ÖRGÜT KÜLTÜRÜ VE TOPLUMSAL CİNSİYET ALGISI İLİŞKİSİ: ANKARA İLİ KAMU ÇALIŞANLARI ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 1, 183 - 200, 11.04.2021

Şehriban Aygün , Ahmet Sarıtaş

Öz

Örgüt kültürü ve toplumsal cinsiyet algısı kavramlarını, farklı kavramlarla ilişkilendiren birçok araştırma mevcuttur. Bu çalışma, örgüt kültürünün ve boyutlarının, toplumsal cinsiyet algısı ile muhtemel ilişkisini araştırmayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, örgüt kültürü ve her bir alt boyutu ile, toplumsal cinsiyet algısı arasında korelasyon analizi yapılmıştır. Bu bağlamda örgüt kültürü Cameron ve Quinn Modeli çerçevesinde ele alınmış olup bu modelin boyutları olan klan kültürü, adhokrasi kültürü, hiyerarşi kültürü ve pazar kültürü hipotezlere konu edilmiştir. Araştırmanın evrenini Ankara ili kamu çalışanları oluşturmaktadır. Araştırmaya ait anket formu katılımcılara, kartopu yöntemiyle online olarak iletilmiştir. Ulaşılan kişi sayısı 410 olup, bunlardan 386’sının değerlendirmeye uygun olduğu gözlemlenmiştir. Analizlerin bulgularına göre; örgüt kültürü değişkeninin ve alt boyutları olan klan, hiyerarşi ve pazar kültürlerinin; toplumsal cinsiyet algısı ile anlamlı bir ilişkisi olduğu sonucu elde edilmiştir. Adhokrasi kültürü boyutunun ise toplumsal cinsiyet algısı değişkeni ile herhangi bir ilişkisi olmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırmanın farklı gruplarla ve farklı iller bazında yapılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Örgüt Kültürü, Cameron ve Quinn Modeli, Toplumsal Cinsiyet Algısı

