KUR’AN KISSALARININ DİNÎ EDEBİYATA TESİRİNE BİR ÖRNEK: DÂSTÂN-I HAZRET-İ İBRAHİM

Year 2014, , 249 - 277, 01.06.2015

Arş. Gör. Dr. Satı Kumartaşlıoğlu

https://doi.org/10.17133/tba.65119

Abstract

“Dâstân-ı Hazret-i İbrahim”, kaynağını Kur’an kıssalarından alan manzum dinî destanlardandır. Bu makalenin amacı, Kur’an kıssalarının dinî edebiyata tesirini ortaya koymak, özellikle peygamber kıssalarının manzum dinî hikâyeler için kaynak teşkil ettiğini belirtmektir. Bu tarz manzum dinî destanlar, İslâmiyet’i halka peygamberler gibi kutlu şahsiyetlerin hayatlarından örnek göstererek anlatmak için ortaya konmuştur. Bu makalede ayrıca “Dâstân-ı Hazret-i İbrahim”, şekil ve yapı, içerik, işlev, dil ve üslup gibi açılardan değerlendirilmiştir. Bunun için Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonunda bulunan 06 Mil Yz A 3211 arşiv numarasındaki “Manzûm Hikâyeler Mecmû’ası”nın 24a-33b sayfaları arasında yer alan metin kullanılmıştır.

Keywords

Kur’an kıssası, manzum dinî destan, Dâstan-ı Hazret-i İbrahim

References

• ABİK, Ayşehan Deniz (1987), Abdülvasi Çelebi’nin Halil-nâmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.
• ALBAYRAK, Nurettin (1993), Dinî Türk Halk Hikâyelerinden Geyik, Güvercin ve Deve Hikâyeleri [Kaynakları ve Metin Tesisi], Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi.
• ARGUNŞAH, Mustafa (2002), Kirdeci Ali, Kesikbaş Destanı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• ASLAN, Namık (2006), “Manzum Dinî Hikâyeler ve Kirdeci Ali’ye Ait Olduğu Söylenen İki Hikâye Metni (Güvercin ve Geyik Destanları)”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 20, s. 189-207.
• ÇETİN, İsmet (1997), Türk Edebiyatında Hz. Alî Cenknâmeleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• EKİCİ, Metin (2002a), “Destan Araştırma ve İncelemelerinde Kullanılan Bazı Terimler Hakkında I”, Milli Folklor, S. 53 (Bahar), s. 27-33.
• EKİCİ, Metin (2002b), “Destan Araştırma ve İncelemelerinde Kullanılan Bazı Terimler Hakkında II”, Milli Folklor, S. 54 (Yaz), s. 11-18.
• ELÇİN, Şükrü (1968), “Türk Dilinde Destan Kelimesi ve Mefhumu”, Türk Kültürü, C. VI, S. 63, s. 14-23.
• ELÇİN, Şükrü (1993), “Hasanü’l-Şükrî Veysel Karanî Hikâyesi”, Marmara Üniversitesi Türklük Araştırmaları Dergisi, S. 7, s. 203-242.
• ELÇİN, Şükrü (1995), “Kirdeci Ali’nin Kesikbaş Destanı”, Türk Dili, S. 517, s. 64-68.
• ELÇİN, Şükrü (1995), “Ömeroğlu’nun Hazâ Kitâbu Dâsitân-ı Muhammed’i”, Milli Folklor, S. 27 (Güz), s. 61-63.
• EYÜPOĞLU, Osman (2009), “Günümüze Bakan Yönleriyle Peygamber Kıssaları (Sosyolojik ve Pedagojik Açıdan)”, Samsun’da Kur’an Günleri XI. Kur’an Sempozyumu Kur’an ve Risalet 25-26 Ekim 2008/Samsun, Fecr Yayınları, Ankara, s. 103-120.
• GEDİKLOĞLU, S. Sibel (1998), Kıssa-i İbrahim Edhem, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi.
• GÜDER (ÖZNAL), Nurcan (1992), Dâstân-ı İbrâhîm Edhem [Metin-Sözlük- Ekler Dizini], Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• GÜLDAŞ, Ayhan (1996), Hâlilname, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• HAZER, Dursun (2007), “Kur’ân-ı Kerim Kıssalarının Edebî Değeri Hz. İbrahim Kıssalarını
• Vaka-Zaman-Mekân-Şahıs Unsurları Açısından Bir Değerlendirme”, İslâmî İlimler Dergisi I. Kur’an Sempozyumu (14-15 Ekim 2006), İslâmî İlimler Dergisi Yayınları, Çorum, s. 205-218.
• KARTAL, Ahmet (2013), Doğu’nun Uzun Hikâyesi Türk Edebiyatında Mesnevî, Doğu Kütüphanesi Yayınları, İstanbul.
• KOCATÜRK, Vasfi Mahir (1964), Türk Edebiyatı Tarihi Başlangıçtan Bugüne Kadar Türk Edebiyatının Tarihi, Tahlili ve Tenkidi, Edebiyat Yayınevi, Ankara.
• KÖKSAL, M. Âsım (1992), Peygamberler Tarihi, 1. Cilt, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• KÖKTEKİN, Kâzım (1999), “Eski Anadolu Türkçesi İle Yazılmış Hatun Destanı ve Dili”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 12, s.1-18.
• KUZUBAŞ, Muhammed (2009), “Manzum Bir Destan Kitabı (Destân-ı Veysel Karânî, Vefât-ı Hz. İbrâhîm, Hikâyet-i Gügercin, Hikâyet-i Geyik)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 1/2, s. 304-40.
• LEVEND, Agâh Sırrı (1988), Türk Edebiyatı Tarihi, I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• LEVEND, Agâh Sırrı (1989), “Dinî Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1972, s. 135-80.
• Manzûm Hikâyeler Mecmû’âsı (yz), Millî Kütüphane, Ankara, nu. 06 Mil Yz A 3211, 24a-33b.
• ÖZDEMİR, Fuat (1975), “İlk Dinî Destanlar ve Kesikbaş Destanı”, Folklor Araştırmaları Kurumu Yıllığı Yıllığı 1975, Folklor Araştırmaları Kurumu Yayınları, Ankara, s. 123-129.
• ÖZTELLİ, Cahit (1976), “İslâmiyet’ten Sonra İlk Halk Edebiyatı ve Anadolu’da Meydana Gelen Eserler”, Uluslararası Folklor ve Halk Edebiyatı Seminer Bildirileri 27-29 Ekim 1975 Konya, Konya Turizm Derneği Yayınları, Ankara, s. 344-350.
• ÖZTÜRK, Zehra (2003), “Eğitim Tarihimizde Okuma Toplantılarının Yeri ve Okunan Kitaplar”, Değerler Eğitimi Dergisi, C. 1, S. 4, s. 131-155.
• TÜRKDOĞAN, Melike Gökcan (2010), “Klâsik Türk Edebiyatında Kur’an Kıssalarını Konu Alan Mesneviler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Klâsik Türk Edebiyatının Kaynakları Özel Sayısı –Prof. Dr. Turgut Karabey Armağanı-, C. 3, S. 15, s. 64-92.