bilişsel psikoloji ve öğretim (Çev. Edit. Z. N. Ersözlü, R. Ülker). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Burić, I., & Moè, A . (2020). What makes teachers enthusiastic: The interplay of positive affect, self-efficacy and job satisfaction. Teaching and Teacher Education, 89, 103008. DOI: 10.1016/j.tate.2019.103008
• Caprara, G.V., Barbaranelli, C., Steca, P., & Malone, P.S. (2006). Teachers' self-efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students' academic achievement: A study at the school level. Journal of School Psychology, 44, 473–490.
• Carter, G., & Norwood, K. S. (1997). The relationship between teacher and student beliefs about mathematics. School Science and Mathematics, 97(2), 62-67.
• Chao, C. N. G., Sze, W., Chow, E., Forlin, C., & Ho, F. C. (2017). Improving teachers’ self-efficacy in applying teaching and learning strategies and classroom management to students with special education needs in Hong Kong. Teaching and Teacher Education, 66, 360-369.
• Choi, J., Lee, J. H., & Kim, B. (2019). How does learner-centered education affect teacher self-efficacy? The case of project-based learning in Korea. Teaching and Teacher Education, 85, 45-57.
• Eggen, P., & Kauchak, D. (1999). Educational psychology. (4th ed.). New Jersey: Printice-Hall, Inc.
• Eker, C. (2014). Sınıf öğretmenlerinin öz-yeterlilik inanç düzeyleri üzerine bir araştırma. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 162-178.
• Er K. & Gürgan U. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlilik algıları ve kopya çekmeye ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(26), 1-18.
• Fackler, S., & Malmberg, L. E. (2016). Teachers' self-efficacy in 14 OECD countries: Teacher, student group, school and leadership effects. Teaching and teacher education, 56, 185-195. Güneş, A. M., & Buluç, B. (2017). Sınıf öğretmenlerinin teknoloji kullanımları ve öz yeterlik inançları arasındakı ilişki. TÜBAV Bilim Dergisi, 10(1), 94-113.
• İpek, C., & Acuner, H. Y. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının bilgisayar öz-yeterlilik inançları ve eğitim teknolojilerine yönelik tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 23-40.
• Kahyaoğlu, M. (2011). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile çevre eğitimi öz-yeterlikleri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(2), 67-82.
• Karademir, A. Ç. (2013). Öğretmen adaylarının sorgulama ve eleştirel düşünme becerilerinin öğretmen öz-yeterlik düzeyine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın.
• Korkut, K., & Babaoğlan, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(16), 269-282.
• Kotaman, H. (2008). Özyeterlilik inancı ve öğrenme performansının geliştirilmesine ilişkin yazın taraması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 111-133.
• Lee, B., Cawthon, S., & Dawson, K. (2013). Elementary and secondary teacher self-efficacy for teaching and pedagogical conceptual change in a drama-based professional development program. Teaching and Teacher Education, 30, 84-98.
• Lyons, C. A., & Murphy, M. J. (1994). Principal self-efficacy and the use of power. Annual Meeting of the American Educational Research Association. New Orleans, April 4-8. USA.
• Miller, A. D., Ramirez, E. M., & Murdock, T. B. (2017). The influence of teachers’ self-efficacy on perceptions: Perceived teacher competence and respect and student effort and achievement. Teaching and Teacher Education, 64, 260-269.
• Monique, B. (1995). Self-regulated learning: Bridging the gap between metacognitive and metamotivation theories. Educational Psychologist, 30(4), 195–200
• Ocak, G., & Karakuş, G. (2018). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık öz-yeterliği ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1427-1436.
• Ören, F. Ş., Ormancı, Ü., & Evrekli, E. (2011). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının alternatif ölçme-değerlendirme yaklaşımlarına yönelik öz-yeterlilik düzeyleri ve görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1675-1698.
• Özata, H. (2007). Öğretmenlerin öz-yeterlik algılarının ve örgütsel yenileşmeye ilişkin görüşlerinin araştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kocaeli.
• Pajares F., & Schunk D. (2001). The development of academic self-efficacy. In A. Wigfield & J. Eccles (Eds.), Development of achievement motivation (pp. 1-27). San Diego: Academic Press.
• Pajares, M. F. (1992). Teachers’ beliefs and educational research: Cleaning up a messy construct. Review of Educational Research, 62(3), 307-332.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara.
• Tabancalı, E., & Çelik, K. (2013). Öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri ile öğretmen öz-yeterlilikleri arasındaki ilişki. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1167-1184.
• Tuluk, G. (2014). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlilikleri üzerine bir inceleme. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-15.
• Yenilmez, K., & Kakmacı, Ö. (2008). İlköğretim matematik öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öz yeterlilik inanç düzeyleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 1-21.
• Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 88-104.
• Yıldırım, F. B., & Demir, A. (2017). Kendini engellemenin yordayıcıları olarak öz saygı, öz anlayış ve akademik özyeterlilik. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 676-701.
• Zimmerman, B. J. (1990). Self-regulated learning and academic a chievement: An overview. Educational psychologist, 25(1), 3-17.
• Zimmerman, B. J. (1995). Self-efficacy and educational development. Self-efficacy in changing societies, 1, 202-231.
• Zimmerman, B. J., & Schunk, D. H. (2011). Self-regulated learning and performance: An introduction and an overview. In B. J. Zimmerman & D. H. Schunk (Eds.), Handbook of self-regulation of learning and performance (pp. 1–12). New York: Routledge.
• Zulkosky, K. (2009). Self‐efficacy: A concept analysis. Nursing Forum, 44(2), 93-102.