RUHSAL ve DAVRANIŞSAL SORUNLARI OLAN ÇOCUKLARDA OKUL ZİYARETLERİ VE OKUL SOSYAL HİZMETİ UYGULAMALARI

Yıl 2023, Sayı: 21, 72 - 88, 03.07.2023

Ferda Karadağ

https://doi.org/10.46218/tshd.1228909

Cited By: 1

Öz

Ruhsal ve davranışsal sorunları olan çocukların tedavisinde öğretmenlerin ve okulların önemli yeri vardır. Çocuk-ergen ruh sağlığı ve hastalıkları polikliniğinde tedavi ekibinde yer alan sosyal çalışmacıların görevlerinden birisi de okul ziyaretleri yaparak çocukların öğretmenleri ile işbirliği yapmaktır. Bu çalışmanın amacı; ruhsal ve davranışsal sorunları olan ve okul ziyaretlerine gidilen çocuklara ilişkin bilgileri incelemek ve okul sosyal hizmet uygulamalarına yönelik öneriler sunmaktır. Okul ziyaretlerinin en çok ilkokula devam eden, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ve otizm/yaygın gelişimsel bozukluğu tanıları olan çocuklar için yapıldığı görülmektedir. Öğretmenlerin çoğu, ruhsal hastalıklar hakkında bilgi eksikliğinin olduğunu, çocuğun gösterdiği davranış problemleri nedeniyle ders düzeninin bozulduğunu, kalabalık sınıflarda çocukları ele almanın zor olduğunu belirtmiştir. Ruhsal ve davranışsal sorunları olan çocuklarda tedavi süreci sadece hastane ortamıyla sınırlı kalmamalı, çocukların yararı için multidisipliner bir yaklaşım ile sorunlar ele alınmalıdır. Bu nedenle okullarda rehber öğretmen ve psikolog ile birlikte sosyal çalışmacılar da, okul ruh sağlığı ekibinin bir parçası olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Ruh Sağlığı, Sosyal Çalışmacı, Okul Sosyal Hizmeti

SCHOOL VISITS AND SCHOOL SOCIAL WORK PRACTICES IN CHILDREN WITH MENTAL AND BEHAVIORAL PROBLEMS

Öz

Teachers and schools have an important place in the treatment of children with mental and behavioral problems. One of the duties of the social workers in the treatment team in the child-adolescent mental health and diseases polyclinic is to cooperate with the teachers of the children by making school visits. The aim of this study; To examine the information about children with mental and behavioral problems and to whom school visits are made and to offer suggestions for school social work practices. It is seen that school visits are mostly made for children who are in primary school and diagnosed with attention deficit and hyperactivity disorder and autism/pervasive developmental disorder. Most of the teachers stated that there was a lack of information about the child's illness, the order of the lesson was disrupted due to behavioral problems, and it was difficult to handle children in crowded classrooms. The treatment process of children with mental and behavioral problems should not be limited to the hospital environment, but the problems should be addressed with a multidisciplinary approach for the benefit of the children. For this reason, social workers should be a part of the school mental health team along with the school counselor and psychologist.

