Üniversite Öğrencilerinin Bağlanma Stillerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 1, 151 - 170, 30.03.2023

Yunus Kara , Reyhan Saydam

Öz

Bağlanma, insan yaşamında önemli bir rol oynayan ve bireylerin farklı yaşam deneyimlerini etkileyebilen bir durumdur. Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin bağlanma stillerinin stresle başa çıkma tarzları ve çatışma eylem stillerine olan etkisinin incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini Türkiye genelindeki 83 üniversitede öğrenimine devam eden 847 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada, Kişisel Bilgi Formu, İlişkiler Ölçeği, Stresle Başa çıkma Tarzları Ölçeği ve Çatışma Eylem Stilleri Ölçeği üniversite öğrencileri tarafından doldurulmuştur. Bağlanma stilleri, stresle başa çıkma tarzları ve çatışma eylem stilleri değişkenleri arasındaki ilişkilerin test edilmesinde regresyon analizi; ilgili değişkenlerin cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için t-testi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, güvenli ve korkulu bağlanma stillerinin, iyimser yaklaşım, çaresiz yaklaşım, boyun eğici yaklaşım ve sosyal desteğe başvurma stresle başa çıkma tarzlarının ve kolaylaştırıcı çatışma eylem stilinin cinsiyete göre farklılaştığı belirlenmiştir. Araştırmadaki analiz sonuçlarına göre, güvenli bağlanma stili ile iyimser yaklaşım, sosyal desteğe başvurma, kolaylaştırıcı eylem stili, zorlayıcı eylem stili arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Korkulu bağlanma ile çaresiz yaklaşım ve kaçınmacı eylem stili arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Saplantılı bağlanma ile çaresiz yaklaşım ve sosyal desteğe başvurma arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Kayıtsız bağlanma ile çaresiz yaklaşım ve sosyal desteğe başvurma arasında negatif yönde, zorlayıcı eylem stili arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Üniversite öğrencilerinin bağlanma stillerinin, yaşadıkları stresli durumlarda ya da çatışmalarda etkili olabileceği dikkate alınmalı, bu kapsamda psikolojik danışmanlar, psikologlar ve sosyal hizmet uzmanları öğrencilerin psikososyal iyilik halleri için bu etkenleri araştırarak doğru müdahale ve teknikleri oluşturabilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Bağlanma, bağlanma stilleri, stres, stresle başa çıkma tarzları, çatışma, çatışma eylem stilleri

