BibTex RIS Cite

-

Year 2015, , 119 - 144, 14.06.2015

Yrd. Doç. Dr. Muammer Doğan

https://doi.org/10.17133/tba.13645

Abstract

Garib-nâme, which consists of 10613 couplets and was written by Âşık Paşa, is a moral and sufistic masnavi. Among its most important features are its plain language, carefully-written transcript, and its diversity of subject matters. One of the many notions in Garibname is the ‘world’ sign, which is signified through various signifiers. It is observed that the language in the work obtains a metaphoric structure. The perception of world is signified through various metaphors in the work. The aim of this paper is to present Garib-name with its main lines, and to explain the term metaphor from two points of view in terms of classical and contemporary approaches. By taking into consideration Aşık Paşa’s sufistic thought, I will discuss the world metaphor in Garib-name. After the metaphors and the themes regarding the ‘world’ signifier are remarked, Aşık Paşa’s perception of the world will be propounded

Keywords

Âşık Paşa Garîb-nâme metaphore world sufizm

References

  • AKSAN, Doğan (1997), Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Engin Yayınevi, Ankara.
  • AKSAN, Doğan (2005), Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Engin Yayınevi, An- kara.
  • ARİSTOTELES (204), Poetika, (Çeviren İsmail Tunalı), Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • BİLGEGİL, M. Kaya (1989), Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Enderun Kita- bevi, İstanbul.
  • COŞKUN, Menderes (2007), Sözün Büyüsü Edebî Sanatlar, Dergâh Ya- yınları, İstanbul.
  • DİLÇİN, Cem (2000), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ELVAN ÇELEBİ (1995), Menakıbu’l-Kutsiyye fi Menasıbu’l-Ünsiyye, Haz. İ. E. Erünsal, A.Y.Ocak, Türk Tarih Kurumu Yayınları, An- kara.
  • ERCİLASUN, Ahmet Bican, (2004), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • ERDEM, Melek (2003), Türkmen Türkçesinde Metaforlar, Köksav Ya- yınları, Ankara.
  • FEYZİOĞLU, Nesrin (1996), Garîb-nâme Üzerinde Bir Motif İnceleme- si, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
  • İLHAN, Nadir (2013), “Garîb-nâme’de Kullanılıp Günümüz Türkçesine Ulaşmayan Eski (Arkaik) Kelimelere Dair”, Âşık Paşa ve Anado- lu’da Türk Yazı Dilinin Oluşumu Sempozyumu -Bildiriler- 1-2 Ka- sım 2013, Kırşehir Valiliği Yayınları, Kırşehir, s. 187-216.
  • KARAAĞAÇ, Günay (2013), Anlam (Anlam Bilimi ve İletişim), Kesit Yayınları, İstanbul.
  • KEMAL, Mağfiret (2003), Buddhist Türk Çevresi Eserlerinde Metafor, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebi- yatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • KOCAKAPLAN, İsa (1992), Açıklamalı Edebi Sanatlar, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
  • KÖPRÜLÜ, Mehmet Fuad (1975), “Âşık Paşa”, İslâm Ansiklopedisi, Millî Eğitim Basımevi, C.I, İstanbul.
  • KUT, Günay (1991) “Âşık Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklo- pedisi, C.4, İstanbul.
  • KÜLEKÇİ, Numan (2005), Açıklamalar ve Örneklerle Edebî Sanatlar, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • LAKOFF George, JOHNSON Mark (2010), Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. (Gökhan Yavuz Demir, Çev.), Paradigma Yayıncılık, İstanbul.
  • PALA, İskender (2000), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ötüken Neşri- yat, İstanbul.
  • ÖZKAN, Mustafa (2008), “Âşık Paşa ve Çağdaşlarının Türk Diline Hiz- metleri”, II. Âşık Paşa Sempozyumu Bildiriler 9-11 Haziran 2011, Beşir Kitabevi, İstanbul. s.85-103.
  • SARAÇ, M. A. Yekta (2006), Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, Gökkubbe Yayınları, İstanbul.
  • ŞENTÜRK Ahmet Atilla-Ahmet Kartal (2012), Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul.
  • Türk Dil Kurumu (2011), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ULUDAĞ, Süleyman (2002), Tasavvuf Terimler Sözlüğü, Kabalcı Yayı- nevi, İstanbul.
  • ÜŞENMEZ, Emek (2013), Eski Anadolu Türkçesinde Arkaik (Eski) Öge- ler, Akademik Kitaplar, Ankara.
  • YAVUZ, Kemal (2000a), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karşılaş- tırmalı Metin ve Aktarma, C. 1/1, Türk Dil Kurumu Yayınları, İs- tanbul.
  • YAVUZ, Kemal (2000b), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karsılaş- tırmalı Metin ve Aktarma, C. 1/2, Türk Dil Kurumu Yayınları, İs- tanbul.
  • YAVUZ, Kemal (2000c), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karşılaş- tırmalı Metin ve Aktarma, C. 2/1, Türk Dil Kurumu Yayınları, İs- tanbul.
  • YAVUZ, Kemal (2000ç), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karşılaş- tırmalı Metin ve Aktarma, C. 2/2, Türk Dil Kurumu Yayınları, İs- tanbul.
  • YAVUZ, Kemal, (2003), “Âşık Paşa”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araş- tırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13. Sayı, s. 29- 39, Konya.
  • YUNUSOĞLU, Mağfiret Kemal (2006), “Türkiye Türkçesi Bilgisayar Metaforları”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 3/2, s. 51-6.

