Çanakkale İli Arıcılık İşletmelerinin Sosyo-Ekonomik Analizi

Year 2023, Volume: 10 Issue: 2, 380 - 397, 25.04.2023

Arif Semerci , Arife Yurdugül Topal

https://doi.org/10.30910/turkjans.1188662

Abstract

Arıcılık, insan beslenmesi ve sağlık açısından önemli ürünler ortaya koyan, bitkilerin tozlaşması yoluyla doğal dengenin korunmasında ve tarımsal üretimde önemli rol oynayan, nispeten daha az emek gerektiren bir hayvancılık alt sektörüdür. Türkiye hem kovan varlığı hem de bal üretimi açısından dünyanın en önemli üreticilerinden biridir. Ülke 8120000 adet arı kovanı ve 117000 ton üretim ile 2019 yılı itibarıyla dünyada ikinci sıradadır. Araştırma alanı olarak belirlenen Çanakkale ili 84000 adet kovanı ve 1700 ton bal üretimi ile ülke toplam bal üretiminde %1.65’lik paya sahiptir. Bu çalışmada Çanakkale ilinde Tabakalı Örnekleme Yöntemi ile 64 arıcılık işletmesi belirlenmiştir. Çalışmada arıcılık işletmelerinin 2019 yılı faaliyetlerinin sosyo-ekonomik yönden analizi yapılmıştır. Araştırma kapsamında işletmeler 74 kovan ve altı, 75-149 kovan ile 150 ve üzeri kovana sahip işletmeler olmak üzere üç büyüklük grubunda değerlendirilmiştir. İncelenen işletmelerde işletme sahiplerinin yaş ortalaması 53.7 yıl, ortalama eğitim süresi 5.68 yıl; ortalama arıcılık deneyimi 16.52 yıl ve hane halkı büyüklüğü de 3.18 kişidir. İşletmelerin %20.30’u arıcılık faaliyetleri için kredi kullandıklarını, %57.90’ının da işletmesini sigorta ettirdiklerini beyan etmişlerdir. Yürütülen araştırmada; işletme başına ortalama bal üretimi 2196.50 kg, kovan başına ortalama verim ise 14.77 kg olarak tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre arıcılık faaliyetine ilişkin maliyetin %58’i sabit masraflar ve %42’si de değişir masraflardan oluşmaktadır. Yapılan araştırma işletme başına ortalama brüt karın 67400.61 TL, net karın 54442.77 TL, kovan başına brüt kar değerinin 453.27 TL ve net kar değerinin de 366.12 TL olduğunu ortaya koymuştur. Araştırma bulgularına göre işletmeler ortalaması nispi kar oranı 3.42 olup, bu oran işletme büyüklüklerine göre sırasıyla 4.24, 3.27 ve 3.21 olarak hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular küçük ölçekli işletmelerin büyük ölçekli işletmelere göre daha yüksek brüt ve net kar değerleri ile nispi kar oranına sahip olduğunu ortaya koymuştur. Bu durum küçük ölçekli işletmelerde kaynak kullanım etkinliğinin orta ve büyük ölçekli işletmelere göre daha yüksek düzeyde olduğunu göstermektedir. Arıcılıkta kovan başına elde edilen verim ve gelirin artırılması için verimi yüksek arı ırkları ile çalışılması ve arıcıların teknik eğitimden geçirilmesi gerekmektedir.

Keywords

Arıcılık faaliyeti, Sosyo-Ekonomi, Analiz, Çanakkale, Türkiye

Thanks

Bu makale Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalın’ yürütülen ve 01.07.2022 tarihinde kabul edilen “Çanakkale İli Arıcılık İşletmelerinin Ekonomik Analizi “ isimli yüksek lisans tezinden hazırlanmıştır.

