Olağanüstü Durumlar, İletişim ve Habercilik Yaklaşımları

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 3, 6 - 47, 15.01.2017

SELMA Koç Akgül

Öz

Olağanüstü durum kavramı hem bireylerin hem de toplumların normal yaşam süreçlerini sekteye uğratan birçok olayı tanımlamayı ve yorumlamayı gerektirmektedir. Aynı şekilde ilgili aktörlerin eşgüdümlü iletişim ve koordinasyonunu zorunlu kılmaktadır. Olağanüstü durum aktörleri çoğu zaman olaylardan olumsuz etkilenirken mücadele sürecinin de bir parçası olmak zorunda kalmaktadırlar. Toplumsal düzeyde iletişim kaynağı olan medya da olağanüstü durumları algılama ve mücadele sürecinin önemli bir aktörüdür.

Çalışma, bu düşünceden yola çıkarak tanımlayıcı bir çalışma olarak planlanmış, “olağanüstü durumlarda iletişim” geniş bir alanı kapsadığı için, olağanüstü durumlarla ilgili kavramsal bir çerçeve çizilerek özelde medyanın olağanüstü durumlarda haber anlayışının ne olduğu ve ne olması gerektiği konusu tartışılmıştır. Çalışma kapsamına, ilgili araştırmalarla daha önce tarafımızdan analiz edilerek arşivi oluşturulan 1939 Erzincan depreminden bu yana uzun zaman gündemde yer alan olağanüstü haber örnekleri alınmıştır.

“Medya her geçen gün sayı ve etki alanı genişleyen olağanüstü durumları sadece ölü/yaralı sayısı dikkat çekici olduğu ya da bu konularla ilgili sansasyonel söylemler ortaya çıktığında haberleştirmekte Cumhuriyet döneminden bu yana haber aktörlerinin yeniden kurgulanan benzer söylemlerinin taşıyıcısı olmaktadır,” çalışmanın temel varsayımıdır. Eleştirel kuram perspektifinden argümantatif yöntem kullanılarak çalışmanın varsayımı sınanmıştır.

Sonuç olarak medya, olağanüstü durumları meydana geldiği zaman hatırlamakta, organize olup okuyucu/izleyicisini en hızlı şekilde haberdar etmektedir. Görüntü bolluğu içinde ileti sarmalı oluştururken halkın risk ve tehditleri algılama, tedbir alma ve eğitim sürecine katkı koyamamaktadır. Benzer şekilde kamuoyu adına olayları takip ve denetleme sürecini de tam olarak gerçekleştirememektedir.

Anahtar Kelimeler

Olağanüstü Durum, Afet, Medya, Deprem Haberleri, İletişim

State of Emergency, Communication and News Reporting Approaches

Öz

The concept of state of emergency requires the identification and interpretation of many phenomena that affect the normal life processes of both individuals and societies. In the same way, co-ordinated communication and coordination of relevant actors are required. Emergency actors often have to be a part of the fighting process when they are adversely affected by events. The media, which is a source of communication at the social level, is also an important actor in the perception and struggle period of extraordinary situations.

Since the study was planned as a descriptive study on the basis of this thought, “communication in extraordinary situations” covers a wide area, a conceptual framework of extraordinary situations was drawn up, and in particular, what is the understanding of the news in the media in extraordinary situations and what should be discussed. Since the 1939 Erzincan earthquake,which was archived by analyzing and analyzing the related researches, extraordinary news samples were taken on the agenda of the press for a long time.

“The media is constantly communicating that the number and scope of extreme events that are expanding in number and scope of influence are remarkable only when the number of dead, injured, or sensational rhetoric about these issues has emerged and is the bearer of similar remarks of news actors’ reporters since the Republican era.” is the basic assumption of working. The assumption of working with an argumentative method from the perspective of critical theory has been tested.

