J. W. REDHOUSE VE E. J. W. GIBB’İN ENTELEKTÜEL PAYLAŞIMLARI VE OSMANLI KÜLTÜRÜNÜ ANLAMA ÇABALARI

Yıl 2018, Sayı: 29, 103 - 124, 29.12.2018

Nagihan Gür

https://doi.org/10.20427/turkiyat.438070

Öz

19.
yüzyıl, Osmanlı kültürü çalışmalarının Batı’da hız kazandığı ve zengin bir Doğu
literatürünün üretildiği önemli bir dönemdir. Doğu’nun klasik metinlerine
ilginin ve merakın arttığı bu yüzyılda bazı Şarkiyatçılar; filoloji, sözlük
bilimi, dil bilimi ve tarih alanlarında çalışmalar yapmışlardır. Bu
çalışmaların en temel amacı, Batılı okurlara Doğu kültürünü tanıtmak ve Doğu
dilleri ve edebiyatlarına hak ettiği itibarı kazandırmaktır. Bu dönem
Şarkiyatçıları arasında, sözlük bilimci James William Redhouse (1811-1892) ve
Osmanlı edebiyatı uzmanı Elias John Wilkinson Gibb’in (1857-1901) önemli bir
yeri vardır. Redhouse, An English and Turkish
Dictionary ve Lexicon English and
Turkish adlı eserleriyle sözlük bilimi çalışmalarına önemli katkılar
sağlarken; Gibb, Ottoman Poems ve A History of Ottoman Poetry adlı
eserleriyle ilk modern Osmanlı edebiyatı tarihini yazmıştır. Bu makale, Redhouse
ile Gibb arasındaki bilgi ve tecrübe aktarımlarını yeni arşiv belgeleri
üzerinden irdelemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, İngiltere’deki
kütüphanelerden elde edilmiş orijinal arşiv belgelerin analiz edileceği bu
makalede, tarafların Osmanlı kültürünü anlama ve yorumlama çabaları,
entelektüel paylaşımları ve eserlerinin yazım süreçlerinde birbirlerini nasıl
destekledikleri ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

J. W. Redhouse, E. J. W. Gibb, Osmanlı şiiri, Doğu kültürü, oryantalizm, edebî ve sosyal ağ

Intellectual Interactions between J. W. Redhouse and E. J. W. Gibb and Their Understanding of Ottoman Culture

Öz

The 19^th
century was an important period in which Ottoman cultural studies gained
momentum in the West and a rich literature on Eastern sources was produced.
While the interest and curiosity for the classical period of the East
increased, some orientalists focused on philology, lexicology, linguistics and
history and produced various works in these fields. The main objective of these
studies was to introduce the Eastern culture to Western audience and to
increase the well-deserved reputation for Eastern languages and literature.
Among these orientalists, lexicographer James William Redhouse [1811-1892] and
Ottomanist E. J. W. Gibb [1857-1901] hold an important place. Redhouse
pioneered the Ottoman studies in the West in the field of lexicography with his
prominent works An English and Turkish
Dictionary and Lexicon English and
Turkish. Meanwhile, Gibb wrote the first modern history of Ottoman
literature with his monumental works Ottoman
Poems and A History of Ottoman Poetry. This article aims to reveal
the connection between Redhouse and Gibb by way of new archival documents
gathered from different libraries in England. In this context, I will undertake
a close reading to these documents and try to show the ways both intellectuals
supported each other in understanding and interpreting Ottoman culture, shared
information, and supported each other in the writing process of their works.