References

• Adgaba, N., Al-Ghamdi, A., Shenkute, G., Ismaiel, S, Al-Kahtani, S, Tadess, Y., Abebe, W., Abdulaziz, A. 2014. Socio-economic analysis of beekeeping and determinants of box hive technology adoption in the Kingdom of Saudi Arabia. JAPS: Journal of Animal & Plant Sciences, 24: 1-16.
• Akinade, T. G. 2019. Prospects and Challenges of Beekeeping In Potiskum Local Government Area of Yobe State, Nigeria, International Journal of Innovative Agriculture and Biology Research, 7(2):19-25.
• Aktürk, D., Aydın, B. 2019. Structural characteristics of beekeeping enterprises and beekeeping activities in Çanakkale Province. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 7(10): 1618-1628.
• Aksoy, A., Demir, N., & Bilgiç, A. 2018. A study on identifying the effectiveness of the beekeeping grants provided by IPARD program: examples of Erzurum, Kars and Agri provinces. Costs and Agriculture Online, 14(3): 269-283.
• Aksoy, A., Özbek, E., Özdemir, F. 2022. Türkiye'de Gezginci Arıcılık Sektörüne Ekonomik Bir Bakış. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 9(4): 1051–1061.
• Albayrak, T. 2019. Sinop İli Arıcılık Sektörünün Ekonomik Yapısı Üzerine Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, 104 s., İstanbul.
• Arslan, E. 2016. Sivas İli Arı Yetiştiriciliğinin Genel Yapısı ve Arıcılık Faaliyetleri. Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, 88 s., Elazığ.
• Aydın, B., Aktürk, D., Aksoy, D. 2020. Economic and efficiency analysis of beekeeping activity in Turkey: Case of Çanakkale Province, Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi Dergisi, 67, 23-32.
• Aiyeloja, A.A., Popoola, L., Ogunjinmi, A.A. 2010. Economic analysis of honey production in Southwest Nigeria. Asia-Pacific Journal of Rural Development, 20 (1): 51–60.
• Borum, A. 2017. Güney Marmara Bölgesi’nde Arıcılık Anket Çalışması . Uludağ Arıcılık Dergisi , 17(1): 24-34. Çevrimli, M.B. 2017. Arıcılık İşletmelerinin Teknik ve Ekonomik Analizi: Ege Bölgesi Örneği. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği Anabilim Dalı, 183 s., Ankara.
• Çiçek, A., Erkan, O. 1996. Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri. GOP Ün. Ziraat Fak. Yay. No:6, 118 s., Tokat.
• Dedej, S., Delaplane, K.S., Gocaj, E. 2015. A technical and economic evaluation of beekeeping in Albania. Bee World, 81(2): 87-97.
• Emir, M. 2015. Türkiye’de Arıcıların Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Üretim Etkinliği. Doktora Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, 187 s. Samsun.
• Esengün, K., Erkuş, A. 1988. Tokat İli Merkez İlçesi Tarım İşletmelerinde İşgücü Varlığı ve Değerlendirme Durumu Üzerine Bir Araştırma. Tokat Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1): 75-92.
• FAO. 2019. Türkiye'nin balmumu ihracat ve ithalatı. (erişim: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL, erişim tarihi: 30 Kasım 2021)
• FAO. 2020. Dünya ve Türkiye bal üretimi. (erişim: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL, erişim tarihi: 27 Ekim 2022)
• Fıratlı, Ç., Genç, F., Karacaoğlu, M., Gençer, H.V. 2000. Türkiye Arıcılığının Karşılaştırmalı Analizi Sorunlar - Öneriler, Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, 2, Ocak 2000,TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, ss. 811-825, Ankara.
• Folayan, J., Bifarin, J. 2013. Profitability Analysis of Honey Production in Edo North Local Government Area of Edo State, Nigeria, J. Agric. Econ. Dev., 2 (2): 60-64.
