Farklı Çimlenme Ortamlarının Soya Tohumu Çimlenmesi Üzerine Etkisi

Year 2021, Volume: 22 Issue: 1, 9 - 19, 13.12.2021

Hüseyin Arslan , Behzat Akgül

Abstract

Bu çalışma, farklı soya (Glycine max L. Merr.) çeşitlerine (Gapsoy-16, Traksoy ve İlksoy) ait tohumların farklı özelliklere sahip topraklardaki (kumlu killi, killi, kumlu killi tın-I, kumlu tın ve kumlu killi tın-II) çimlenme oranlarını belirlemek amacıyla 2018 yılında iki farklı sıcaklık ve nem değerinin (Yetişme Ortamı) olduğu iklim laboratuvarında 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Birinci yetişme ortamında (max.24 0C, min. 13 0C, nem % 52), soya çeşitlerinin ekimden sonraki 8., 12., 16. ve 20. günlerdeki çimlenme oranları üzerine, toprak yapısının ve çeşit x toprak yapısı interaksiyonun istatistiki olarak % 1 düzeyinde önemli olduğu belirlenmiştir. Çeşitler bazında en yüksek çimlenmenin % 35.25 (7,05/20) ile İlksoy çeşidinden, toprak tekstürleri bakımından en yüksek çimlenme oranının % 45,85 (9,17/20) ile Kumlu Killi Tın-II’da kayıt edilmiştir. Soya çeşitlerinin çimlenme değerleri arasındaki fark toprak tekstürü değişiminden önemli düzeyde etkilenmemiş, en yüksek çimlenme değerinin %60 (12/20) ile İlksoy çeşidinin Kumlu Killi Tın-II tekstüründe elde edilmiştir. İkinci uygulamada (max. 33,8 ºC, min. 20,6 ºC, nem % 32), ekimden sonraki 4., 8., 12. ve 16. günlerdeki çimlenme oranları, toprak tekstürünün çimlenme üzerindeki etkisinin ve toprak yapısı x çeşit interaksiyonunda ise sadece ilk gözlemde (4. gün) istatistiki olarak %1 düzeyinde önemli olduğu tespit edilmiştir. Çimlenmede en yüksek değerlere 16. günde ulaşılmış, soya çeşitleri arasında en yüksek çimlenme %71,00 (14,20/20) ile Traksoy çeşidinde kayıt edilmiştir. Toprak tekstürleri arasında en yüksek çimlenme değeri %75,40 (15,08/20) ile Kumlu Killi Tın-II toprakta ve toprak yapısı x çeşit interaksiyonunda en yüksek çimlenme %85 (17/20) ile Traksoy x Kumlu Killi Tın-II interaksiyonunda gerçekleşmiştir. Sıcaklık değerlerinin soya tohumu çimlenmesi üzerindeki etkisi %1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Birinci ve ikinci dönem ekimlerinin çeşit ortalama çıkış değerleri sırası ile 5,73/20 (%28,65) ve 13,22/20 (%66,10) olarak tespit edilmiştir. Sonuç olarak, ekim zamanı sıcaklığı ve toprak tekstürünün soya tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi ve farklı soya çeşitlerine ait tohumların çimlenme oranları arasındaki fark önemli bulunmuştur. Soya üreticilerinin ekimlerini yaparken sıcaklık değerlerini göz önünde bulundurmalarını, soya tohumlarının çimlenmesini olumsuz etkileyen ağır bünyeli topraklar yerine hafif bünyeli kumlu killi arazileri tercih etmeleri önemlidir.