Kaynakça

• Altınova, H. H. ve Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9-22.
• Aygün, Ş. (2020). Örgüt kültürü ve örgütsel iletişim arasındaki ilişkide sosyal medyanın aracılık rolü: anakent belediyelerinde bir uygulama, (Doktora Tezi). İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Bayrakcı, M. (2017). Sosyal öğrenme kuramı ve eğitimde uygulanması. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 198-210.
• Bütüner, O. (2011). İşletmelerde örgüt kültürü ve örgütsel değerlerin iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarına etkisi üzerine bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Cameron, K. ve Quinn, R. E. (2006). Diagnosing and changing organizational culture. The Jossey-Bass Business & Management Series (Revised Edt.). USA: John Wiley & Sons, Inc.
• Danışman, A. ve Özgen, H. (2003). Örgüt kültürü çalışmalarında yöntem tartışması: niteliksel – niceliksel yöntem ikileminde niceliksel ölçümler ve bir ölçek önerisi. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 91-124.
• Deal, T. E. ve Key, M. K. (2001). Kurum içi halkla ilişkiler: kutlamalar, ritüeller, törenler, ödüller. (Ö. Emir, Çev.), Ankara: MediaCat Yayınları.
• Demir, A. (2020). Toplumsal cinsiyet algısı ve kariyer kararsızlığı: sinop örneği. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(22), 1-17.
• Demir, M. (2017). Örgüt kültürü ile örgütsel yapı arasındaki ilişkinin iki farklı ulusa ait işletmeler üzerinde karşılaştırmalı analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Deshpande, R. ve Farley, J. U. (2004). Organizational culture, market orientation, innovativeness, and firm performance: an international research odyssey, International Journal of Research in Marketing, 21, 3– 22.
• Dörtköşeoğlu, G. (2002). 12-15 Yaş arası kız ve erkek çocukların, kadınlık ve erkeklik rollerini algılayış biçimleri. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ecevit, Y. (2003). Toplumsal cinsiyetle yoksulluk ilişkisi nasıl kurulabilir? bu ilişki nasıl çalışılabilir?. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 83-88.
• Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55-72.
• Eren, E. (2002). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası (6. bs). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Esen, Y. Toplumsallaşma sürecinde cinsiyet rolleri, Ocak 2021 tarihinde https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/70677/mod_resource/content/0/Cinsiyet-Toplumsal%20cinsiyet.pdf adresinden erişildi.
• Gökdemir, B. (2020). Toplumsal cinsiyet rolleri ile iş ve iş dışı yaşam dengesi arasındaki ilişki: bir kamu kurumu örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Ankara.
• Greenberg, J. ve Baron, R. A. (2008). Behaviour in organizations (9. Edt.). USA: Perason Educational International.
• Hofstede, G. (1994). The business of international business is culture. International Business Review, 3(1), l-14.
• Korkmaz, K. ve Özbesler, C. (2020). Sosyal hizmet mesleği ve eğitimi çerçevesinde farklılıklara saygı ve toplumsal cinsiyet. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(69), 1250-1258.
• Manetje, O. M. (2005). The impact of organisational culture on organisational commitment. (Master of Arts). University of South Africa, Pretoria.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (O. Akınhay ve D. Kömürcü, Çev.) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Martins, N., Martins, E. (2003). Organisational culture. In S. P. Robbins; A. Odendaal ve G. Roodt (Edt.), Organisational Behaviour: Global and Southern African Perspectives içinde (ss. 379-400). South Africa: Cape Town Pearson Education.
• Mercan, N. (2016a). Liderlik tarzları ve toplumsal cinsiyete etkisi. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 131-142.
• Mercan, Nuray. (2016b). İş hayatında farklılık yönetiminin ve gelişime açıklığın toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilişkisi üzerine bir araştırma. PressAcademia Procedia, 2(1), 443-448.
• Nahavandi, A. ve Malekzadeh, A. R. (1999). Organizational behavior. USA: Prentice-Hall Inc.
• Naoum, S. G., Harris, J., Rizzuto, J., Egbu, C. (2020). Gender in the construction industry: literature review and comparative survey of men’s and women’s perceptions in UK construction consultancies. Journal of Management, 36(2), 1-12. doi: 10.1061/(ASCE)ME.1943-5479.0000731.
• OCAI. (2019). Organizational culture assessment instrument, (Report), Netherlands. Ocak 2021 tarihinde https://www.ocai-online.com/sites/default/files/node/files/2019-12/ocai_leaflet.pdf adresinden erişildi.
• O’Reilly, C. (2008). Corporations, culture, and commitment: motivation and social control in organizations. California Management Review, 50(2), 85-101.
• Ouchi, W. G. (1980). Markets, bureaucracies and clans. Administrative Science Quarterly, 25(1), 129-141.
• Özmutaf, N. M. (2019). Çağdaş yönetici nitelikleri ve yönetsel konular. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Paylı, M. (2017). Örgüt kültürü ve stratejik plamlama süreci; karaman belediyesinde bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Pokharel, S. (2008). Gender discrimination: women perspective. Nepalese Journal of Development and Rural Studies, 5(2): 80-87.
• Sargut, A. S. (2010). Kültürler arası farklılaşma ve yönetim (3.bs.) Ankara: İmge Kitabevi.
• Savaşkan, E. (2019). Kadın yöneticiler açısından cinsiyet eşitsizliği üzerine kavramsal bir çalışma. AÇÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 1-23.
• Schein, E. H. (2004). Organizational culture and leadership (3rd Edt.), San Francisco: Jossey-Bass.
• Silverthorne, C. P. (2005). Organizational psychology in cross-cultural perspective, Manhattan: New York University Press.
• Steffen, M. C., Viladot, M. A. ve Scheifele, C. (2019). Male majority, female majority, or gender diversity in organizations: how do proportions affect gender stereotyping and women leaders’ well-being?. Frontiers in Psycholog, Organizational Psychology, 1-13. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01037 .
• Styhre, A. (2011). The overworked site manager: gendered ideologies in the construction industry. Construction Management Economics, 29 (9), 943–955. https://doi.org/10.1080/01446193.2011.588955.
• Suderman, J. (2012). Using the organizational cultural assessment (OCAI) as a tool for new team development. Journal of Practical Consulting, 4(1), 52-58.
• Şafak Uzun, A. M. (2019). Kesişimsellik bağlamında akademik alanda toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin analizi. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şişman, M. (2007). Örgütler ve kültürler (4. bs.). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Mazıcı, E. T. ve Gölgeli, K. (2017). Job satisfaction in terms of social gender equality in employees and its effect on the corporate reputation: the sample of eru academicians. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(2), 508-518.
• Tekin, Ö. A. (2017). Turizm sektöründe toplumsal cinsiyet algısı: beş yıldızlı otel çalışanları üzerine bir araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(12), 669-684.
• Trice, H. M. ve Beyer, J. M. (1984). Studying organizational cultures through rites and ceremonials, Academy of Management Review, 9(4), 653-669.
• Tunç, S. (2016). Kadın çalışanların cam tavan engelleri ile algılanan örgütsel adalet arasındaki ilişki: eskişehir bankacılık sektöründe bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Ulusoy, D. (1999). Plastik sanatlarda toplumsal cinsiyet. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 16(2), 47-73.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yener, S. (2018). Kadın çalışanların toplumsal cinsiyet algısı ve işin anlamlılığı algısı arasındaki ilişkinin ortaya konulması. A. Solak ve F. Güneş (Edt.), Toplumsal Cinsiyet, İnsan Hak İhlalleri ve Sosyal Travmalar içinde (ss. 174-190). Samsun.