NİF(OLYMPOS) DAĞI KAZISI, BAŞPINAR BULUNTUSU TAVUS KUŞU BEZELİ SIRLI KERAMİK

Year 2017, Issue: 20, 209 - 220, 01.03.2017

Lale Doğer

Abstract

İzmir (Smyrna) Körfezi’nin doğusunda, Kemalpaşa, Torbalı, Buca ve Bornova ilçelerinin ortak sınırları çevresinde
konumlanan Nif (Olympos) Dağı, 2004 yılından bugüne Prof. Dr. Elif Tül Tulunay başkanlığında bilimsel
çalışmalara konu olmuştur.
Bu makaleye konu olan sırlı keramik buluntu da, şimdilik coğrafi lokalizasyonla Nif Dağı’nın doğusunda, Ballıcaoluk
Kalesi’nin hemen güneybatısında, Başpınar A Kilisesi olarak adlandırılan Orta Bizans Dönemi yapısının 2008
sezonu kazısından ele geçmiştir. Formu, bezeme ve işçiliği ile dikkat çeken buluntu 13. yüzyıl Zeuksippus Ailesi I Mal
Grubu içinde değerlendirilmiştir.

Keywords

İzmir, Kemalpaşa, Nif (Olympos), Başpınar, Sırlı Bizans Keramik, Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu, Tavus Kuşu, Polikrom Keramik

GLAZED POTTERY WITH PEACOCK DECORATION FROM THE EXCAVATIONS ON MT. NİF (OLYMPOS-BAŞPINAR)

Abstract

The Nif (Olympos) Mountain, which is located in the common borders of Kemalpaşa, Torbalı, Buca and Bornova, to
the east of the Gulf of İzmir (Smyrna), has been scientifically investigated by Prof. Dr. Elif Tül Tulunay since 2004.
The glazed pottery which is the subject of this paper, has been gathered during the 2008 season of excavations from
the Middle Byzantine building which is identified as Başpınar A Church by geographical localization. The finding,
which is quite unique with its peacock motive form, has been identified in the 13th century Zeuxippus Family I Ware.

Keywords

İzmir, Kemalpaşa, Nif (Olympos), Başpınar, Byzantine Glazed Pottery, Zeuxippus Family I Ware, Peacock, Polychrome Pottery