Keywords

Soya, Toprak Tekstürü, Çimlenme, Sıcaklık Değerleri

References

• Altınyüzük, H., (2017). Soya çeşitlerinin Çukurova koşullarında II. ürün olarak verim ve kalite özelliklerinin incelenmesi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı
• Arıoğlu, H. (2019). Soya Tarımı Ders Notları, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü. Adana
• Anonim, (2019). Tarım ve Orman Bakanlığı GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü https://arastirma.tarimorman.gov.tr/gaptaem [ziyaret: 18.03. 2019].
• Anonim (2019). Tarım ve Orman Bakanlığı Trakya Tarımsal Araştırmalar Müdürlüğü https://arastirma.tarimorman.gov.tr/ttae
• Bellaloui, N., Hu, Y., Mengistu, M., A. & Abel. C., A., (2013). Effects of foliar boron application on seed composition, cell wall boron, and seed δ15N and δ13C isotopes in water-stressed soybean plants. In Plant Sci., 4: 1-12. http://dx.doi.org/10.3389/fpls.2013.00270.
• Bohn, T., Cuhra, M., Traavik, T., Sanden, M., Fagan, J. & Primicerio, R. (2014). Compositional differences in soybeans on the market: Glyphosateaccumulates in Roundup Ready GM soybeans, FoodChem., 153:
• Dadaşoğlu, E. & Ekinci, M., (2015). Farklı sıcaklık dereceleri, tuz ve salisilik asit uygulamalarının fasulye (phaseolus vulgaris L.) tohumlarında çimlenme üzerine etkisi . Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi , 44 (2) , 145-150 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunizfd/issue/3027/42057
• Domènech, R. & Vila, M. (2008). Cortaderia selloana seed germination under different ecological conditions. Acta oecologica, 33(1), 93-96.
• Egli, D. B., TeKrony, D. M., Heitholt, J. J. & Rupe J. (2005). Air temperature during seed filling and soybean seed germination and vigor DOI: 10.2135/cropsci2004.0029 Crop Science ·P1329-1335 July 2005
• Gulshan, A. B., & Dasti, A. A. (2012). Role of soil texture and depths on the emergence of buried weed seeds. Journal of Agricultural and Biological Science, 7(4), 223-228. Herridge, D.F. & Danso, S.K.A. (1995). Enhancing croplegume N2 fixation through selection and breeding, PlantSoil, 174: 51-82.
• İşler, N. (2019). Soya Tarımı M.K.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Ders Notları http://www.mku.edu.tr/files/898-6f98ee32-158c-4c28-9b30-55e4bfb59966.pdf(Erişim:24.05.2019)
• Kantar F. & Güvenç İ. (1995) Türkiye'de tescilli fasulye çeşitlerinin çimlenme sıcaklık isteklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 26 (2), 285-293,
• Karakaplan S. (1979) Toprak kaymak tabakası ve önemi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Cilt 10 , Sayı 1-2
• Karakurt, H. Aslantaş, R. & Eşitken, A. (2010). Tohum çimlenmesi ve bitki büyümesi üzerinde etkili olan çevresel faktörler ve bazı ön uygulamalar. Journal of Agricultural Faculty of Uludag University Cilt 24, Sayı 2, S.15-128
• Kınacı M. (2011). Çanakkale koşullarında soya fasulyesi çeşitlerinin verim ve bazı kalite unsurlarının belirlenmesi yüksek lisans tezi. Tarla bitkileri anabilim dalı. Konya
• Kolsarıcı, Ö., Gür, M.A., Başalma, D., Kaya, M.D. & İşler, N. (2005). Yağlı tohumlu bitkilerin üretimi. VI. Türkiye Ziraat. Mühendisleri Teknik. Kongresi, Cilt I, s. 3-7.
• Korkmaz, A. & Tiryaki, İ. (2005). Düşük Sıcaklıkların Tohum Çimlenmesi Üzerine Etkileri. Alatarım 4 (1): 32-40
• Liu, K. (2004). Soybeans as a powerhouse of nutrientsand phytochemicals. ın soybeans as functional foodsand ıngredients (Chapter 1). AOCS Press, Illionis. ISBN 1-893997-33-2.
• MGM, (2018), Meteoroloji Genel Müdürlüğü, https://mgm.gov.tr/?il=Siirt (Erişim Tarihi: 03.01.2018)
• Tayyar Ş. & Gül M.K. (2007). Bazı soya fasulyesi (glycinemax (l.) merr.) genotiplerinin ana ürün olarak biga şartlarındaki performansları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 2007, 17(2): 55-5
• Judd, R. TeKrony, D. M. Egli, D. B. & White, G. M. (1982) Effect of freezing temperatures during soybean seed maturation on seed quality. Agronomy Journal Volume 74, Issue 4 July‐August 1982 Pages 645-650
• Yılmaz, H.A., ve Efe, L. 1998. Bazı soya (Glycinemax L. Merill) çeşitlerinin Kahramanmaraş koşullarında II. ürün olarak yetiştirilebilme olanakları. Tr. J. Of Agricultureand Forestry, 22: 135-142