Kaynakça

• Ainsworth, M. D. S., Bell, S. M. (1970). Attachment, exploration, and separation: Illustrated by the behavior of one-year-olds in a strange situation. Child Development, 41(1), 49–67.
• Altundağ, G. (2011). Üniversite öğrencilerinde bağlanma stilleri, stresle başa çıkma tutumları ve stresi algılama düzeyinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Azman, F. (2016). Sayısal ve sözel bölümlerde lisans eğitimini tercih etmiş öğrencilerin bağlanma stili farklılıkları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bartholomew, K. (1990). Avoidance of intimacy: An attachment perspective. Journal of Social and Personal Relationships, 7, 147-178.
• Bartholomew, K., Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a four-category model. Journal of Personality and Social Psychology. 61(2), 226-244.
• Baum, A., Grunberg, N. E. (1991). Gender, stress and health. Healt Psychology, 10(2), 80-85.
• Bowlby, J. (1958). The nature of the child’s tie to his mother. International Journal of Psychoanalysis, 39, 350-373.
• Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Vol. 3. Loss sadness and depression. New York: Basic Books.
• Büyükşahin, A. (2001). Yakın ilişki kuran ve kurmayan üniversite öğrencilerinin çeşitli sosyal psikolojik etkenler yönünden karşılaştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Clymer, S., Ray, R., Trepper, T., Pierce, K. (2006). The relationship among romantic attachment style, conflict resolution style and sexual satisfaction. Journal of Couple and Relationship Therapy, 5(1), 71-89.
• Corcoran, K. O., Mallinckrodt, B. (2000). Adult attachment, self-efficacy, perspective taking, and conflict resolution. Journal of Counseling and Development, 78, 473-483.
• Çelik, Ş. (2004). Bağlantı yönelimli psikoeğitim grup programının saplantılı bağlanma biçimine sahip üniversite öğrencilerinin bağlanma biçimleri üzerindeki etkisi (Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çetin, N. (2015). Üniversite 1. sınıf öğrencilerinin anne-baba ve arkadaşlarına bağlanma biçimleri ile romantik ilişkilerinde sorun çözmeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çiftçi, P. M. (2002). Bir grup lise öğrencisinin stresle başa çıkma yolları ile strese karşı dayanıklılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• David, M. H., Morris, M. M., Kraus, L. A. (1998). Relationship specific and global perceptions of social support: Associations with well-being and attachment. Journal of Personality and Social Psychology, 74(2), 468-481.
• Deisinger, J. A., Casisi, J. E., Whitaker, S. L. (1996). Relationships between coping style and PAI profiles in a community sample. Journal of Clinical Psychology, 52(3), 303-310.
• Demir, S. (2017). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleri ile kaygı düzeyleri ve yetersizlik duyguları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Emir, S. H. (2014). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin bağlanma stilleri ile stresle başa çıkma biçimleri, kendilik algıları ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Erözkan, A. (2011). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleri ve karar stratejileri. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 60-74.
• Flynn, S. M., Schipper, J. L., Roach, A. R., Segerstrom, S. C. (2009). Gender differences in delayed-type hypersensitivity response: Effects of stress and coping in first-year law students. Brain, Behavior and Immunity, 23, 672-676.
• Folkman, S., Lazarus R. S. (1980). An analysis of coping in a middle-aged community sample. Journal of Health and Social Behavior, 21, 219-239.
• Grossman, K. E., Grossman, K. (1991). Attachment quality as an organizer of emotional and behavioral responses in a longitudinal perspective. London: Tavistock/Routledge.
• Howard, M. S., Medway, F. J. (2004). Adolescents’ attachment and coping with stress. Psychology in Schools, 41(3), 391-402.
• Josselson, R. (1988). The embedded self. In J. Adelson (Ed.), Handbook of adolescent psychology (188-210). New York: Wiley.
• Kaplan, A. G., Klein, R., Gleason, N. (1985). Women's self-development in late adolescence. Wellesley, MA: Stone Center for Developmental Services and Studies, Wellesley College.
• Kara, D. (2016). Psikoloji öğrencilerinde stresle başa çıkma stratejileri, olumsuz otomatik düşünceler ve depresyon belirtileri ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karadağ, E., Tosun, Ü. (2014). Çatışma eylem stilleri ölçeği [ÇESÖ]: Türkçe’ye uyarlanması dil geçerliği ve ön psikometrik incelemesi. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 34(1), 45-69.
• Karaırmak, Ö., Duran, N. O. (2008). Gender differences in attachment styles regarding conflict handling behaviors among Turkish late adolescents. International Journal for the Advancement of Counselling, 30(4), 220-234.
• Kenneth, W., Thomas, G. (2008). Conflict styles of men and women at six-organization level. International Journal of Conflict Management, 14(2), 1–38.