ÂŞIK PAŞA’NIN GARÎB-NÂME’SİNDE DÜNYA METAFORU

Year 2015, , 119 - 144, 14.06.2015

Yrd. Doç. Dr. Muammer Doğan

https://doi.org/10.17133/tba.13645

Abstract

Garîb-nâme, Âşık Paşa tarafından yazılmış 10.613 beyitlik ahlakî ve tasavvufî bir mesnevidir. Dilinin sade olması, özenle yazılmış bir nüshasının bulunması ve konularının çeşitliliği eserin dikkate değer özelliklerindendir. Garîb-nâme’de yer alan pek çok kavramdan bir tanesi de dünya kavramıdır. Dünya kavramı / göstergesi eserde değişik gösterenlerle ifade edilmiştir. Bu kullanımlar neticesinde dilin metaforik bir yapıya kavuştuğu görülmüştür. Eserde dünya algısının pek çok metaforla ifade edildiği tespit edilmiştir. Bu çalışmada Garîb-nâme ana hatlarıyla tanıtıldıktan sonra metafor terimi, klasik ve çağdaş anlayışa göre iki farklı biçimde ele alınıp açıklanacak. Âşık Paşa’nın tasavvufî düşünce sistemi göz önünde bulundurularak dünya metaforunun işlenişi üzerinde durulacak. Eserde dünya göstergesi ile ilgili tespit edilen metaforlar ve bunlarla verilmek istenen mesajlar belirtildikten sonra Âşık Paşa’nın dünya algısı ortaya konacaktır.

