Kosova Efsanesi

Yıl 2011, Cilt: 14 Sayı: 14, 241 - 252, 01.06.2011

Mesut Uğurlu

Öz

1389 yılında Kosova Ovası‟nda Sultan Murad Hüdavendigâr‟ın komutasındaki Osmanlı Ordusu ile Sırp Prens Lazar‟ın önderliğindeki Balkan Birliği arasında Birinci Kosova Savaşı meydana gelmiştir. Bu savaşla ilgili olarak Sırplar bir efsane oluşturmuşlardır. “Kosova Efsanesi” olarak bilinen efsanenin oluşum süreci savaştan hemen sonra başlamış ve yirminci yüzyıla kadar devam etmiştir. Bu süreçte efsanenin oluşumuna ve muhafazasına, yazılı kaynakların yanı sıra Sırp halk anlatıları, şiirleri, şarkıları ve Ortodoks kilisesi vaazları da katkıda bulunmuştur. Böylece Kosova Efsanesi, çeşitli versiyonlarıyla günümüze kadar ulaşabilmiştir.

Efsanede başlıca üç motif yer almaktadır. Bu motifler “Dünya Krallığı” yerine “Cennet Krallığı”nı tercih eden ve bu tercihi nedeniyle savaşta mağlup olan Sırpların lideri Prens Lazar ve “kutsallık” motifi, Sultan Murad Hüdâvendigâr‟ı öldüren Prens Lazar‟ın damadı Miloš Obilić ve “kahramanlık” motifi, savaş sırasında Sırp tarafından Osmanlı tarafına geçen Prens Lazar‟ın diğer damadı Vuk Branković ve “ihanet” motifidir. Bu kişiler ve motifler yüzyıllar boyunca Sırpların hafızalarında muhafaza edilerek bugüne kadar gelebilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kosova Efsanesi, Prens Lazar, Miloš Obilić, Vuk Branković, Murad Hüdavendigâr, Sırp, Türk, Ottoman

Kaynakça

• Ağırakça, A. (1992). Birinci Kosova Savaşı ile İlgili Kaynaklar. I. Kosova Zaferi’nin 600. Yıldönümü Sempozyumu Bildirileri, 26 Nisan 1989, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 21-27.
• Anzulovic, B. (1999). Heavenly Serbia: From Myth to Genocide. London: Hurst & Company.
• Çobanoğlu, Ö. (2003). Türk Halk Kültüründe Memoratlar ve Halk İnançları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Danişmend, İ.H. (1947). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. Cilt 1. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Emmert, T.A. (1990). Serbian Golgotha: Kosovo, 1389. New York: Columbia University Press.
• Greenawalt, A. (2001). Kosovo Myths; Karaždić, Njegoš, and the Transformation of Serb Memory. Spaces of Identity, 3, 49-65.
• Halaçoğlu, Y. (1992). Kosova Savaşı. I. Kosova Zaferi’nin 600. Yıldönümü Sempozyumu Bildirileri, 26 Nisan 1989, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 29-33.
• Healy, L.T. (1997). Serbian Elites. Kosovo, and the Kosovo Albanians, 1889-1912: Representations and Policies. Doktora Tezi, Indiana Üniversitesi, Indiana.
• Karadžić, V.S. (1841-62). Srpske Narodne Pjesme 2 (45-vv). Vienna.
• Karadžić, V.S. (1985a). Srpske Narodne Pjesme. Sabrana Dela Vuka Karadžića II. Belgrade: Prosveta.
• Karadžić, V.S. (1985b). Srpske Narodne Pjesme. Sabrana Dela Vuka Karadžića IV. Belgrade: Prosveta.
• Konuk, N. (2002). Balkanlar‟ın Fethinden Bugüne Kosova Sultan Murad-ı Hüdâvendigâr Türbesi. Türklerin Rumeli’ye Çıkışının 650. Yıldönümü Sempozyumu, H. Y. Ağanoğlu (Haz.), İstanbul: Rumeli Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği, 97-110.
• Malcolm, N. (1998). Kosovo: A Short History. London: Papermac.
• Miletich, J.S. (1990). The Bugarštica: A Bilingual Anthology of the Earliest Extant South Slavic Folk Narrative Song. Illinois.
• Milica, B.H. (1997). Devastating Victory and Glorious Defeat: The Mahabharata and Kosovo in National Imaginings. Doktora Tezi, the University of Chicago, , Chicago.
• Njegoš, P.P. (1989). The Mountain Wreath. (V. D. Mihailovich, Ed.). Belgrade: Vajat.
• Radojičić, Đ. (1960). Antologija Stare Srpske Književnosti (XI-XVIII veka). Belgrade: Nolit.
• Ređep, J. (1991). The Legend of Kosovo. Oral Tradition, Cilt 6/2(3) içinde ( ss. 253-265).
• Shaw, S.J. (1982). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye (M. Harmancı, Çev.). İstanbul: E Yayınları.
• TDK. (2010). Büyük Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. 5 Nisan 2010 tarihinde http://tdkterim.gov.tr/bts/ adresinden erişildi.
• Uğurlu, M. (2010). Sırp Milliyetçiliğinde Kosova Efsanesinin Yeri ve Önemi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• Uzunçarşılı, İ.H. (1972). Osmanlı Tarihi. XIII. Dizi, Cilt 1(7), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Zırojević, O. (2000). Kosovo in the Collective Memory. The Road to War in Serbia: Trauma and Catharsis, Nebojša Popov (Ed.). Budapest: Central European University Press, 189-211.