References

• BECKER, U. 1996. The Element Encyclopedia of Symbols. Spain.
• BİZANSLI USTALAR-LATİN PATRONLAR. 2013. Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar/Byzantine CraftsmenLatin Patrons, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar/ Reflections from the Anaian Commercial Production in the Light of the Excavations at Kadıkalesi nearby Kuşadası (Ed. Z. Mercangöz). İstanbul.
• BYZANTINE CHERSON. 1991. Byzantine Cherson Kataloque of Exhibition (Ed. I.S. Chichurov). Moskow-Nauka.
• BÖHLENDORF-ARSLAN, B. 2004. Glasierte byzantiniche Keramik aus der Türkei. Teil.I-III, İstanbul.
• BÖHLENDORF-ARSLAN, B. 2013. Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst Bestandskataloge. Band.3. Spätantike, byzantinische und postbyzantinische Keramik. Reichhert Verlag Wiesbaden, Germany.
• DENNERT, M. 1995. “Mittelbyzantinische Ambone”, Istanbuler Mitteilungen 45: 137-147.
• DİDRON, A.N. 1965. Christian Iconography. New York.
• DOĞER, L. 2005. “Kuşadası, Kadıkalesi (Anaia) Kazısı 2003 Yılı Bizans Dönemi Seramik Buluntuları”, Sanat Tarihi Dergisi, Lale Bulut’a Armağan XIV/I. İzmir: 105-133.
• DOĞER, L. 2007. “Byzantine Ceramics: Excavations at Smyrna Agora (1997-98 and 2002-2003)” (B. Böhlendorf-Aslan / A. O. Uysal / J. Witte-Orr) BYAZS 7. İstanbul: 97-122.
• DOĞER, L. 2010. “12.-13. Yüzyıllarda Bizans Sırlı Seramik Sanatında Form ve Üslup Değişimlerine ait Bazı Gözlemler-Some Observations on the Formal and Stylistic Changes in Byzantine Glazed Pottery in the 12th and 13th Centuries”, Uluslar arası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu/First International Sevgi Gönül Byzantine Studies Symposium ( İstanbul 25-28 Haziran/June 2007). İstanbul: 511-520.
• DOĞER, L. 2012. “Kemalpaşa Laskarisler Sarayı Koruma Alanındaki Kazı Buluntusu Bizans Seramikleri”, Ege Üniversitesi Arkeoloji Kazıları (Eds. A. Çilingiroğlu / Z. Mercangöz / G. Polat). İzmir: 447-450.
• DOĞER, L. 2015. “Pottery Finds From Nif-Başpınar”, Recent Studies on the Archaeology of Anatolia (Eds. E. Laflı / S. Patacı). BAR Internetional Series 2750. Oxford: 57-70.
• EFFENBERGER, A. / SEVERİN, G.H. 1992. Das Museum für Spätantike und Byzantinische Kunst. Berlin, Mainz.
• FERGUSON, A. 1955. Signs and Symbols. New York.
• FRANÇOIS, V. 2011. Bizans Yapılar, Meydanlar, Yaşamlar. (Ed. A. Pralong). (Çev. B. Kitapçı-Bayrı). İstanbul.
• GRABAR, A. 1963. Sculptures Byzantines de Constantinople. Paris.
• GÖK-GÜRHAN, S. 2007. “A Study of Byzantine and Ottoman Ceramic Fragments Found by Surface Survey North and West of Yeldeğirmeni Mound, 1997”, The Madra River Delta: A Regional Study on the Aegean Coast of Turkey, Kyriacos Lambrianides and Nigel Spencer. Chapter 11. The British Enstitute at Ankara, Monograph 35: London: 109-122. İNANAN, F. 2010. Kuşadası, Kadıkakesi/Anaia Kazısı Zeuksippus Tipi Seramikleri (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi). İzmir.
• İNANAN, F. 2013. “Zeuksippus Tipi Seramikler ve Kuşadası, Kadıkalesi/ Anaia Örnekleri/Zeuxipps Type”, Ceramics and Samples from Kadıkalesi/Anai, Kuşadası”, Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar/Byzantine Craftsmen-Latin Patrons, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar/Reflections from the Anaian Commercial Production in the Light of the Excavations at Kadıkalesi nearby Kuşadası (Ed. Z. Mercangöz) İstanbul: 59-76.
• JACOBSON, A.L. 1979. Ceramics and Ceramic Production Medieval Tavriki. Nauka.
• KIRMIZI, B. 2013. “Kuşadası, Kadıkalesi’/Anaia’da Bulunan Zeuksippus Tipi Seramiklerin Malzeme Özellikleri ve Yapım Teknolojisi”, Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar/Byzantine Craftsmen-Latin Patrons, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar/Reflections from the Anaian Commercial Production in the Light of the Excavations at Kadıkalesi nearby Kuşadası (Ed. Z. Mercangöz). İstanbul: 77-90
• MERCANGÖZ. Z / DOĞER, L. 2009. “Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia Sırlı Seramikleri”, I. ODTÜ Arkeometri Çalıştayı. Türkiye Arkeolojisi’nde Seramik ve Arkeometrik Çalışmalar. Prof. Dr. Ufuk Esin Anısına (7-9 Mayıs 2009). Bildiriler Kitabı. Orta Doğu Teknik Üniversitesi. Ankara: 83-101.
• MERCANGÖZ, Z. 2008. “Réflexions sur le décor sculptré byzantin d’Anatolie occidentale”, BCH Suppl.49: 81-104.