• Ghaffari, S. 2015. Surveing Socio-Economic Impacts of Bee Keeping Industry in Hamadan Province, University college of Omran and Toseeh (UCOT), Faculty of Engineering and Rural Development, Thesis for Possibility of Ultilization of Renewable Energy in Rural Areas of The Province, 80p. İran.
• Gül, A., Kutlu, M. A. 2010. Bingöl ili ve ilçelerinde görülen bal arısı hastalık ve zararlılarının belirlenmesi üzerine bir çalışma. 3. Bingöl Sempozyumu, 17- 19 s.Bingöl Üniversitesi. Bingöl.
• Gür, M. B. 2020. Kırklareli İli Demirköy İlçesinde Meşe Balı Üreticilerinin Sosyo- Ekonomik Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, 57 s. Samsun.
• Ilgar, R. 2016. Çanakkale ilinde arıcılık faaliyetleri. Turkish Studies, 13(26): 713-724.
• İnci, H. , Karakaya, E. & Topluk, O. 2022. Bingöl İli Arıcılık İşletmelerinin Yapısal Özellikleri . Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi , 9 (4) , 996-1013.
• Kaftanoğlu, P. 2002. Türkiye’de Arıcılığın Genel Yapısı ve Temel Sorunları I. Uludağ Arıcılık Dergisi, Yıl: 2002 Cilt: 2002 Sayı: 1.
• Karaca, M. 2017. Elazığ Arıcılığının Genel Yapısı ve Arıcılık Faaliyetleri. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 94 s. Elazığ.
• Karahan, Ş., Özbakır, G. Ö. 2020. Güneydoğu Anadolu’da arıcılık faaliyetlerinin ve bal tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7 (4): 1148-1158.
• Karakaya, E., Kızıloğlu, S. 2015. Bingöl İli bal üretimi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2): 25-31.
• Kaya, U. 2020. Hatay İli Arıcılık İşletmelerinin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Biyoistatistik Ana Bilim Dalı, 131 s., Ankara.
• Kekeçoğlu, M., Rasgele, P.G. 2013. Düzce ili Yığılca ilçesi arıcılık faaliyetleri üzerine bir çalışma. Uludağ Arıcılık Dergisi, 13(1):23-32.
• Klein A.M., Vaissiere, B.E., Cane, J.H., Steffan-Dewenter, I., Cunningham, S.A., Kremen, C., Tscharntke, T. 2007. Importance of pollinators in changing landscapes for world crops. Proceedings of the royal society B: biological sciences, 274(1608): 303-313.
• Koç, A., Karacaoğlu, M. 2016. Anadolu Arısı Ege Ekotipi (A. M. Anatoliaca) Ve İtalyan Arısı (A. M. Ligustica) X Ege Ekotipi Melezi Arılarının Morfolojik Özellikleri. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(2): 37-42.
• Kösoğlu, M., Topal, E., Takma, Ç., Özkırım, A., Özsoy, N. ve Karaca, Ü. 2019. Perspective of Izmir province beekeepers on bee diseases and pests. Ege Universitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 56(2): 187-193.
• Makri. P., Papanagiotou, P., Papanagiotou, E. 2015. Efficieny and economic analysis of Greek beekeeping farms. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 21(3): 479-484.
• Marinković, S., Nedić. N. 2010. Analysis of production and competitiveness on small beekeeping farms in selected districts of Serbia. Applied Studies in Agribusiness and Commerce, 4(3-4).
• Masuku, M. B. 2013. Socioeconomic analysis of beekeeping in Swaziland: A case study of theManzini Region, Swaziland, Journal of Development and Agricultural Economics, 5(6): 236-241.
• Mbah, S. 2012. Profitability of honey production enterprise in Umuahia agricultural zone of Abia state, Nigeria, International Journal of agriculture and rural development, 15(3): 1268-1274.
• Okpokiri, C. I., Nwachukwu, I. N., Onwusiribe, C. N. 2015. Determinants and profitabilityof honey production in ikwuano local government area, Abia State, Nigeria, ScientificPapers Series Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development, 15(3): 211-216.
