Eleştirel Söylem Çözümlemeleri (ESÇ), Türkiye’de iletişim çalışmaları alanında 1990’lardan bu yana
giderek yaygın bir uygulama alanı bulmaktadır. Öyle ki bu çalışmalar, üzerinde analiz yapılabilecek
boyuta ulaşmıştır. Bu çalışmanın temel amacı, 1990-2020 yılları arasında ESÇ’nin uygulandığı yüksek
lisans ve doktora tezlerinin genel özelliklerini ve eğilimlerini ortaya koymak ve bu sayede gelecekte
alanda yapılacak çalışmaların yönelimlerinin belirlenmesine katkı sağlamaktır. Bu doğrultuda YÖK Tez
Tarama Merkezi’nden erişilen 486 tez; yıl, üniversite, anabilim dalı, konu, benimsenen ESÇ yaklaşımı,
dil, medya türü vb. parametreler etrafında incelenmiştir. Otuz yıllık dönemin incelendiği bir literatür
değerlendirmesi olan bu çalışmanın temel bulgularından biri, tezlerin en çok Marmara, İstanbul, Ankara,
Gazi ve Selçuk Üniversiteleri’nde ve ağırlıklı olarak Gazetecilik Anabilim Dalı’nda hazırlandığıdır.
Çoğunlukla gazete haberlerinin incelendiği tezlerde, en sık tercih edilen yaklaşım ise Teun Adrianus van
Dijk’ın yaklaşımıdır. Araştırmacıların, iletişim çalışmaları alanındaki tezlerinde Norman Fairclough ve
Ruth Wodak’ın yaklaşımlarına fazla ilgi göstermediği de bu çalışmanın bir başka önemli bulgusu olarak
ortaya çıkmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular bir arada değerlendirildiğinde, ESÇ tezlerinde görülen
niceliksel artışa ve incelenen konularda gözlemlenen çeşitliliğe rağmen medya türleri, söylem tipleri,
medya ölçeği ve benimsenen yaklaşım açısından eşitsiz bir gelişimin olduğu anlaşılmaktadır. Lisansüstü
iletişim çalışmalarının gelecekteki yönelimlerine katkı sağlamayı amaçlayan bu çalışma, Türkiye’deki ESÇ
literatürünün gelişip zenginleşmesi ve güncel tartışmaları yakalayabilmesi için saptanan bu kör noktaların
dikkate alınmasını önermektedir.
Eleştirel söylem çözümlemeleri, iletişim çalışmaları, lisansüstü tez, literatür değerlendirme, van Dijk
Critical Discourse Analysis (CDA) has become increasingly widespread in the field of communication
studies since the 1990s in Turkey. These studies have reached a size that can be analyzed. The aim of the study
is to reveal the common features and tendencies in MA and doctoral theses in which CDA was applied
between 1990-2020 and thus contribute to future studies in the field. 486 theses were accessed through the Council of Higher Education official website and examined in the context of the year, university, department,
research topic, CDA approach, language, media type, etc. One of the main findings of the study, which
is a literature review covering a thirty-year period, is that the theses are mostly completed in Marmara,
Istanbul, Ankara, Gazi and Selcuk Universities and mainly in the Department of Journalism. In theses,
where newspaper articles are mostly examined, the most preferred approach is that of Teun Adrianus van
Dijk. Another important finding of the study is that the approaches of Norman Fairclough and Ruth Wodak
are not very popular with postgraduate researchers in the field of communication studies. The overall
findings of the research demonstrate that despite the increase in the number of theses and the diversity
in the subjects examined, there is an unequal distribution in CDA theses in terms of media type, media
scale, discourse type and CDA approach. This study, which aims to contribute to the future directions of
postgraduate communication studies, suggests that these blind spots should be taken into account in order
to develop and enrich CDA literature in Turkey.
critical discourse analysis communication studies literature review postgraduate thesis van Dijk
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Communication and Media Studies |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Publication Date | December 31, 2021 |
Submission Date | May 7, 2021 |
Published in Issue | Year 2021 Issue: 38 |
Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi'nde yayımlanan tüm makaleler Creative Commons Atıf-Gayri Ticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.