Anahtar Kelimeler

Child Mental Health, Social Worker, School Social Work

Kaynakça

• Agresta, J. (2004). Professional role perceptions of school social workers, psychologists, and counselors. Children & Schools, 26(3), 151-163.
• Ağaoğlu, B. (2008). Depresif bozukluklar. F. Çuhadaroğlu Çetin(ed.). Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitabı (1. baskı) içinde (s.373-383). Ankara: Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği Yayınları.
• Alan, B. E. (2019). Çocuk ve ergen psikiyatrisi polikliniğine başvuran hastaların başvuru biçimi, şikayet, tanı ve eştanı dağılımları. Turkish Journal of Clinics and Laboratory, 10(4), 484-491.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, beşinci baskı (DSM-5), tanı ölçütleri başvuru elkitabı [Diagnostic and statistical manual of mental disorders]. (Çev. E. Köroğlu). Hekimler Yayın Birliği: Ankara.
• Antshel, K. M., & Barkley, R. A. (2011). Attention Deficit/Hyperactivity Disorder. In Encyclopedia of Adolescence (Vol. 3, pp. 56-61)
• Arıcıoğlu, A., & Tagay, Ö. (2008). Okullarda ruh sağlığı hizmetleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 1(2), 76-91.
• Artık B. (2018) Çocuk ve Ergenlerde Duydusal Sorunlar. Psikiyatrik Sosyal Hizmet Kitabı İçinde (Ed: İçasğası Çoban S., Attepe Özden S.), Nobel Yayınları, s:113
• Aunola, K., Stattin, H., & Nurmi, J. E. (2000). Adolescents' achievement strategies, school adjustment, and externalizing and internalizing problem behaviors. Journal of youth and adolescence, 29(3), 289-306.
• Baykara, A. (2008). Koruyucu Etkenler ve Risk Etkenleri. F. Çuhadaroğlu Çetin (ed.). Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitabı (1. baskı) içinde (s. 801-806). Ankara: Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği Yayınları.
• Brand, S., Dunn, R., & Greb, F. (2002). Learning styles of students with attention deficit hyperactivity disorder: Who are they and how can we teach them?. The Clearing House, 75(5), 268-273.
• Çakıcı, A. (2020). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Sorunlarına Genel Bir Bakış. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 37(2), 81-106.
• Çokamay, G., Kapçı, E.G., & Sever, M. (2017). Okul ruh sağlığı hizmetlerinde yaşanan sorunlar: Psikolojik danışmanların görüşleri. İlköğretim Online, 16(4), 1395-1406.
• Collishaw, S. (2015), Annual Research Review: Secular trends in child and adolescent mental health. J Child Psychol Psychiatry, 56: 370-393.
• Costello, E. J., Mustillo, S., Erkanli, A., Keeler, G., & Angold, A. (2003). Prevalence and development of psychiatric disorders in childhood and adolescence. Archives of general psychiatry, 60(8), 837-844.
• Demir, M. K., & Açar S. (2011). Kaynaştırma Eğitimi Konusunda Tecrübeli Sınıf Öğretmenlerinin Görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 719-732.
• Demir, B. (2008). Ayrılık Anksiyetesi Bozukluğu. F. Çuhadaroğlu Çetin (ed.). Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitabı (1. baskı) içinde (s.330-336). Ankara: Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği Yayınları.
• Demirkaya, S. K., Aksu H., Yilmaz, N., Özgür, B.G., Eren E., & Avcil, S. N. (2015). Sociodemographic characteristics and diagnoses of individuals referred to a child and adolescent psychiatry outpatient clinic of a university hospital. Meandros Medical And Dental Journal, 16(1), 4-8.
• Duman, N. (2000). Ankara Liselerinde Çeteye Katılma Potansiyeli Olan Öğrenci Grupları ve Okul Sosyal Hizmeti, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Duman, N. (2014). Türkiye’de dünden bugüne okul sosyal hizmeti. Sosyal Hizmet, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını, 29.
• Dupper R.D. (2013).Okul Sosyal Hizmeti Etkin Uygulamaklar İçin Beceri ve Müdahaleler (Özkan ve Gökçeaslan, Çev.) Ankara: Kapital.
• Ercan, E. S. (2008). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Doğan Kitap, s:181.
• Erol N, Şimsek Z, Münir K. M. (2008). Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Epidemiyolojisi. F. Çuhadaroğlu Çetin (ed.). Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitabı (1. baskı) içinde (s,782-800). Ankara: Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği Yayınları.
• Esin, İ. S., & Dursun, O. B. (2014). Okullarda görülen sorun davranışlar ve okul ruh sağlığı uygulamaları: bir gözden geçirme. Sakarya Tıp Dergisi, 4(1), 1-9.