• Onyekuru, A., Okorji, E., Machebe, N. 2010. Profitability analysis of honey production in Nsukka local government area of Enugu State, Nigeria, Asian J. Exp. Biol. Sci, 1 (1): 166-169.
• Onuç, Z., Yanar, A., Saner, G., Güler, D. 2019. An Analysis on Economical Aspect of the Beekeeping Enterprise: A Case of Kemalpaşa District-Izmir/Turkey, Ege Univ. Ziraat Fak. Derg., 56 (1):7-14.
• Ören, M.N., Alemdar, T., Parlakay, O., Yılmaz, H., Seçer, A., Güngör, C., Gürer, B. 2010. Adana İlinde Arıcılık Faaliyetinin Ekonomik Analizi. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Ankara. TEAE Yayın No: 178, ISBN: 978-975- 407-290-7.
• Özer, E. 2017. Kütahya İlinde Arıcılığın Yapısal Analizi, Arıcı Sağlığı, Güvenliği, Sorunları Ve Çözüm Önerileri Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü ,Zootekni Anabilim Dalı, 99 s., Kütahya.
• Özsayın, D. ve Karaman, S. 2018. Arıcılık İşletmelerinde Bal Üretim Maliyetlerinin Belirlenmesi, II. Uluslararası Bilimsel ve Mesleki Çalışmalar Kongresi, Temmuz 2018, Kırıkkale Üniversitesi. 592-598 s. Kırıkkale.
• Öztürk, C. 2015. Bahçe Bitkilerinde Arı Kullanımı. (erişim: https://arastirma.tarimorman.gov.tr/alata/Belgeler/Diger-belgeler/Bah%C3%A7eBitkilerindeAr%C4%B1Kullan%C4%B1m%C4%B1C%C3%96zt%C3%BCrk.pdf, Erişim tarihi: 11.10.2022)
• Öztürk, G. 2013. Ordu İli Arıcılık Sektörünün Ekonomik Yapısı Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 60 s., Erzurum.
• Parlakay, O. 2004. Tokat İli Merkez İlçede Arıcılık Faaliyetinin Ekonomik Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, 98 s., Tokat.
• Pocol, C. B., Marghitas, L. A. and Popa, A. A. 2012. Evaluation of Sustainability of The Beekeeping Sector in The North West Region of Romania, Journal of Food and Agricultural Environment, 10 (3): 1132-1138.
• Popa, A. A., Marghitas, L. A., Felix, H., Pocol, C. B. 2012. Entrepreneurial Behavior in The Beekeeping Sector as Determinant of Sustainable Development, Analele Universitaţii din Oradea, Fascicula Ecotoxicologie, Zootehnie Ģi Tehnologii de Industrie Alimntară. XI (A), 131-140.
• Popescu, A. 2017. Bee Honey Production in Romanya, 2007-2015 and 2016- 2020 Forecast, Scientific Papers Services-Management, Economic Engineering Agricultural and Rural Development, 17(1), 339-349.
• Sancak, K., Sancak, A. Z., Aygören, E. 2013. Dünya ve Türkiye’de arıcılık. Arıcılık Araştırma Dergisi, 5(10): 7-13.
• Saner, G., Yercan, M., Karaturhan, B., Engindeniz, S., Çukur, F., Yücel, B. 2005. İzmir Ve Muğla İllerinde Faaliyet Gösteren Arıcılık İşletmelerinin Teknik Ve Ekonomik Yapısı İle Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE) Yayınları Yayın No: 126 ISBN: 975-407-169-1, (erişim: https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/Yay%C4%B1n%20Ar%C5%9Fivi/1997-2005%20Yay%C4%B1n%20Ar%C5%9Fivi/Yay%C4%B1nNo126.pdf, erişim tarihi: 11.10.2022). 126 s., Ankara.
• Saner, G., Yücel, B., Yercan, M., Karaturhan, B., Engindeniz, S., Çukur, F., Kösoğlu, M. 2011. Organik ve Konvansiyonel Bal Üretiminin Teknik ve Ekonomik Yönden Geliştirilmesi ve Alternatif Pazar Olanaklarının Saptanması Üzerine Bir Araştırma: İzmir İli Kemalpaşa İlçesi Örneği. T.C. Gıda, Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Ekonomi Ve Politika Geliştirme Enstitüsü. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE) Yayınları TEPGE Yayın No: 195, (erişim: http://www.bal-mer.com/Files/files/dokumanlar/organik-ve-konvasiyonel-bal-uretiminin-teknik-ve-ekonomik-yonden-gelistirilmesi-ve-alternatif-pazar-/Organik%20ve%20Konvasiyonel%20Bal%20%C3%9Cretimi.pdf, erişim tarihi: 11.10.2022) 173 s., Ankara.
