ŞEYHÜLİSLÂM EBÛ SAİD-ZÂDE FEYZULLAH EFENDİ’NİN TEMMÛZİYYE KASİDESİ

Year 2023, Volume: 8 Issue: 2, 118 - 133, 31.08.2023

Faruk Sonmez

https://doi.org/10.30568/tullis.1323619

Abstract

Divan şiirinde yaz mevsimini ve sıcaklığını konu edinen türlere Temmûziyye denir. Bu şiirlerde temmuz ayının sıcaklığı pek çok farklı özelliği ile birlikte ele alınır. Sıcaklığın insan ve tabiattaki diğer canlılara verdiği tahribat üzerinde durulur. İnsanı bezdiren kavurucu sıcaklık çoğu zaman cehenneme benzetilir. Güneş bu türdeki şiirlerde en çok kullanılan benzetme unsurudur. Bu çalışmada 17. yüzyılda yaşamış “Feyzî” mahlasıyla şiirler yazan Şeyhülislâm Ebû Said-zâde Feyzullah Efendi’nin Kaside-i Temmûziyye şiiri üzerinde durulmuştur. Divan şiirinde üzerinde çok durulmamış olan bu türün en uzun örneklerinden biri olan bu kaside, çeşitli hususiyetler bakımından incelenmiştir. Makalede önce müellifin hayatı ve şairliği hakkında ana hatlarıyla bilgi verilmiş, ardından eserin tanıtımı, şekil ve dil özellikleri, muhtevası üzerinde durulmuştur. Son olarak kaside metni transkripsiyonlu olarak verilmiştir.

Keywords

Edebiyat, Şeyhülislâm Ebû Said-zâde Feyzullah Efendi, Temmûziye, Kaside, Sıcaklık

References

• AKKUŞ, M. (2006). Klasik Türk Şiirinin Anlam Dünyası-Edebi Türler ve Tarzlar. Ankara: Fenomen Yayınları.
• ÇAPAN, P. (2005). Mustafa Safayi Efendi, Tezkire-i Safayi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınlar.
• Ebû Said-zâde Feyzullah Efendi. (Trs). Divan/Temmuziyye Kasidesi, (Süleymaniye Kütüphanesi Nuruosmaniye, 4959).
• ELİAÇIK, M. (2003). “Şeyhülislâm Ebû Said-zâde Feyzullah Efendi ve Şiirleri”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3: 287.
• ERKAL, A. (2001). “Divan Edebiyatı’nda Hazaniyye ve Nev’î’nin Hazaniyye-i Latife İsimli Kasidesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 18: 107.
• ERKAL, A. (2004). “Divan Edebiyatı’nda Temmûziyye ve Mustafa Sâmi’nin Temmûziyyesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 24: 44.
• İPŞİRLİ, M. (1995). “Feyzullah Efendi, Ebû Said-zâde”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 12, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• İSPİR, M. (2009). “Fehîm-i Kadîm Divanı’ndaki Temmûziye Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2/6: 340.
• Mîrzâ-zâde Mehmed Sâlim Efendi, (2018). Tezkiretü’ş-şu’arâ (İnceleme-Metin), Haz. Adnan İnce, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• ONAY, A. T. (2004). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, Haz. Cemal Kurnaz, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. PAKALIN, M. Z. (1972). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayımları. PALA, İ. (2012), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları.
• SEFERCİOĞLU, M. N. (1990). Nev’î Dîvânı’nın Tahlîli, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ŞENTÜRK, A. A. (2015). Osmanlı Şiiri Kılavuzu. İstanbul: Osmanlı Edebiyatı Araştırmaları Merkezi.
• TÖKEL, D. A. (2000). Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar, Ankara: Akçay Yayınları.