As a result, the media is organizing and informing the reader / audience in the fastest way when extraordinary situations are happening. While the message is composing in the abundance of images, it can not contribute to the process of perceiving, taking measures and educating people’s risks and threats. Similarly, the process of monitoring and supervising events on behalf of the public can not be fully realized

Anahtar Kelimeler

Disaster, Emergency, Media, News, , Communication

Kaynakça

• Alver, Füsun. (2011). Gazetecilik Bilimi ve Kuramları, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Bankoff, G. (2001). “Rendering the World Unsafe: Vulnerability as Western Discourse”, Disasters, 25(1), 19-35.
• Bankoff, G. (2002). Cultures of Disasters: Society and Natural Hazards in the Philippines. London: Routledge.
• Borden, K.A., (2008), Natural Hazards Mortality in The United States, Basılmamış DoktoraTezi, Department of Geography, University of South Carolina.
• Borden, K. A., M.C. Schmidtlein, C.T. Emrich, W.W. Piegorsch ve S. L. Cutter. (2007). “Vulnerability of U.S. Cities to Environmental Hazards”, Journal of Homeland Security and Emergency Management, 4(2).
• Buckle, P. (1998). “Re-defining Community and Vulnerability in the Context of Emergency Management”, The Australian Journal of Emergency Management, 13 (4), 21-26.
• Can, Halil. (2002). Organizasyon ve Yönetim. Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 6. Baskı. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cannon, T. (1994). “Vulnerability Analysis and the Explanation of Natural Disasters”, Ed. A. Varley, Disasters, Development and Environment, 13-30. London:
• John Wiley. (2008). “Vulnerability, ‘Innocent’ Disasters and the Imperative of Cultural Understanding”, Disaster Prevention and Management, 17 (3), 350-357.
• Cottle, Simon (1998). “Ulrich Beck, ‘Risk Society’ and the Media A Catastrophic View?”, European Journal of Communication, SAGE Publications (London, Thousand Oaks, CA and New Dehli), Vol. 13(1): 5-32.
• Cutter, S.L. ve C.T. Emrich. (2006). “Moral Hazard, Social Catastrophe: The Changing Face of Vulnerability along the Hurricane Costs”, The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 604, 102-112.
• Demirtaş, Hasan. (2000). Kriz Yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Yıl: 6, Sayı: 23, s. 353-373, Yaz.
• Enarson, E., A. Fothergill ve P. Lori. (2006). “Gender and Disaster: Foundations and Directions”, Handbook of Disaster Research. Ed. H. Rodriguez., E.L. Quarantelli ve R.R. Dynes, Springer, 130-146.
• Erdoğan, İrfan. (2006). “Türkiye’de Ulusal ve Yerel Gazetelerin Habercilik Anlayışları: Deprem Haberlerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Selçuk Üniversitesi Dergisi.
• Fiske, John. (1999). Popüler Kültürü Anlamak, çev. Süleyman İrvan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, Michel. (2001). Ders Özetleri 1970-1982, çev. Selahattin Hilav, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Genç, Fatma Nihal. (2008). “Kriz İletişimi: Marmara Depremi Örneği”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi.
• Giddens, Anthony. (2010). Modernliğin Sonuçları, çev. Ersin Kuşdil, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (2000), Elimizden Kaçıp Giden Dünya, çev. Osman Akınay, İstanbul: Alfa.
• Gündoğdu, O., Özçep, F., (2003). “Yaşanan Önemli Depremlerin Işığında Afet Yönetimi Problemi ve Değerlendirilmesi”, Türkiye 15. Jeofizik Kurultayı ve Sergisi; Bildiri Özetleri Kitabı, 20-24 Ekim 2003, İzmir.