• Emiroğlu İnal N., Baykara B. (2008). Yaygın Anksiyetesi Bozukluğu, Panik Bozukluğu, Özgül Fobi, Sosyal Fobi. F. Çuhadaroğlu Çetin (ed.). Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitabı (1. baskı) içinde (s.330-336). Ankara: Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği Yayınları.
• Fidan, Y. T. (2011). Bir çocuk-ergen ruh sağlığı ve hastalıkları polikliniğine başvuran çocuk ve ergenlerin ruhsal belirtileri ve risk faktörlerinin değerlendirilmesi. Konuralp Tıp Dergisi, 3(1), 1-8.
• Graziano, P. A., & Hart, K. (2016). Beyond behavior modification: Benefits of social–emotional/self-regulation training for preschoolers with behavior problems. Journal of school psychology, 58, 91-111.
• Gormez, V., Örengül, A., Baljinnyam, S., & Aliyeva, N. (2017). Diagnostic and demographic characteristics of patients referred to a child and adolescent psychiatry clinic. Journal Of Mood Dısorders, 7(1), 41.
• Güleç, C., & Köroğlu, E. (1998). Psikiyatri Temel Kitabı Cilt 2, 1. Baskı, Ankara: Hekimler Yayın Birliği, 742. Hasanoğlu, G. (2013). Birleştirilmiş sınıflardaki kaynaştırma eğitiminde yaşanan sorunlara ilişkin görüşler (Master's thesis, ESOGÜ, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Heyne, D., King, N. J., Tonge, B. J., & Cooper, H. (2001). School refusal. Paediatric drugs, 3(10), 719-732.
• Hoffman, J. A., & DuPaul, G. J. (2000). Psychoeducational interventions for children and adolescents with attention-deficit/hyperactivity disorder. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 9(3), 647-661.
• Karabekiroğlu, K., Cakin-Memik, N., Ozcan-Ozel, O., Toros, F., Öztop, D., Özbaran, B., ... & Yaman12, A. K. (2009). DEHB ve Otizm ile İlgili bilgi düzeyleri ve damgalama: sınıf öğretmenleri ve anababalarla çok merkezli bir çalışma. Klinik Psikiyatri, 12, 79-89.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı). Ankara: Nobel yayın dağıtım, 81, 83.
• Kindt, K.C.M, Kleinjan, M., Janssesns, J.M.A.M. ve Scholte, R.H.J. (2014). Evaluation of school-based depression prevention program among adolescents from low-income areas: A randomized controlled effectiveness trial. International Environmental Research and Public Health, 11, 5273-5293
• Koller, J. R., Osterlind, S. J., Paris, K., & Weston, K. J. (2004). Differences between novice and expert teachers' undergraduate preparation and ratings of importance in the area of children's mental health. International Journal of Mental Health Promotion, 6(2), 40-45.
• Larsakaia-Smirnova, E. R. ve Loshakova I. I. (2004). Inclusive Education of Handicapped Children. Russian Education and Society. 46 (12).
• Lee, S. S., Humphreys, K. L., Flory, K., Liu, R., & Glass, K. (2011). Prospective association of childhood attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) and substance use and abuse/dependence: a meta-analytic review. Clinical psychology review, 31(3), 328-341.
• Loe, I. M., & Feldman, H. M. (2007). Academic and educational outcomes of children with ADHD. Journal of pediatric psychology, 32(6), 643-654.
• Loeber, R., Green, S. M., Keenan, K., & Lahey, B. B. (1995). Which boys will fare worse? Early predictors of the onset of conduct disorder in a six-year longitudinal study. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 34(4), 499-509.
• Lynn, C. J., McKay, M. M., & Atkins, M. S. (2003). School social work: Meeting the mental health needs of students through collaboration with teachers. Children & Schools, 25(4), 197-209.
• Martin, A., Volkmar, F. R., & Lewis, M. (Eds.). (2007). Lewis's child and adolescent psychiatry: a comprehensive textbook. Lippincott Williams & Wilkins.
• Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, 31.05.2006 tarihi 26184 sayılı resmi gazete. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/05/20060531-2.Erişim tarihi: 10.11.2022.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamaları Genelgesi, 2008. Erişim adresi: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_10/08101631_kaynatrmayoluylaeitimuygulamasgenelgesi.pdf. Erişim tarihi: 30.12.2022.
• Moffitt, T. E., Caspi, A., Harrington, H., & Milne, B. J. (2002). Males on the life-course-persistent and adolescence-limited antisocial pathways: Follow-up at age 26 years. Development and psychopathology, 14(1), 179-207.
• Özbesler, C. (2008). Sosyal Hizmet Uygulamaları. F. Çuhadaroğlu Çetin(ed.). Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitabı (1. baskı) içinde (s.817-827). Ankara: Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği Yayınları.
