RUSYA’DA ENERJİ SANAYİSİNİN GELİŞİMİ VE GÜNÜMÜZDE RUS ENERJİ STRATEJİSİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 4, 49 - 76, 02.11.2021

Çiğdem Şahin , Kamıl Nurioğlu

Öz

Günümüzde refah düzeylerinin artırılmasında petrol ve doğal gaz kaynaklarına dayanan ülkelerden biri Rusya Federasyonu’dur. Sahip olduğu enerji kaynakları Rusya için hayati öneme sahiptir ve genel dış politikasında bu kaynakların ve dış pazarlara iletiminin yönetilmesi çok önemli bir rol oynamaktadır. Buradan hareketle çalışmada, Rusya’nın çevresindeki ülkeler üzerinde enerji temelli güç ve etki sahibi olma adına dış politikasında pragmatist yönelimi ve bu yönde ilişkiler sürdürmesini sağlayan enerji sanayisinin gelişimi ile enerji stratejilerinin geçmişten günümüze gelişimi incelenmiştir. Belge analizi yöntemiyle hazırlanan bu çalışmada Sovyetler döneminden günümüze Rusya’nın enerji sanayisinin gelişimi, ticareti ve 21. yüzyılın başından itibaren ortaya koyduğu uzun vadeli enerji stratejisi ele alınarak ulaşılan sonuçlar ortaya konmuştur. Neticede Rus dış enerji politikasının yeni yüzyılda genel dış politikasının en güçlü ayağı olduğu, küresel ticaretin enerji boyutunda Rusya’nın gelecekte geleneksel pazar ve enerji ürünlerinin yanı sıra yeni pazar ve enerji ürünlerine de yönelmeyi benimsediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rusya, Sovyetler Birliği, enerji, petrol, doğal gaz

DEVELOPMENT OF RUSSIAN ENERGY INDUSTRY AND CURRENT ENERGY STRATEGY

Öz

Russian Federation is one of the countries that rely on oil and natural gas resources to increase their welfare level. While its energy resources are of vital importance, the management of these resources and their transportation to foreign markets plays a very important role in its general foreign policy. In the study, the development of Russia's pragmatist energy policies for maintaining relations in order to have energy-based power and influence on the countries are examined. Using the method of document analysis, the development of Russia's energy industry from the Soviet era to the present and the long-term energy strategy that has been put forward since the beginning of the 21st century, and the results reached are revealed. As a result, it is seen that the Russian foreign energy policy is the strongest pillar of the general foreign policy in the new century, and in the energy dimension of global trade, Russia has adopted the tendency to the new energy products as well as traditional products in the near future.