• Hurst, David K. (2000). Kriz ve Yenilenme. Krizin Sunduğu Fırsatlar, çev. Ela Gürdemir. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Işık Ö, vdğr. (2012). “Afet Yönetimi ve Afet Odaklı Sağlık Hizmetleri”, Okmeydanı Tıp Dergisi 28 (Ek sayı 2): 82-123, 2012 doi:10.5222/otd.supp2.2012.082
• Jenkins, M.B. (1975). “International Terrorism: A New Mode of Conflict”, International terrorism and World Security, Ed. D. Carlton., C, Schaerf, And London.
• İnal, Ayşe. (2009). “Haber Medyası, Siyaset ve Terör”, Terör ve Haber Söylemi. Ed. M. Şeker, T. Şeker, Konya: Litaratürk Yayınları.
• Koç, Selma., Gündoğdu, Oğuz. (2008). “Medyada Afet Haber Aktörleri: Zeytinburnu Örneği”, TMMOB Bursa Kent Konseyi, Bursa.
• Koç, Selma. (2014). “Türkiye’de Risk Toplumu Sürecinde Afet Gazeteciliği”, Şövalyelik Mesleği Gazeteciliğin Uzmanlık Alanları. Ed. Şebnem Çağlar, Konya: Litaratürk Yayınları.
• (2007). “Kamuoyunu Deprem Haberlerine Bakışı ve Deprem Algısı “Kocaeli Örneği”, KAYFOR: 5, Kocaeli.
• (2004). 1923-2000 Yılları Arasında Türkiye’de Doğal Afetler: 1999 Marmara Depremleri Haber Söylemleri ve Kamuoyu Araştırması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004.
• Kolukırık, Suat., Tuna Meryem. (2009). “Türk Medyasında Deprem Algısı: Marmara Deprem Örneği”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, BAHAR-2009 C. 8, S. 28, (286-298) ISSN:1304-0278.
• Özarslan, Zeynep. (2012). “23 Ekim 2011 Van Depremi Sonrasında Yaşanan Toplumsal Değişimde Yeni Medyanın Rolü”, II. Uluslararası İletişim Sempozyumu, Yeni iletişim Teknolojileri ve Toplumsal Dönüşüm, Kırkızistan-Manas Üniversitesi Yayınları 157, kongreler ve Sempozyumlar Dizisi: 25.
• Regeste, Michael, Judy Larkın. (1997). Risk Issues and Crisis Management. A Casebook of Best Practice. London: Kogan Page Limited.
• Rigel, Nurdoğan. (2000). “Medya Mırıltısı: Bilginin Enformasyona, Haber Kaynağının Haber Aktörüne Dönüşümü ve Deprem Haberleri”, I. Uluslararası İletişim Sempozyumu, Siyasal İletişim Dergisi.
• Soydan, Ersoy, Nuray Alpaslan. (2014). “Medyanın Doğal Afetlerdeki İşlevi”, İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 7.
• Şeker, Tülay, Sine Rengim. (2012). “Çocuk Zihninde Haber”, Global Media Journal, Yeditepe Üniveristesi Akademik Dergisi, Bahar Dönemi, Sayı: 4.
• UN, 2010. Keeping the Promise: A forward-looking review oto promote an agreed action agenda to achieve the Millenium Development Goals by 2015. Report of the Secretary General (A/64/665).
• UNISDR, 2005. Hyogo Framework of Action 2005-2015: Building the Resilience of Nations and Communities to Disasters (A/CONF/206/6).
• UNISDR, 2009. Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction: 2009-2011, Geneva.
• UNDP Türkiye İnternet Sayfası, http://www.undp.org.tr/Gozlem3.aspx?WebSayfa- No=248.
• Temiztürk, Hakan. (2012). “Türk Medyasında ‘Olağandışı’nın Haberleştirilmesine Etik Bağlamda Eleştirel Bir Yaklaşım”, Atatürk Üniversitesi İletişim Dergisi, Sayı: 3, Temmuz 2012, Erzurum.
• Timisi, Nilüfer; Dursun, Çiler. (2008). Medya ve Deprem, 17 Ağustos 1999 Depreminin Medyada Temsili. Ankara: Öncü Basımevi.
• Yurdigül, Aslı. (2014). “Olumsuz Olayların Televizyon Ana Haber Bültenlerinde Sunumu: ‘Soma Faciası’ Üzerine Bir İnceleme Çalışması”, E-GİFTER (Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi), Cilt:2, Sayı:4.
• Yüksel, Erkan. (1999). “Türk Basınının Deprem Felaketi Karşısındaki Tutumu: Kobe ve Dinar Depremleri Üzerine Bir Sunum Analizi Çalışması”, Kurgu, Sayı: 16, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• http://www.sabah.com.tr/gundem/2016/09/22/bakanlar-sel-bolgesinde). (http//www.fema.gov/disas-terresponse, 20.11.2003)
• www.annenberg.org/medıa, 22.04.2002.