Critical reading and its teaching as a skill

Year 2013, , 40 - 49, 31.07.2013

Seyit Ates

https://doi.org/10.19128/turje.181063

Cited By: 13

Abstract

Learning by reading has an important place in teaching-learning process. Students encounter many texts in their academic life and daily life, and get in an intensive effort of reading. Importance of content of texts, as well as diversity of them, makes reader approach these texts critically. Therefore, critical reading skill is one of the skills a student must have. Although instruction of this skill is mostly put curriculum, research show that critical reading skill is not taught effectively. The idea of that the students must have several sub-skills before they acquiring the critical reading skill is indicated as the reason of this situation. In this study it was aimed to draw attention to this subject. Also literature based recommendations and sample activities presented for teachers about distinguishing facts and opinions, determining different perspectives and biases, evaluation of arguments and evidences while reading.

Keywords

reading; critical reading; elementary education

Eleştirel okuma ve bir beceri olarak öğretimi

Abstract

Okuyarak öğrenme eğitim-öğretim sürecinde önemli bir yere sahiptir. Öğrenciler akademik ve günlük yaşamları boyunca pek çok metinle karşı karşıya gelmekte ve yoğun bir okuma çabası içerisine girmektedirler. Metinlerin çeşitliliğin yanı sıra okuyucu açısından içeriğinin önemli olup olmaması bu metinlere eleştirel olarak yaklaşmayı adeta zorunluluk haline gelmektedir. Dolayısıyla eleştirel okuma öğrencilerin sahip olması gereken üst düzey becerilerden biridir. Öğretim programlarında önemli ölçüde yer bulmakla birlikte, literatür bilgileri bu becerinin etkili şekilde kazandırılamadığını ve öğrencilerin bu tür beceriler kazanmadan önce bir takım alt becerilere sahip olması gerektiğine yönelik düşüncelerin (okumaya hazır oluşluk) bunda etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışmada konuya dikkat çekmenin yanı sıra, literatürden hareketle eleştirel okumada olguların ve görüşlerin ayırt edilmesi, bakış açılarının ve yanlılıkların belirlenmesi, argümanların ve kanıtların değerlendirilmesi konularında öğretime yönelik öğretmenlere öneriler ve örnek etkinlikler sunulmuştur.