Anahtar Kelimeler

Russia, The Soviet Union, energy, oil, natural gas

Kaynakça

• AKŞAM, (2019). Rus Enerji Devinden Japonya’ya İlk Teslimat Gerçekleşti, https://www.aksam.com.tr/dunya/rus-enerji- devinden-japonyaya-ilk-teslimat-gerceklesti/haber-984254 (Erişim Tarihi: 27.2.2021).
• ALEKSEEV, Alexander N., BOGOVIZ, Aleksei V., GONCHARENKO, Ludmilla P. and SYBACHIN, Sergey A. (2019). “A Critical Review of Russia’s Energy Strategy in the Period until 2035”, International Journal of Energy Economics and Policy, V. 9, N. 6, p. 95-102.
• ANALYTICAL CENTER, (2020). Future of Russia’s fuel-and-energy sector linked to digitalization, breakthrough technologies, https://ac.gov.ru/en/news/page/future-of-russias-fuel-and-energy-sector-linked-to-digitalization-breakthrough-technologies-26615 (Erişim Tarihi: 2.2.2021).
• ASLAN, Yasin (1997). Hazar Petrolleri: Kafkas Kördüğümü ve Türkiye, Ankara.
• BAYAR, Yılmaz (2008). Rusya’nın Enerji Politikaları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BBC Türkçe, (2 Aralık 2019). Rusya-Çin Doğalgaz Boru Hattı Açıldı, Sibirya’nın Gücü Yılda 38 Milyar Metreküp Gaz Taşıyacak, https:// www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50629873 (Erişim Tarihi: 27.2.2021).
• BLOOMBERG, (1 January 2018). RussiaTightens Oil Grip With China’s Second Pipeline, https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-01-01/second-chinese-crude-oil-pipeline-linked-to-russia-s-espo-opens (Erişim Tarihi: 20.5.2020).
• BLOOMBERG, (6 Şubat 2019). Rusya’nın Enerji Gelirleri 2018’de Arttı, https://www.bloomberght.com/haberler/haber/2194984-rusya-nin- enerji-gelirleri-2018-de-artti (Erişim Tarihi: 23.7.2020).
• BP, (2021). Statistical Review of World Energy, 70th edn., https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2021-full-report.pdf (Erişim Tarihi: 14.09.2021).
• CAŞIN, Mesut Hakkı ve KISACIK, Sina (2018). Avrupa Birliği Enerji Hukuku ve Güvenlik Algılamaları, İstanbul: Çağlayan Kitap.
• ÇELİKPALA, Mitat (2007). Rusya’nın Enerjiye Dayalı Egemenlik Anlayışı (Cumhuriyet Strateji Eki). TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası, https://www.emo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=51759 (Erişim Tarihi: 2.2.2021).
• DURMUŞOĞLU, Sercan (2016). “21.Yüzyılın Enerji Denklemi ve Türkiye”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 15, S. 29, s. 283-303.
• EIA, (2017). International Enegy Statistics: Russia, https://www.eia.gov/international/analysis/country/RUS (Erişim Tarihi: 15.4.2020).
• ERMOLAEV, Sergei (2017). “The Formation and Evolution of the Soviet Union’s Oil and Gas Dependence”, Working Paper, Carnegie Endowment for International Peace, https://carnegieendowment.org/2017/03/29/formation-and-evolution-of-soviet-union-s-oil-and-gas-dependence-pub-68443#_ednref35 (Erişim Tarihi: 6.4.2021).
• EURONEWS, (7 Eylül 2021). Avrupa'yı ikiye bölen proje: Kuzey Akım 2 Doğal Gaz Boru Hattı tamamlandı. Web: https://tr.euronews.com/2021/09/10/avrupa-y-ikiye-bolen-proje-kuzey-ak-m-2-dogal-gaz-boru-hatt-tamamland (Erişim Tarihi: 15.9.2021).
• EUROSTAT, (2021). EU Imports of Energy Products-Recent Developments, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=EU_imports_of_energy_products_-_recent_developments#Overview (Erişim Tarihi: 15.8.2021).
• GAZPROM, (2021). TurkStream Gas Pipeline. Gas Exports to Turkey and Southern and Southeastern Europe, https://www.gazprom.com/projects/turk-stream/ (Erişim Tarihi: 14.5.2021).
• GAZPROM EXPORT, (2019). Gas Supplies to Europe, http://www.gazpromexport.ru/en/statistics/ (Erişim Tarihi: 2.9.2021).
• GAZPROM EXPORT, (2021). Transportation, http://www.gazpromexport.ru/en/projects/transportation/ (Erişim Tarihi: 10.1.2019).
