FİZİK EĞİTİMİNDE KAVRAM YANILGILARI KONUSUNDA YAPILMIŞ LİSANSÜSTÜ ÇALIŞMALARIN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 805 - 820, 30.05.2022

Tuğba Taşkın

https://doi.org/10.24315/tred.938903

Cited By: 1

Öz

Ülkemizde fizik eğitiminde kavram yanılgıları üzerine yapılan çalışmalar 1996’da başlamış, günümüzde hala devam etmektedir. Bu çalışma, kavram yanılgıları üzerine yapılmış yüksek lisans ve doktora çalışmalarının incelendiği içerik analizi çalışmasıdır. Çalışmada, ulusal tez merkezinde kaydı bulunan, fizik eğitimi alanında yapılmış, 9’u doktora ve 26’sı yüksek tezi olmak üzere toplam 35 tez incelenmiştir. Veriler analiz edilirken tezlerin; yayın yılı, amacı, konusu, örneklemi, yöntemi, deseni, veri toplama araçları ve veri analiz yöntemleri olmak üzere sekiz değişken dikkate alınmıştır. Elde edilen bulgulara göre fizik eğitiminde kavram yanılgıları üzerine en fazla tezin 2007 yılında yayımlandığı görülmektedir. Tezler eşit oranda kavram yanılgılarını belirleme ve belirleme-giderme üzerine tasarlanmış, ağırlıklı olarak mekanik konusuna yönelik kavram yanılgıları araştırılmıştır. Örneklem olarak yüksek lisansta lise öğrencileri, doktora düzeyinde ise öğretmen adayları tercih edilmiştir. Örneklemlerin basit seçkisiz yöntemle oluşturulduğu ve küçük sayıdaki örneklemlerin tercih edildiği belirlenmiştir. Tezlerin neredeyse tamamında nicel yöntemden yararlanılmıştır. Deneysel desen en fazla tercih edilen desen olmuştur. Verilerin toplanmasında çoktan seçmeli ve açık uçlu sorulardan oluşan anketler, analizinde ise frekans ve yüzde değerleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