Keywords

okuma, eleştirel okuma, ilkokul

References

• Akar, C. (2007). İlköğretim öğrencilerinde eleştirel düşünme becerileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akyol, H. (2011). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (4.Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Alston, D.N. (1972). An investigation of the critical reading ability of classroom teachers in relation to selected backround factors. Educational Leadership Journal of the Association Supervision and Curriculum Development, 5, 341-343.
• Ateş, S. (2011). İlköğretim beşinci sınıf Türkçe dersi öğrenme-öğretme sürecinin anlama öğretimi açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Belet, Ş.D. (2011). Eleştirel okuma becerisinin geliştirilmesinde hikâye anlatma yönteminin kullanımı. Bilig, 59, 67-96
• Beşoluk, Ş. ve Önder, İ. (2010). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları, öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9, 679-693.
• Bondanza, A., Kelly, K., & Treewater, A. (1998). Means of improving reading comprehension. Dominican College School of Education. Retrieved from ERIC database. (ED424567).
• Bourke, R.T. (2009). First graders and fairy tales: One teacher’s action research of critical literacy. The Reading Teacher, 62, 304-312.
• Boyan, C.S. (1972). Critical reading what is it? Where is it? The Reading Teacher, 25, 517-522.
• Cantürk-Günhan, B. ve Başer, N. (2009). Probleme dayalı öğrenmenin öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 451-482.
• Clary, L.M. (1977). How do you teach critical reading? The Reading Teacher, 31, 142-146.
• Çam, B. (2006). İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma düzeyleri ile okuduğunu anlama, eleştirel okuma ve Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Dolapçı, O.Ç. (2009). Öğretmenleri eleştirel düşünme konusunda bilgilendirmeye yönelik seminer çalışmasının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Durkin, D. (1989). Teaching them to read (fifth edition). Boston: Allyn and Bacon.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Güneş, F. (2009). Hızlı okuma ve anlamı yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Gürleyük, G. C. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının çeşitli değişkenler açısından eleştirel düşünme eğilimleri, problem çözme becerileri ve akademik başarı düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Haris, A.J., & Sipay, E.R. (1990). How to increase reading ability: A guide to developmental and remedial methods. Longman, New York.
• Kay, S.C. (1946). Critical reading: Its importance and development. The English Journal, 35, 380-385.
• Koç, C. (2011). Aktif öğrenmenin okuduğunu anlama ve eleştirel düşünme üzerindeki etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 35, 28-37.
• Mather, P., McCarthy, R. (2009). The art of critical reading: Brushing up on your reading, thinking, and study skills (second edition).McGraw-Hill,Boston.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2005). İlköğretim Türkçe dersi (1-5. Sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2003). Uluslararası okuma becerilerinde gelişim projesi ulusal rapor-PIRLS (2001), Ankara: MEB-Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2005). Uluslararası öğrenci değerlendirme programı-OECD PISA (2003) araştırmasının Türkiye ile ilgili sonuçları. Ankara: MEB- Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2007). PISA 2006 uluslararası öğrenci başarılarını değerlendirme program ulusal ön rapor. Ankara: MEB-Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2010). PISA 2009 projesi ulusal ön raporu. Ankara: MEB-Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. Mutluluk masallarda. (2008). 8 Ağustos 2012 tarihinde http://karikatur
• resimleri.blogspot.com/2008/11/mutluluk-masallarda.html adresinden erişildi.
• National Center for Education Istatistics (2011). Highlights from PISA 2009: Performance of U.S. 15-year-old students in reading, mathematics, and science literacy in an international context. IES, U.S Department of Education.
• Özbay, M. (2009). Anlama teknikleri: I - Okuma eğitimi. Ankara: Öncü Basımevi.
• Özensoy, A.U. (2011). Eleştirel okumaya göre düzenlenmiş sosyal bilgiler dersinin eleştirel düşünme becerisine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 13-25.
• Pardo, L.S. (2004). What every teacher needs to know about comprehension. The Reading Teacher, 58, 272-280.
• Parson, J. (1985). Critical reading can be it be improved through the use of metacognitive strategies? Retrıeved from http://Americanreadingforum.Com/Yearbook/Yearbooks/85_Yearbook/Pdf/39_Parson.Pdf (Erişim tarihi: 01.08.2012).
• Rogers, T., Ieys, M., & Pearson, P.D. (1985). Teaching a reading comprehension skill: Fact and opinion. Retrieved from ERIC database. (ED258140).
• Sadioğlu, Ö. ve Bilgin, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri ile cinsiyet ve anne-baba eğitim durumu arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 7, 814-822.
• Short, K.G. (2009). Critically reading the word and the world: Building intercultural understanding through literature. Bookbird, 2, 1-10.
• Stevens, R.J., Slavin, R.E., & Farnish, A.M. (1989). The efffects of cooperative learning and direct instruction in reading comprehension strategies on main idea identification. Retrieved from ERIC database. (ED328902).
• Şentürk, M. (2009). İlköğretim programının eleştirel düşünmeyi geliştirmesine ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi (Diyarbakır İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Trafik canavarı. (2008). 20 Mart 2013 tarihinde http://nizam23.blogcu.com/trafik-canavari-yorum-size- aiit/4407746adresinden erişildi.
• Türkiye ve Avrupa Birliği İlişkileri Üzerine Yorumlar. (2009). 20 Mart 2013 tarihinde http://turkiye- ab.blogspot.com/2009/05/avrupa-birligi-turkiye-karikaturleri-i.html adresinden erişildi.
• Ünal, E. (2006).İlköğretim öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri ile okuduğunu anlama ve okumaya ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Vacca, J.A.L., Vacca, R.T., Gove, M.K., Burkey, L.C., Lenhart, L.A., & McKeon, C.A. (2009). Reading and learning to read (Seventh edition). Boston: Pearson Education, Inc.
• Whitehurst, G.J., and Lonigan, C.J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development, 69, 848-872. Wolf, W. (1967). Logic and critical reading. Retrieved from http://www.ascd.org/ASCD/pdf/journals/ed_lead/el_196702_wolf.pdf (erişim tarihi: 01.08.2012).
• Wolf, W., Huck, C.S., King, M.L., & Ellinger, B.D. (1967). Critical reading ability of elementary school children. Retrieved from ERIC database. (ED014407).
• Wolf, W., King, M.L., & Huck, C.S. (1968). Teachıng crıtıcal readıng to elementary school chıldren. Readıng Research Quarterly, 3, 435-498.
• Wolk, S. (2003). Teaching for critical literacy in social studies. The Social Studies. 94, 101-106
• Yıldırım, A.Ç. (2005). Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Yıldırım, H.İ. ve Şensoy, Ö. (2011). İlköğretim 7. Sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimi üzerine eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen öğretiminin etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19, 523-540.
• Zayif, K. (2008). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.