• GOULIEV, Rasul (1997). Petrol ve Politika (çev. Feran, F), İstanbul: Ar Matbaacılık.
• GOYUSHOV, Samig (2019). Yeni Karadeniz Jeopolitiğinde Enerji Nakil Hatları: Güney Gaz Koridoru, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İSMAİLOV, Adil (2001). Azerbaycan Petrolü ve Hazarı’ın Statüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İSMAİLOV, M. ve İBRAHİMOV, M. (1991). Azerbaycan Petrol Sanayisinin Tarihi, Bakü: Azerneşr.
• İŞERİ, Emre (2016). “Doğu Sibirya ve Uzakdoğu’da Rusya’nın Enerji Stratejisi: ESPO Boru Hattı”, OAKA, C. 10, S. 21, s. 23-46.
• KAMALOV, İlyas (2004). Putin’in Rusya’sı. KGB’den Devlet Başkanlığına, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• KANTÖRÜN, Ufuk (2010). “Bölgesel Enerji Politikaları ve Türkiye”, Bilge Strateji, C. 2, S. 3, s. 87-114.
• KOCHAJDOVA, Monika (2020). “Energy Strategy 2035 As Key Document For Russian Energy Security”, Geopolitics of Energy, V. 42, N. 10, p. 8-20.
• KOLCHIN, Sergei (2001). “Oil and Gas as Seen from Russia”, Central Asia and the Caucasus, V. 2, N. 8, https://www.ca-c.org/online/2001/journal_eng/cac-02/11.kolchen.shtml (Erişim Tarihi: 3.3.2020).
• LOCATELLI, Catherine (2017). The Natural Gas Industry in Russia: Reforms Under Debate, Encyclopédie de l'énergie, https://www.encyclopedie-energie.org/en/the-natural-gas-industry-in-russia/ (Erişim Tarihi: 6.4.2021).
• NAZAROFF, Alexander (1941). The Russian Review, V. 1, N. 1, p. 81-89.
• NOGAYEVA, Ainur (2011). Orta Asya’da ABD, Rusya ve Çin: Stratejik Denge Arayışları, Ankara: USAK Yayınları.
• ÖZEL, Sadri (2010). Bitmeyen Opera Nabucco: Türkiye’den Avrupa’ya Bir Gaz Yolculuğu, İstanbul: Bizim Avrupa Yayınları.
• PAMİR, Necdet (2017). Enerjinin İktidarı (3.basım), İstanbul: Hayykitap.
• SAILIMU, Saıyaer (2014). Rusya Federasyonu Enerji Politikası (1990-2013) ve Çin-Rusya Enerji İlişkisine Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SEVİM, Cenk (2013). Küresel Enerji Stratejileri ve Jeopolitik, (2. basım), Ankara: Seçkin Yayınları.
• SUKHANKIN, Sergey (2020). “Russia’s Energy Strategy 2035: A Breakthrough or Another Impasse?”, Eurasia Daily Monitor, V. 17, N. 78, https://jamestown.org/program/russias-energy-strategy-2035-a-breakthrough-or-another-impasse/ (Erişim Tarihi: 6.3.2021).
• ŞAHİN, Çiğdem, HASANOĞLU, Murteza (2018). “Azerbaycan’n Enerji Görünümü ve Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi’nin (Socar) Faaliyetleri”, V. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu (11-13 Ekim 2018), C. 3, Almatı: Kazak Devlet Kızlar Pedagoji Üniversitesi-Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi-Bakü Avrasya Üniversitesi-M. Akmulla Devlet Pedagoji Üniversitesi, s. 214-224.
• TAYMAZ, Erol (2005). “Kafkasya, Rusya, Federalizm”, Nart Dergisi, N. 44, s. 3-6.
• T.C. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI, (2020). Rusya Federasyonu, https://www.mfa.gov.tr/sub.tr.mfa?8ae9c310-a4ab-4915-8c1c-be2d712121e2 (Erişim Tarihi: 3.2.2020).
• T.C. ETKB, (2020). Doğal Gaz Boru Hatları ve Projeleri, https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-dogal-gaz-boru-hatlari-ve-projeleri (Erişim Tarihi: 18.7.2020).
• THE RUSSIAN GOVERNMENT, (2020). Mikhail Mishustin approves Energy Strategy to 2035, http://government.ru/en/docs/39847/ (Erişim Tarihi: 16.3.2021).
• ULUATAM, Ela. (2010). “Avrupa Doğalgaz Piyasasında Yeni Dengeler”, Ekonomik Forum, Ağustos, s. 62-67.
• VAROL SEVİM, Tuğçe (2014). “Rus Dış Enerji Politikası ve Yeni Hedef Kuzey Doğu Asya”, Uluslararası İlişkiler, C. 11, S. 41, s. 87-108.
• YURTSEVER, Bilge (2019). “AB-Rusya İlişkilerinde Enerjinin Çatışmacı mı Birleştirici mi Bir Rolü Var?”, Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, C. 2, S. 3, s. 39-54.