kavram yanılgıları, fizik eğitimi, içerik analizi

Kaynakça

• Albanese, A. & Vicentini, M. (1997). Why do we believe that an atom is colourless? Reflections about the teaching of the particle model. Science and Education, 6, 251-261.
• Akaydın, Ş. & Çeçen, M. A. (2015). Okuma becerisiyle ilgili makaleler üzerine bir içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40(178), 183-198.
• Arık, R. S. & Türkmen, M. (2009). Eğitim bilimleri alanında yayınlanan bilimsel dergilerde yer alan makalelerin incelenmesi. http://www.eab.org.tr/eab/2009/pdf/488.pdf adresinden erişilmiştir.
• Ayas, A. & Coştu, B. (2002). Levels of understanding of the evaporation concept at secondary stage, The First International Education Conference, Changing Times Changing Needs, Eastern Mediterranean University, Gazimagusa-Northern Cyprus.
• Aydoğan, S., Güneş, B., & Gülçiçek, Ç. (2003). Isı ve sıcaklık konusunda kavram yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 111-124.
• Aydoğan, Ş. & Köksal, E. A. (2017). Content analysis of the misconception studies in elementary science education. Journal of Theory and Practice in Education, 13(2), 232-260.
• Aztekin, S. & Şener, Z. T. (2015). Türkiye’de matematik eğitimi alanindaki matematiksel modelleme araştırmalarının içerik analizi: Bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 40(178), 139-161.
• Bağ, H. & Çalık, M. (2017). A Thematic review of argumentation studies at The K-8 Level. Education and Science, 42(190), 281-303.
• Bahar, M. (2003). Biyoloji eğitiminde kavram yanılgıları ve kavram değişim stratejileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3(1), 27-64.
• Barrass, R. (1984). Some misconceptions and misunderstandings perpetuated by teachers and textbooks of biology. Journal of Biological Education, 18, 201-206. 36.
• Bozan, M. & Küçüközer, H. (2007). İlköğretim öğrencilerinin basınç konusu ile ilgili problemlerin çözümünde yaptıkları hatalar. Elementary Education Online, 6(1),24-34.
• Coştu, B. (2002). Ortaöğretimin farklı seviyelerindeki öğrencilerin buharlaşma, yoğunlaşma ve kaynama kavramlarını anlama düzeylerine ilişkin bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Coştu, B., Ayas, A., & Suat, Ü. (2007). Kavram yanılgıları ve olası nedenleri: kaynama kavramı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 123-136.
• Çalık, M. & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38. DOI: 10.15390/EB.2014.3412.
• Çalık, M., Ünal, S., Coştu, B., & Karataş, F. Ö. (2008). Trends in Turkish science education. Essays in Education, Special Issue, 23-46.
• Çiltaş, A. (2012). 2005-2010 yılları arasında matematik eğitimi alanında Türkiye’de yapılan yüksek lisans ve doktora tez çalışmalarının içerik analizi. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(7), 211-228.
• Çiltaş, A., Güler, G., & Sözbilir, M. (2012). Türkiye’de matematik eğitimi araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 565-580.
• Diyarbekir, G. (2020). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin kuvvet ve hareket konusunda sahip oldukları kavram yanılgılarının ontoloji temelinde belirlenmesi ve animasyon destekli öğretimle giderilmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N., & Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 49- 64.
• Ecevit, T. & Şimşek Özdemir, P. (2017). Öğretmenlerin fen kavram öğretimleri, kavram yanılgılarını saptama ve giderme çalışmalarının değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 16(1), 129-150.
• Ercan, F. & Altun, S. A. (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi 4. ve 5. sınıflar öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitimde Yansımalar: VIII. Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 311-319. Ankara: Sim Matbaası.
• Eryılmaz, A. & Sürmeli, E. (2002). Üç-aşamalı sorularla öğrencilerin ısı ve sıcaklık konularındaki kavram yanılgılarının ölçülmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı, s 110.
• Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M., & Sözbilir, M. (2012). Türkiye’deki eğitim araştırmalarında eğilimler: Bir içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 177-199.
• Gülçiçek, Ç. (2009). Bazı mekanik kavramları ile ilgili yanılgıların giderilmesinde doğrulayıcı laboratuvar yaklaşımları ile simülasyon destekli doğrulayıcı laboratuvar yaklaşımları etkisinin karşılaştırılması. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hart, L. C., Smith, S. Z., Swars, S. L., & Smith, M. E. (2009). An examination of research methods in mathematics education: 1995–2005. Journal of Mixed Methods Research, 3(1) 26–41.
• Henriques, L. (2000). Children’s misconceptions about weather: A Review of the literature, Paper presented at the annual meeting of the National Association of Research in Science Teaching, New Orleands, L.A.
• Istanda, V., Chang, C. Y., Lee, W. C., Liua,Y. C., & Wang, S. R. (2012). Concept cartoons based two-tier online testing system for magnetism conception. Applied Mechanics and Materials, 148(149), 891-894.
• Kaltakci, D. & Didis, D. (2007). Identification of pre-service physics teachers’ misconceptions on gravity concept: A study with a 3-tier misconception test. In S. A. Çetin, & İ. Hikmet (Eds.), Proceedings of the American Institute of Physics, USA, 899, 499-500.
• Kaltakci, D. & Eryilmaz, A. (2010, August). Identifying pre-service physics teachers’ misconceptions with three-tier tests. GIREP-ICPE-MPTL Conference: Teaching and Learning Physics today: Challenges.
• Karakuş, S. (2019). Fen bilimleri dersinde kavram karikatürü kullanımının 7.sınıf öğrencilerinin kütle-ağırlık konusundaki kavram yanılgılarına etkisi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kılıcı, T. A. (2019). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin atom kavramı hakkındaki kavram yanılgıları. Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Kırbaşlar, F. G., Güneş Özsoy, Z., Avcı, F., & Atalar, A. (2012). Fen ve Teknoloji Ders Kitaplarında “Madde ve Değişim” Öğrenme Alanındaki Bazı Kavramların ve Örneklendirmelerin İncelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 61-83.