Anahtar Kelimeler

J. W. Redhouse, E. J. W. Gibb, Ottoman poetry, Eastern culture, literary and scholarly circles

Kaynakça

• ‘Alıyyu’bnu’l-Hasan ‘El-Khazrejıyy. (1906). The Pearl-Strings; A History of the Resûlıyy Dynasty of Yemen. Volume I. Çev: J. W. Redhouse. Ed. E. G. Browne, R. A. Nicholson ve A. Rogers (1906), London: Luzac.
• Arberry, A. J. (1960). “The Persian, Edward Granville Browne”. Oriental Essays, Potraits of Seven Scholars. London: George Allen&Unwin Ltd., 161-162.
• Alexander, H. E. (1934). “E. J. W. Gibb”. Glasgow University Oriental Society, Transactions Volume VI, 24-29.
• Ali Şir Nevâî. (1289). Mahbûbu’l-Kulûb. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Arnold, E. (1877). A Simple Transliteral Grammer of the Turkish Language. London: Trübner & Co.
• Belfour F. C. (Haz.) (1831). The Life of Sheikh Mohammed Ali Hazin. Londra: Printed for the Oriental Translation Fund.
• Bowen, H. (1945). British Contributions to Turkish Studies. Londra: British Council’s Code Name: Turkish Studies.
• Boyd, C. (1842). The Turkish Interpreter. London: Smith Elder and Co.
• Browne, E. G. (1906). A Handlist of Gibb Collection. Cambridge: University Press.
• Ceylan, Ö.-O.Yılmaz (Haz.). (2007). Bir Sürgün Şaheseri: Mihnetkeşân Keçecizâde İzzet Molla. İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı.Clouston, W. A. (ed.). (1881). Arabian Poetry for English Readers. Glasgow, Privately Printed.
• Creasy, Edward S. (1878). History of the Ottoman Turks. New York: Henry Holt and Company.
• Dallaway, J. (1797). Constantinople Ancient and Modern. Londra: T. Bensley.
• Davids, A. L. (1832). Grammer of the Turkish Language. Londra: Parbury & Allen.
• Enginün, İ. (1995). Abdülhak Hâmid’in Mektupları-2. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Findley, C. V. (2007). “Redhouse, Sir James William”. Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 34, 52.
• Findley, C. V.. (1998). “Sir James W. Redhouse (1811-1892) Mükemmel Bir Doğu Bilimcinin Öyküsü”. Kebikeç. Sayı 6, 211-245.
• Findley, C. V.. (1979). “The Making of a Perfect Orientalist?” Journal of the American Oriental Society. Vol. 99/4, 573-600.
• Gibb, E. J. W. (Çev.). (1879). The Capture of Constantinople. Glasgow: Thomas Murray&Son.
• Gibb, E. J. W.. (1911) “Turkey: Turkish Literature”. The Encyclopedia Brittannica. Vol: 27. New York: The Encyclopedia Brittanica Company, 457-467.
• Gibb, E. J. W.. (2013). A History of Ottoman Poetry I-IV. Ed. E. G. Browne. Gibb Memorial Trust. Oxford: Oxbow Books.
• Gibb, E. J. W.. (1999). Osmanlı Şiir Tarihi I-IV. Çev. Ali Çavuşoğlu. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gibb, E. J. W.. (1882). Ottoman Poems. London: Trübner. Ludgate Hill, E.C., Glasgow: Glasgow: Wilson&McCormick Saint Vincent Street.
• Gibb, E. J. W.. (1902). Verses and Translations. Glasgow: Frederick W. Wilson & Co.
• Gibb, E. J. W.. (1887). Aucassin and Nicholete. Glasgow: Frederick and W. Wilson and Brother.
• Gibb, E. J. W. (Çev.). (1884). The Story of Jewad. Glasgow: Wilson&McCormick Saint Vincent Street.
• Hammer-Purgstall, J. (1836–8). Geschichte der Osmanischen Dichtkunst. Pesth : C. A. Hartleben’s Verlag.
• Kalafat, Ş. (2017). “Bir Sözlüksel Bilmece: Redhouse’un Kayıp Türkçe Sözlüğüne Ne Oldu?”. Bilig. Yaz /Say 82, 1-40.
• Keçecizâde İzzet Molla (1269). Mihnetkeşân. İstanbul: Ceride-i Havâdis Matbaası.
• Nedim Divanı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/56214,nedim-divanipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 13.03.2018).
• Redhouse, J. W. (Çev.). (1881). The L-Poem of The Arabs. Londra: Trübner & Co.
• Redhouse, J. W. (1881). “Ka’b’s Poem of the Mantle”, “El-Bûsîrî’s Poem of the Mantle” Arabian Poetry for English Readers. Glasgow, 305-341.
• Redhouse, J. W. (1879). On the History, System and Varieties of Turkish Poetry. London: Harrison and Son.
• Said, E. (2016). Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları. İstanbul: Metis Yayınları.
• Smyth, W. W. (1854). A Year with the Turks. New York: Redfield.
• Thorton, T. (1809). Present State of Turkey. Londra: Printed for Joseph Mawman.
• Walsh, R. (1836). A Residence at Constanrinople. Londra: Frederick Westley and A. H. Davis.
• Wells, C. (1860). İlm Tedbiri Milk, An Essay on Political Economy. Londra: Williams and Norgate.
• Wells, C. (1891). The Literature of the Turks: A Turkish Chrestomathy. London: Bernard Quaritch.
• Wells, C.(1880). A Practical Grammer of the Turkish Language with Dialogues and Vocabulary. London: Bernard Quaritch.