GAZAVÂTNÂMELERDE EDEBÎ SAVAŞ TASVİRLERİ

Year 2015, Sayı: 37, 235 - 268, 14.06.2015

Okt. Kürşat Şamil Şahin

https://doi.org/10.17133/tba.02050

Cited By: 2

Abstract

Gazavâtnâme düşmanla yapılan savaşları konu alan eserlerin genel adıdır. Manzum, mensur veya karışık olarak kaleme alınan bu eserler Türk edebiyatında XV. yüzyıldan sonra gittikçe artan bir gelişme göstermiştir. Zafernâme, fetihnâme gibi farklı isimler altında yazılan bu türe ait araştırılması gereken pek çok eser vardır. Türk dili, edebiyatı ve tarihi açısından ayrıntılı bilgiler barındıran bu eserlerin edebî yönünün ihmal edildiği görülür. Bu çalışmada; Osmanlı akınlarının yoğunlaştığı XV ve XVI. yüzyıllarda Türkçe yazılmış olan gazavâtnâmelerden hareketle bu eserlerde yer alan edebî savaş tasvirleri incelenmiştir. Savaşların anlatımında kullanılan teşbih, mecaz ve hayal unsurları gözler önüne serilmiştir.

Keywords

Gazavâtnâme, edebî tasvir, savaş, zafernâme, fetihnâme, Selimnâme, Süleymannâme

References

• Abdî Efendi (yz), Zafernâme, Fatih Millet Ktp. Ali Emiri Efendi, Nr. 1328.
• AKGÜN, Murat (2008), Harirî Abdülcelil Efendi’nin Ferahat-nâmesi (Transkripsiyon ve Değerlendirme), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• AKSOY, Hasan (2002), “Türk Edebiyatında Fetihnâmeler”, Türkler, C. XI, s. 800-805.
• ATALAN Mehmet (2008), “Türk Kültüründe Hz. Ali Cenknâmeleri”, e- makâlât Mezhep Araştırmaları, C. I, S. 2, Güz, s. 7-27.
• AYDEMİR, Meltem (2006), Enîsü’l-Guzzât, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• AYDÜZ, Salim (2011), “Osmanlı Silahları, Silah Üretim Merkezleri ve Literatürü Tarihi”, Tarih Okulu, Mayıs-Ağustos 2011, S. X, s. 1- 37.
• Cafer Iyânî (2001), Tevârih-i Cedîd-i Vilâyet-i Üngürüs (Osmanlı-Macar Mücadelesi Tarihi, 1585–1595), (Haz. Mehmet Kirişcioğlu), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Celâlzâde Mustafa (1997), Selim-nâme(Haz. Ahmet Uğur, Mustafa Çuhadar), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ÇELEBİOĞLU, Âmil (1999), Türk Edebiyatı'nda Mesnevi ( XV. YY’a Kadar), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• ÇETİN, İsmet (1997) Türk Edebiyatında Hz. Ali Cenknâmeleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları,
• DEMİR, Necati – Mehmet Dursun Erdem (2007), Hazreti Ali Cenkleri, Ankara: Destan Yayınları.
• Derviş Gubârî (2007), Gazavât-nâme-i Midilli (Midilli Kıssası), (Haz. Ömer Özkan), Ankara: Alp Yayınları.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (1998), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• ERALP, Nejat (1993), Tarih Boyunca Türk Toplumunda Silah Kavramı ve Osmanlı İmparatorluğunda Kullanılan Silahlar, Ankara: TTK Yay.
• ERKAN, Mustafa (1996), “Gazavâtnâme”, TDVİA, C. XIII, s. 439-440.
• EROĞLU, Süleyman(2007), Âsafî’nin Şecâat-nâmesi, Doktora Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Eyyûbî (1991), Menâkıb-ı Sultân Süleyman, (Haz. Mehmet Akkuş), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Firdevsî-i Rumî (2011), Kutb-nâme, (Haz. İbrahim Olgun, İsmet Parmaksızoğlu), Ankara: TTK Yayınları.