• MERCANGÖZ, Z. 2013. “Kadıkalesi/Anaia Ticari Üretiminin Latin Patronları/Latin Patrons of Commercial Production in Kadıkalesi/Anaia” Geç Bizans Çağı Ticari Üretimlere İlişkin Arkeolojik Bulgular”, Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar/Byzantine Craftsmen-Latin Patrons, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar/ Reflections from the Anaian Commercial Production in the Light of the Excavations at Kadıkalesi nearby Kuşadası (Ed. Z. Mercangöz). İstanbul: 25-58.
• MİLANOVA, A. 2008. “La production d’un atelier de sculpture en Bulgarie byzantine àla fin du X ou au début du XI siècle, BCH Suppl.49: 163-182.
• MİMAROĞLU, S. 2001. Güney Aiolis’deki Yüzey Araştırmalarından Ele Geçen Geç Bizans Dönemi Seramikleri (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi). İzmir.
• MİMAROĞLU, S. 2008. “Sırlı Seramikler Işığında Güney Aiolis Bizans Dönemi Yerleşimleri”, III.-IV. Uusal Arkeolojik Araştırmalar Sempozyumu, Anadolu/Anatolia, Ek Dizi No. 2/ Supplement Series Nr. 2: Ankara Üni. Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Dergisi. Ankara: 185-206.
• MORGAN, CH. 1942. The Byzantine Pottery. Volume XI. Cambridge.
• NİEWÖHNER, P. 2008. “Mittelbyzantinische Templonanlagen aus Anatolien Die Sammlung des Archäologischen Museums Kütahya und ihr Kontext” , Istanbuler Mitteilungen 58: 285-345.
• PANOFSKY, E. 1962. Studies in Iconology. New York.
• PAPANIKOLA- BAKIRTZI, D/ MAURIKIOU, F./ BAKIRTZI, CH. 1999. Byzantine Glazed Pottery in the Benaki Museum. Athens.
• PARMAN, E. 2007. “Kalis/Chalice”, Kalanlar-12. ve 13. Yüzyıllarda Türkiye’de Bizans / The Remnants-12th and 13th Centuries Byzantine Objects in Turkey. Vehbi Koç Vakfı. İstanbul: 243.
• PARMAN, E. 1993. ”Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar”, Güner İnal’a Armağan. Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Ankara: 387-412.
• PARMAN, E. 1989. “The Pottery from St.John’s Basilika at Ephesos”, BCH Supp. 18: 277-289.
• PARROT, A. 1937. le “Refrigerium” dans I”au dellá. Paris
• SCHILLER, G. 1971. Iconography of Christian Art. London.
• SCHNIDER, A.M. 1928. Refrigerium, I. Nach literarischen Quellen und Inschrsiften. Freiburg.
• SCOTT, J.A / KAMILLI, D.C. 1981. “Late Byzantine Glazed Pottery from Sardis”, XV ACIEB. II. Athens: 679-696.
• SODINI, J.P / KOLOKOSTAS, K. 1984. Aliki. II: la basilique double. Paris.
• SPIESER, J.M. 1996. Die byzantinische Keramik aus der Stadtgrabung von Pergamon. Forschungen Band 9.
• TOK, E. 2012. Manisa Yakınlarında Bir Ortaçağ Kalesi Yoğurtçukale. Manisa.
• TULUNAY, E.T. 2010. “Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2008 Kazısı”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı - 2: Ankara: 387408.
• TULUNAY, E.T. 2016. “Nif (Olympos) Dağı Kazısı-2015”, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler:41 (Ocak 2016). İstanbul: 33-37.
• UGGERİ, S. 2003. “Zeuxippu Ware”: Novita da Kyme Eolica (Turchia), VII e Congrés International sur la Céramique Médiévale en Méditerrané Thessaloniki. (11–16 Octobre 1999). Athens: 81-89.
• WAKSMAN, S.Y. / SPIESER, J.M. 1997. “Byzantine Ceramics Excavated in Pergamon: Archaeological Classification and Characterization of the Lokal and Imported Productions by PIXE and INAA Elemental Analysis, Mineralogy, and Petrography”, Materials Analysis of Byzantine Pottery. (Ed. H. Maguire). Dumbarton Oaks Trustees of Harvard University. Washington, D. C.
• WAKSMAN, S. Y. 2013. “Anaia Seramik Üretimlerinin Tanımlanması ve Dağılımı: Kimyasal Analiz Yoluyla Bir Ön Yaklaşım/The Indentification and Diffusion of Anaia’s Ceramic Products: A Preliminary Approch Using Chemical Analysis”, Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar/Byzantine Craftsmen-Latin Patrons, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar/Reflections from the Anaian Commercial Production in the Light of the Excavations at Kadıkalesi nearby Kuşadası (Ed. Z. Mercangöz). İstanbul.
• WAKSMAN, S. Y. 2014. “Long-Term Pottery Production and Chemical Reference Groups: Examples from Medieval Western Turkey”, Late Hellenistic to Mediaeval Fine Wares of the Aegean Coast of Anatolia, Their Production, Imitation and Use. (Ed. H. Meyza). Travaux de Institut des Cultures Méditerranéennes et Orientales de I’Académie Polonaise des Sciences. Tome 1. Varsovie: 107-125.
• YALÇIN, A.B. 2015. “The Byzantine Complex at Başpınar”, Recent Studies on the Archaeology of Anatolia (Eds. E. Laflı / S. Patacı). BAR Internetional Series 2750. Oxford: 49-56.