• Keskin, G., Çam, O. (2008). Ergenlerin ruhsal durumları ve anne baba tutumları ile bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9, 139-147.
• Kimberly, F., Mark, B., Emmeline de, P., Kerrilynn, H., Hannah, F. (2014). Differences between male and female communications and conflict management styles in virtual teams. Journal of Management and Marketing Research, 17, 1–6.
• Kobak, R. R., Sceery, A. (1988) Attachment in late adolescence: Working models, affect regulation and representations of self and others. Child Development, 59(1), 135-146.
• Konyalıoğlu, A. P. (2000). Üniversite öğrencilerinin duygusal ilişki, bağlanma tarzları ve kişilik tipleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Leondari, A., Kiosseoglou, G. (2000). The relationship of parental attachment and psychological separation to the psychological functioning of young adults. Journal of Social Psychology, 140, 451-466.
• Monteoliva, A., Garcia-Martinez, J. M. A. (2005). Adult attachment style and its effect on the quality of romantic relationships in Spanish students. The Journal of Social Psychology, 145(6), 745-747.
• Ognibene, T. C., Collins, N. L. (1998). Adult attachment styles perceived social support and coping strategies. Journal of Social and Personal Relationships, 15(3), 323-345.
• Oral, A. (1994). Ergenlikte stres kaynakları ve baş etme yolları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özer, İ. (2001). Ergenlerin stres yaşantılarında kullandıkları başa çıkma stratejilerinin benlik imajı ile ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Pancaroğlu, S. (2007). The relationships of attachment styles and conflict behaviors among male and female university students (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Perrine, R. (1999). Stress and college persistence as a function of attachment style. Journal of The First Year Experience and Students in Transition, 11(1), 25-38.
• Pistole, M. C., Arricale, F. (2003). Understanding attachment: Beliefs about conflict. Journal of Counseling and Development, 81, 318-328. doi:10.1002/j.1556-6678.2003.tb00259.x
• Rapoza, A., Yalçınkaya, A. (1998). Do attachment styles change culturally? Science News, 9, 136-142. Scharfe, E., Bartholomew, K. (1994). Reliability and stability of adult attachment patterns. Personal Relationship, 1(1), 23-43.
• Scheier, M. F., Carver, C. S. (1992). Effects of optimism on psychological and physical well-being: Theoretical overview and empirical update. Cognitive Therapy and Research, 16(2), 201-228.
• Schottenbauer, M. A., Klimes-Dougan, B., Rodriguez, B. F., Arnkoff, D. B., Glass, C. R., Lasalle, V. H. (2006). Attachment and affective resolution following a stressful event: General and religious coping as possible mediators. Mental Health, Religion and Culture, 9(5), 448-471.
• Schudlich, T., Stettler, N., Stouder, K., Harrington, C. (2013). Adult romantic attachment and couple conflict behaviors: Intimacy as a multi-dimensional mediator. Interpersona, 7(1), 26-43. doi:10.5964/ijpr.v7i1.107
• Shi, L. (2003). The association between adult attachment styles and conflict resolution in romantic relationships. The American Journal of Family Therapy, 31, 143-157.
• Soygüt, G. (2004). Bir düzeltici bağlanma ilişkisi olarak psikoterapi: Psikoterapi süreçlerinde bağlanma ve terapötik ittifak. Türk Psikoloji Yazıları, 13(7), 63-77.
• Sümer, N., Güngör, D. (1999). Yetişkin bağlanma stilleri ölçeklerinin Türk örneklemi üzerinde psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14(43), 71-106.
• Şeker, G. (2009). Lise öğrencilerinin bağlanma stillerinin ve yaşam doyumlarının incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Terzi, Ş., Çankaya, Z. C. (2009). Bağlanma stillerinin öznel iyi olmayı ve stresle başa çıkma tutumlarını yordama gücü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 1-11.
• Topal, M. (2011). Üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma stilleri ile pozitif ve negatif duygu arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Türküm, A. S. (2002). Stresle başa çıkma ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(18), 25-34.
• Waithaka, A. G. (2015). Influence of conflict resolution training on conflict handling styles of college students. Journal of Higher Education, 28, 1–17.
• Wilkinson, R. B., Walford, W. A. (2001). Attachment and personality in the psychological health of adolescents. Personality and Individual Differences, 31, 473-484.
• Yamaç, Ö. (2009). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları sosyal destek ile stresle başa çıkma stilleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Yasin, M., Khalid, S. (2015). Conflict management styles: A study of organizational politics among professionals. Journal of Political Studies, 22(2), 697–710.
• Yılmaz, B. (2007). Üniversite öğrencilerinin kişilerarası iletişim becerileri ve bağlanma stilleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.