Keywords

Âşık Paşa Garîb-nâme metafor dünya tasavvuf

References

  • AKSAN, Doğan (1997), Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Engin Yayınevi, Ankara.
  • AKSAN, Doğan (2005), Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Engin Yayınevi, An- kara.
  • ARİSTOTELES (204), Poetika, (Çeviren İsmail Tunalı), Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • BİLGEGİL, M. Kaya (1989), Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Enderun Kita- bevi, İstanbul.
  • COŞKUN, Menderes (2007), Sözün Büyüsü Edebî Sanatlar, Dergâh Ya- yınları, İstanbul.
  • DİLÇİN, Cem (2000), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ELVAN ÇELEBİ (1995), Menakıbu’l-Kutsiyye fi Menasıbu’l-Ünsiyye, Haz. İ. E. Erünsal, A.Y.Ocak, Türk Tarih Kurumu Yayınları, An- kara.
  • ERCİLASUN, Ahmet Bican, (2004), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • ERDEM, Melek (2003), Türkmen Türkçesinde Metaforlar, Köksav Ya- yınları, Ankara.
  • FEYZİOĞLU, Nesrin (1996), Garîb-nâme Üzerinde Bir Motif İnceleme- si, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
  • İLHAN, Nadir (2013), “Garîb-nâme’de Kullanılıp Günümüz Türkçesine Ulaşmayan Eski (Arkaik) Kelimelere Dair”, Âşık Paşa ve Anado- lu’da Türk Yazı Dilinin Oluşumu Sempozyumu -Bildiriler- 1-2 Ka- sım 2013, Kırşehir Valiliği Yayınları, Kırşehir, s. 187-216.
  • KARAAĞAÇ, Günay (2013), Anlam (Anlam Bilimi ve İletişim), Kesit Yayınları, İstanbul.
  • KEMAL, Mağfiret (2003), Buddhist Türk Çevresi Eserlerinde Metafor, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebi- yatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • KOCAKAPLAN, İsa (1992), Açıklamalı Edebi Sanatlar, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
  • KÖPRÜLÜ, Mehmet Fuad (1975), “Âşık Paşa”, İslâm Ansiklopedisi, Millî Eğitim Basımevi, C.I, İstanbul.
  • KUT, Günay (1991) “Âşık Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklo- pedisi, C.4, İstanbul.
  • KÜLEKÇİ, Numan (2005), Açıklamalar ve Örneklerle Edebî Sanatlar, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • LAKOFF George, JOHNSON Mark (2010), Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. (Gökhan Yavuz Demir, Çev.), Paradigma Yayıncılık, İstanbul.
  • PALA, İskender (2000), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ötüken Neşri- yat, İstanbul.
  • ÖZKAN, Mustafa (2008), “Âşık Paşa ve Çağdaşlarının Türk Diline Hiz- metleri”, II. Âşık Paşa Sempozyumu Bildiriler 9-11 Haziran 2011, Beşir Kitabevi, İstanbul. s.85-103.
  • SARAÇ, M. A. Yekta (2006), Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, Gökkubbe Yayınları, İstanbul.
  • ŞENTÜRK Ahmet Atilla-Ahmet Kartal (2012), Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul.
  • Türk Dil Kurumu (2011), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ULUDAĞ, Süleyman (2002), Tasavvuf Terimler Sözlüğü, Kabalcı Yayı- nevi, İstanbul.
  • ÜŞENMEZ, Emek (2013), Eski Anadolu Türkçesinde Arkaik (Eski) Öge- ler, Akademik Kitaplar, Ankara.
  • YAVUZ, Kemal (2000a), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karşılaş- tırmalı Metin ve Aktarma, C. 1/1, Türk Dil Kurumu Yayınları, İs- tanbul.
  • YAVUZ, Kemal (2000b), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karsılaş- tırmalı Metin ve Aktarma, C. 1/2, Türk Dil Kurumu Yayınları, İs- tanbul.
  • YAVUZ, Kemal (2000c), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karşılaş- tırmalı Metin ve Aktarma, C. 2/1, Türk Dil Kurumu Yayınları, İs- tanbul.
  • YAVUZ, Kemal (2000ç), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karşılaş- tırmalı Metin ve Aktarma, C. 2/2, Türk Dil Kurumu Yayınları, İs- tanbul.
  • YAVUZ, Kemal, (2003), “Âşık Paşa”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araş- tırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13. Sayı, s. 29- 39, Konya.
  • YUNUSOĞLU, Mağfiret Kemal (2006), “Türkiye Türkçesi Bilgisayar Metaforları”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 3/2, s. 51-6.
There are 31 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Articles
Authors

Yrd. Doç. Dr. Muammer Doğan

Publication Date June 14, 2015
Submission Date June 14, 2015
Published in Issue Year 2015

Cite

MLA Doğan, Yrd. Doç. Dr. Muammer. “ÂŞIK PAŞA’NIN GARÎB-NÂME’SİNDE DÜNYA METAFORU”. Türklük Bilimi Araştırmaları, no. 37, 2015, pp. 119-44, doi:10.17133/tba.13645.