• Kikas, E. (2004). Teachers’ conceptions and misconceptions concerning three natural phenomena. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 432-448. 35.
• Kirman Bilgin, A. & Yiğit, N. (2017). Öğrencilerin “Maddenin tanecikli yapısı" konusu ile bağlamları ilişkilendirme durumlarının incelenmesi. Mersin University Journal of The Faculty of Education, 31(1),303-322.
• Lee, M. H., Wu, Y. T., & Tsai, C. C. (2009). Research trends in science education from 2003 to 2007: A content analysis of publications in selected journals. International Journal of Science Education, 31, 1999-2020.
• Meşeci, B., Tekin, S., & Karamustafaoğlu, S. (2013). Maddenin tanecikli yapısıyla ilgili kavram yanılgılarının tespiti. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 20-40.
• Morse, J. M., Barrett, M., Mayan, M., Olson, K., & Spiers, J. (2002). Verification strategies for establishing reliability and validity in qualitative research. International Journal of Qualitative Methods, 1(2). http://www.ualberta.ca/~ijqm/ adresinden erişilmiştir.
• Mutlu, Y. & Söylemez, İ. (2018). Matematiksel kavram yanılgıları konusunda yapılmış yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 5(2), 187-197.
• Ojose, B. (2015). Common Misconceptions in Mathematics. Maryland: University Press of America.
• Özgür, S. & Bostan, A. (2007). Atom kavramının epistemolojik analizi ve öğrencilerin konu ile ilgili kavram yanılgılarının karşılaştırılması. E-Journal Of New World Sciences Academy Natural and Applied Sciences, 2(3), 214-231.
• Paik S. H., Kim H. N., Cho B. K., & Park J. W. (2004). K-8th grade Korean students’ “conceptions of changes of state” and “conditions for changes of state”. International Journal of Science Education, 26(2), 207-224. 12.
• Parker, J. & Heywood, D. (2000). Exploring the relationship between subject knowledge and pedagogic content knowledge in primary teachers’ learning about forces. International Journal of Science Education, 22, 89-111.
• Polat, M. (2013). Fen Bilimleri Eğitimi Alanında Tamamlanmış Yüksek Lisans Tezleri Üzerine Bir Araştırma: Celal Bayar Üniversitesi Örneği. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 46-58.
• Ryan, J. & Williams, J. (2007). Children's Mathematics 4-15: Learning from Errors and Misconceptions. New York: McGraw-Hill Education.
• Riche, R. D. (2000). Strategies for assisting students overcome their misconceptions in high school physics. Memorial University of Newfoundland Education, 6390.
• Sabancılar, H. (2006). Lise 2. sınıf öğrencilerinin dairesel hareket konusundaki kavram yanılgıları. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Sandelowski, M. & Barroso, J. (2007). Handbook for synthesizing qualitative research. Springer Publishing Company. Received from https://books.google.com.tr/books?id=rjNMH0g8fFsC&hl=tr
• Sarıkaya, S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin ısı ve sıcaklık konusundaki kavram yanılgıları ve giderilmesi. Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M., & Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430-453.
• Simanek, D. E. (2008). Didaktikogenic physics misconceptions: Student misconceptions induced by teachers and textbooks. http://www.lhup.edu/~dsimanek/scenario/miscon.htm adresinden erişilmiştir.
• Si̇msar, A. G. & Davi̇dson, S. (2020). Sources of Preservice Early Childhood Teachers’ Self-Efficacy Beliefs About Teaching Science: A Phenomenological Study. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi , 8(3) , 776-795 .
• Sinanoğlu, S. (2019). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersi kapsamında işlenen elektrik devreleri ünitesindeki kavram yanılgılarının tespiti. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Smith, D. P., & Kampen, P. V. (2013). A qualitative approach to teaching capacitive circuits. American Journal of Physics, 81(5), 389-396.
• Soyyiğit, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin yüzme-batma hakkındaki kavram yanılgıları. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Storey, D. R. (1989). Textbook errors & misconceptions in biology: Photosynthesis. The American Biology Teacher, 51(5), 271-274.
• Şimşek, A., Özdamar, N., Becit, G., Klıçer, K., Akbulut, Y. & Yıldırım, Y. (2008). Türkiye’deki eğitim teknolojisi araştırmalarında güncel eğilimler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 439-458.
• Temel, S., Şen, Ş & Yılmaz, A. (2015), Fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme ile ilgili yapılan çalışmalara ilişkin bir içerik analizi: Türkiye örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(2), 565-580.
• Türkdoğan, A., Güler, M., Bülbül, B. Ö., & Danişman, Ş. (2015). Türkiye'de matematik eğitiminde kavram yanılgılarıyla ilgili çalışmalar: Tematik bir inceleme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 215-236.
• Ulutaş, F. & Ubuz, B. (2008 ). Matematik eğitiminde araştırmalar ve eğilimler: 2000 ile 2006 yılları arası. İlköğretim Online, 7(3), 614-626.
• Wassink, F. K. & Sadi, Ö. (2016). Türkiye’de Fen Bilimleri Eğitimi Yönelimleri: 2005 ile 2014 Yılları Arası Bir İçerik Analizi. İlköğretim Online, 15(2), 594-614.
• Yağbasan, R. & Gülçiçek, Ç. (2003). Fen öğretiminde kavram yanılgılarının karakteristiklerinin tanımlanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 102-120.
• Yalçın, S., Yavuz, H. Ç., & Dibek, M. İ. (2016). En yüksek etki faktörüne sahip eğitim dergilerindeki makalelerin içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40(182), 1-28.
• Yaşar, Ş., Gültekin, M., Türkan, B., Yıldız, N. & Girmen, P. (2005). Yeni ilköğretim programlarının uygulanmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin hazırbulunuşluk düzeylerinin ve öğretim gereksinimlerinin belirlenmesi, Eğitimde Yansımalar VIII: Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s.51-63). Ankara.
• Yavuz, S. (2017). Kimya eğitimi alanında kavram yanılgıları ile ilgili tamamlanmış tezler üzerine bir içerik analizi: Türkiye örneği (2005-2015). Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 957-974.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.