BOLOGNA EŞGÜDÜM KOMİSYONU BAŞKANLARININ-BOLOGNA KOORDİNATÖRLERİNİN TÜRK YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDAKİ BOLOGNA SÜRECİ UYGULAMALARINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 3, 697 - 710, 13.12.2021

Canan Ünvan

Öz

Bologna Süreci (BS), 49 ülkenin Avrupa Yükseköğretim Alanı yaratma hedefiyle biraraya geldiği uluslararası işbirliğidir. Araştırmanın amacı, BS’nin AKTS, yeterlilikler çerçevesi, kalite güvencesi, istihdam edilebilirlik, uluslararasılaşma ve hareketlilik konularındaki uygulamalar ile BS’nin olumlu ve olumsuz yansımaları hakkında Avrupa Komisyonunca Türkiye’de AKTS Etiketi’yle ödüllendirilen üniversitelerin Bologna Eşgüdüm Komisyonu (BEK) Başkanlarının veya Bologna Koordinatörlerinin görüşlerini tespit etmektir. Bu kapsamda araştırma nitel desende hazırlanmış olup görüşme tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’de AKTS Etiketi’ne sahip 31 üniversitenin BEK Başkanları veya Bologna Koordinatörleri oluşturmaktadır. Veri toplama yöntemi olarak araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış soru formu kullanılmıştır. Araştırmada “içerik analizi” yapılmıştır. Soru formunda yer alan nicel veriler frekans dağılımı ile özetlenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen temel bulgular: Bazı üniversitelerde AKTS hesaplamaları bilinçli yapılmamaktadır, AKTS uygulamaları içselleştirilmemiştir. Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi uygulamalarında bir izleme sistemi olması sürdürülebilirliğe katkı sağlayacaktır. Yükseköğretim Kalite Güvencesi Yönetmeliği ve bu çerçevede oluşturulan Yükseköğretim Kalite Kurulu, yükseköğretimde kalite güvencesinde sürdürülebilir çalışmalar yapılacağını göstermektedir. Üniversitelerin istihdam edilebilirlik ile ilgili faaliyetleri, aynı motivasyonda ve düzeyde değildir. BS’nin olumlu yansımaları: Diploma Eki, AKTS, yeterlilikler çerçeveleri, vb. Bologna araçlarının kullanılması; yeni kurulan ve gelişmemiş üniversitelere yol haritası sunması; rekabet edilebilirliğe fırsat yaratması; ölçülebilirliğin artması; daha kolay işbirliği olanakları; diplomaların ve kurumun tanınırlığının artması; öğrenci merkezli eğitim; eğitim-piyasa ilişkisinin sağlanması; hareketliliğe katkı sağlaması; yükseköğretimde kalitenin artmasıdır. BS’nin olumsuz yansımaları: Gereksiz raporlama; aşırı iş yükü; sürekliliğin olmaması; merkezi empoze edilmesi; üniversitenin özerkliğine müdahale algısı; akademik ve idari yapıların sürece olan inançsızlığı; konuyu bilen akademisyen ve yönetici eksikliğinin tekrarlara yolaçmasıdır. Yükseköğretimde yeni politikalar geliştirilmesi veya mevcut politikaların iyileştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim,, Bologna süreci, avrupa yükseköğretim alanı, Bologna eşgüdüm komisyonu, AKTS etiketi

Kaynakça

• Arslan, M.M .& Bahadır, H. (2007). Bologna süreci ve Türkiye. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2, 222-229.
• Bologna Declaration (1999). European Higher Education Area and Bologna Process. http://www.ehea.info/Upload/document/ministerial_declarations/1999_Bologna_Declaration_ English_553028.pdf. Erişim tarihi: 22.08.2020
• Berlin Communique (2003). European Higher Education Area and Bologna Process. http://www.ehea.info/Upload/document/ministerial_declarations/2003_Berlin_Communique_ English_577284.pdf. Erişim tarihi: 22.08.2020
• Clarke, M. (2015). The Bologna Process Under Threat. Erişim tarihi: 10.05.2020 https://ossuu. com/educationinternational/docs/leaflet_bologna_process.
• Creswell, John W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni, (Ed.) Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir, Siyasal Yayın Dağıtım, Ankara.
• Çelik, Z. (2014). Avrupa yükseköğretim sistemi üzerine Bologna sürecinin etkileri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(2), 100-105.
• Erdoğan, A. (2014). Türkiye’de yükseköğretimin gündemi için politika önerisi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(1), 1-17.
• Erkal, M. E. (2011). Türk yüksek öğretiminin bazı sorunları: tesbit ve teklifler. Sosyoloji Konferansları, 42, 117-128.
• European Commission, (2013). ECTS Label-DS Label: Guidelines for Applicants 2013.
• European Commission, (2015). ECTS Users’ Guide: 2015, Erasmus+, Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://ec.europa.eu/education/ects/users-guide/docs/ects-users-guide_en.pdf. Erişim tarihi: 06.09.2020.
• European Commission Education and Trainig (European Commission). (2020). https://ec.europa.eu/education/policies/higher-education/bologna-process-and-european-higher-education-area_en.pdf. Erişim Tarihi: 9 Mayıs 2020.
• European Higher Education Area and Bologna Process (EHEA). (2020) http://www.ehea.info/ Günay, D. (2012). Yükseköğretimde öğrenme kazanımlarına dayanan kalite güvence sistemi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 13-21.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. 26. Baskı, Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Kıyıcı, G. Ö. (2012). Bologna süreci: yükseköğretim sistemi için bir fırsat mı yoksa bir tehdit mi?. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Özer, M., Gür, B. S. & Küçükcan, T. (2011). Kalite güvencesi: Türkiye yükseköğretimi için stratejik tercihler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(2), 59-65.
• Sağlamer, G. (2012). Belirsizlik ortamında yükseköğretim nasıl yapılandırılmalı? Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 39-45.
• Süngü, H. (2009). Türkiye’de eğitim fakültesi öğretim elemanları ile üniversite uzmanlarının Avrupa yükseköğretim alanının oluşturulmasına ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Yıldırım, A., Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 9. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• YÖK (Yükseköğretim Kurulu), (2008). Bologna Eşgüdüm Komisyonu (BEK)- Çalışma İlkeleri. https://uluslararasi.yok.gov.tr/Documents/Uluslararasilasma/BEK_calisma_ilkeleri.pdf. Erişim Tarihi: 10.04.2020.
• YÖK (Yükseköğretim Kurulu), (2010), Yükseköğretimde Yeniden Yapılanma: 66 Soruda Bologna Süreci Uygulamaları. http://www.yok.gov.tr/documents/10279/30217/yuksekogretimde_yeniden_yapilanma_ 66_soruda_bologna_2010.pdf/f3ec7784-e89d-4ee0-ad39-9f74532cd1dc. Erişim Tarihi:10.04.2020.
• TURQUAS, (2016). https://turquas.yok.gov.tr/. Erişim tarihi: 10 Mart 2020.