• GÖÇMEN, Cemal (2009 ), Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Heft Meclisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• İNALCIK, Halil-Mevlûd Oğuz (1989), Gazavât-ı Sultân Murâd B. Mehemmed Han; İzladi ve Varna Savaşları (1443–1444) Üzerinde Anonim Gazavâtnâme, Ankara: TTK Yayınları.
• KARANFİL, Mustafa (1998), Harîmî’nin Zafernâme ve Goncası’na Göre Özdemiroğlu Osman Paşa, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• KARARMAZ, Meryem (1996), Heft Dastan Adlı Eserin Tahkikli Transkripsiyonu ve Tahlili, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Kıvâmî (2007), Fetihnâme, (Haz. Ceyhun Vedat Uygur), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KÖKSAL, M. Fatih (2001), “Divan Şiirinde Okçuluk Terimlerine Ekler”, TÜBAR, S. X, Aralık, s. 235-233.
• LEVEND, Agâh Sırrı (1988), Türk Edebiyatı Tarihi I. Cilt, Ankara: TTK Yayınları.
• LEVEND, Agâh Sırrı (2000), Gazavâtnâmeler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavâtnâmesi, Ankara: TTK Yayınları.
• NAÇ, Kübra (2013), Agehî'nin Fetih-nâme-i Kal'a-i Sigetvar'ı: İnceleme- Tenkitli Metin, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ÖZTÜRK, Necdet (1987), "Kazasker Vusûlî Mehmed Çelebi ve Selim- nâme'si", Türk Dünyası Araştırmaları, S. 50, s. 9–108.
• SAĞIRLI, Abdurrahman (1996), “Süleymannâme”, TDVİA, C. XXXVIII, s. 126-127.
• SARI, Mehmet (1994), Gelibolulu Za’ifî Muhammed Gazavât-ı Sultan Murad Han, Yayımlanmamış Doktora Tezi (Dan.: Prof. Dr. Mertol Tulum), İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Sa‟yî (yz), Feth-i Kal’a-i Belgrad, Süleymaniye Kütüphanesi Esat Efendi, 2175/2 (v. 138b-146b).
• SEVERCAN, Şefaettin (1988), Keşfî'nin Selim-nâmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Şemseddin Sâmî (2009), Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Kapı Yayınları.
• ŞENTÜRK, Ahmet Atilla (2002), XVI. Asra Kadar Anadolu Sahası Mesnevilerinde Edebî Tasvirler, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Şükrî-i Bitlîsî (1995), Selîm-nâme, (Haz. Ahmet Uğur, Mustafa Çuhadar, Mustafa Gül), İstanbul: İsis Yayınları.
• TANSEL, Selâhattin (1958), “Silâhşor‟un Feth-nâme-i Diyâr-ı Arab Adlı Eseri”, Tarih Vesikaları, Ankara, S. 17, s. 295–320; S. 18, s. 429– 454.
• TOKAY, Ayşe Tuba (2008), Levhi’nin Gazavatname-i Sultan Süleyman’ı (Giriş-Gramer İncelemesi-Metin Sözlük-Notlar-Tıpkı Basım), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Fatih Üniversitesi.
• TOPAL, Seyid Ali (2008), Celâlzâde Salih Çelebi’nin Tarih-i Sultan Süleyman İsimli Eseri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Tursun Bey (1977), Tarih-i Ebü’l-Feth(Haz. Mertol Tulum), İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• UĞUR, Ahmet (1996), “Selimnâme”, TDVİA, C. XXXVI, s. 440-441.
• Vuslatî Ali Bey (2003), Gazâ-nâme-i Çehrin (Haz. Mustafa İsen-İsmail Hakkı Aksoyak), Ankara: AKM Yayınları.
• YILMAZ, Nazım (1995), Selman Cami’ü’l-Cevahir, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• YILMAZ, Engin (1999), “Gazavâtnâme Tanımı, Tarihi Gelişimi, Kapsamı, Yeni Bir Tasnifi”, Türk Dünyası araştırmaları, S. 118, Şubat, s. 181-184.
• Zekeriyazâde (1980),Ferah Cerbe Fetihnâmesi, (Haz. Orhan Şaik Gökyay), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• ZEYREK, Yunus (2001), Tarih-i Osman Paşa, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.