• Özcan, Ö. ve Aysev, A. (2009). Okul fobisi olan çocuklarda ruhsal bozuklukların sıklığının araştırılması. Journal of Turgut Ozal Medical Center, 16(1), 13-17.
• Özkan, Y. ve Kılıç, E. (2014). Okul Sosyal Hizmet Uygulamalarında Ekolojik Yaklaşımın Önemi. Doç.Dr. Şener Koçyıldırım’ a Armağan, Sosyal Hizmet ve Toplumla Çalışma, Ed: Prof.Dr. Vedat Işıkhan, Ankara.
• Polanczyk, G. V., Salum, G. A., Sugaya, L. S., Caye, A., & Rohde, L. A. (2015). Annual research review: A meta‐analysis of the worldwide prevalence of mental disorders in children and adolescents. Journal of child psychology and psychiatry, 56(3), 345-365.
• Reddy, L. A., De Thomas, C. A., Newman, E., & Chun, V. (2009). School‐based prevention and intervention programs for children with emotional disturbance: A review of treatment components and methodology. Psychology in the Schools, 46(2), 132-153.
• Roberts, R. E., Attkisson, C. C., & Rosenblatt, A. (1998). Prevalence of psychopathology among children and adolescents. American journal of Psychiatry, 155(6), 715-725.
• Rones, M., & Hoagwood, K. (2000). School-based mental health services: A research review. Clinical child and family psychology review, 3(4), 223-241.
• Rutter, M., Silberg, J., O'Connor, T., & Simonoff, E. (1999). Genetics and child psychiatry: I Advances in quantitative and molecular genetics. The Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 40(1), 3-18.
• Sadioğlu, Ö. (2011). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin sorunları, beklentileri ve önerilerine yönelik nitel bir araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Sadık, Ö. G. F. (2000). İlköğretim I Aşama Sınıf Öğretmenlerinin Sınıfta Gözlemledikleri Problem Davranışlar. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(10).
• Sağlık Bakanlığı Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı. [Online]: Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/2527563-T-c-saglik-bakanligi-ulusal-ruh-sagligi-eylem-plani-2011-2023.Erişim tarihi: 10.11.2022.
• Sakarya, N. (2004). Rehber öğretmenlerin ve sınıf öğretmenlerinin kronik hastalığı olan öğrencilerle ilgili yaklaşımları: bilgi kaynakları, bilgi düzeyleri, tutumları. Doktora Tez, Anadolu Universitesi.
• Salman, U., Özdemir, S., Salman, A. B., & Özdemir, F. (2016). Özel öğrenme güçlüğü “Disleksi”. İstanbul Bilim Üniversitesi Florence Nightingale Tıp Dergisi, 2(2), 170-176.
• Tekindal, M. (2018). Çocuk ve Ergenlerde Duydusal Sorunlar. Psikiyatrik Sosyal Hizmet Kitabı İçinde (Ed: İçasğası Çoban S., Attepe Özden S.), Nobel Yayınları, s:89.
• Uğur-Baysal, S., Özmen, B., Parman, T., Sahip, Y., Bulut, A., & Gökçay, G. (2004). Mental health screening project in Istanbul Turkey. Health service applications. Journal of School Health, 74, 341-343.
• Van Starrenburg, M. L., Kuijpers, R. C., Hutschemaekers, G. J., & Engels, R. C. (2013). Effectiveness and underlying mechanisms of a group-based cognitive behavioural therapy-based indicative prevention program for children with elevated anxiety levels. BMC psychiatry, 13(1), 1-7.
• Zahn–Waxler, C., Klimes–Dougan, B., & Slattery, M. J. (2000). Internalizing problems of childhood and adolescence: Prospects, pitfalls, and progress in understanding the development of anxiety and depression. Development and psychopathology, 12(3), 443-466.
• Zahn-Waxler, C., Shirtcliff, E. A., & Marceau, K. (2008). Disorders of childhood and adolescence: Gender and psychopathology. Annual review of clinical psychology, 4(1), 275-303.
• Waddell, C., McEwan, K., Shepherd, C. A., Offord, D. R., & Hua, J. M. (2005). A public health strategy to improve the mental health of Canadian children. The Canadian Journal of Psychiatry, 50(4), 226-233.
• Walter, H. J., Gouze, K., & Lim, K. G. (2006). Teachers' beliefs about mental health needs in inner city elementary schools. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 45(1), 61-68.
• Weist, M. & Albus, K.E. (2004). Expanded school mental health: exploring program details and developing the research base. Behavior Modification, 28, 463–471
• World Health Organization. Mental health Atlas 2017. Geneva; 2018. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
• https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/272735/9789241514019eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Erişim adresi: 02.10.2022