• Sayılı, M. 2013. Tokat ilinde tüketicilerin arı ürünleri tüketim durumları ve alışkanlıkları. Uludağ Arıcılık Dergisi, 13(1): 16-22.
• Seğmenoğlu, N. 2018. Adana İlinde Arıcılığın Genel Yapısı ve Arıcılık Faaliyetleri. Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, 85 s., Elazığ.
• Semerci, A. 2017. Türkiye arıcılığının genel durumu ve geleceğe yönelik beklentiler. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 107-118.
• Sert, D. 2017. Arıcılık Faaliyetinin Ekonomik Analizi: Isparta ili Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 102 s., Isparta.
• Sezgin, A, Kara, M. 2011. Arıcılıkta verim artışı üzerinde etkili olan faktörlerin belirlenmesine yönelik bir araştırma: TRA2 Bölgesi Örneği. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 15(4): 31-38.
• Shrestha, A. 2018. Study of Production Economics and Production Problems of Honey in Bardiya District, Nepal, Sarhad Journal of Agriculture, 34(2):240- 245.
• Soysal, M.İ., Kekeçoğlu, M., Gürcan, E.K. 2007. Türkiye arı yetiştiriciliğinin bal üretimi bakımından durumu. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(2): 227-236.
• Söğüt B, Şeviş HE, Karakaya E, İnci H. Arıcılık işletmelerinde mevcut durum, temel sorunlar ve çözüm önerileri üzerine bir araştırma (Bingöl İli örneği). U Arı Drg 2019; 19(1): 50-60.
• Söğüt, B. , Şeviş, H. E. , Karakaya, E. , İnci, H. & Yılmaz, H. Ş. 2019b. Bingöl İlinde Arıcılık Faaliyetinin Mevcut Yapısı Üzerine Bir Araştırma . Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi , 6 (2) , 168-177.
• Subaşı, S. Uysal, O. Seçer, A. Alemdar, T. Ören, N. Öztürk, C. 2019. Akdeniz Bölgesinde Arıcılık İşletmelerinin Teknik Ve Ekonomik Yapısının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları TEPGE YAYIN NO:254. 39 s., Ankara.
• Şahinler, N., Gül, A. 2005. Hatay yöresinde bulunan arıcılık işletmelerinde arı hastalıklarının araştırılması. Uludağ Arıcılık Dergisi, 5(1): 27-31.
• Şengül, Z. 2020. Ege Bölgesinde Arıcılık Yapan işletmelerin Sürdürülebilirlik Yönünden Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi , Fen Bilimleri Enstitüsü ,Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı , Tarım İşletmeciliği Bilim Dalı, 270 s., İzmir.
• TOB. 2020. Çanakkale brifingler-2020 Yılı-. Çanakkale İl Tarım ve Orman Müdürlüğü. (erişim https://canakkale.tarimorman.gov.tr/Menu/17/Brifing, erişim tarihi: 11.10.2022).), 172 s. Çanakkale.
• TÜİK. 2020. Çanakkale il merkezi ve ilçeleri bazında eski ve yeni tip arı kovanı sayıları. (Erişim: https://data.tuik.gov.tr/, erişim tarihi:1 Şubat 2020).
• Tüzün, A., Bilgili, G. 2013. Tarımsal ekosistemde arıların önemi. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 6(2): 91-95. Uzundumlu, A.S., Aksoy, A., Işık, H.B. 2011. Arıcılık işletmelerinde mevcut yapı ve temel sorunlar; Bingöl ili örneği. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42 (1): 49-55.
• Üçeş, E., Erişir, Z. 2016. Erzincan ili arıcılığının sosyo-ekonomik yapısı. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 30(1): 33-38.
• Yakovleva, L.P. 1975. Utilization of bees for pollination of entomophilous farm crops in the USSR. Bull. Tech. Apicole, 2: 199-208.
• Yamane, T. 1967. Elementary Sampling Theory. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-. Hall, Inc., pp.405. USA.
• Yalçın, F.Ç. 2014. Tokat İli Merkez İlçede Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletmelerde Bal ve Diğer Arı Ürünleri Üretimi ve Organik Üretim Potansiyeli. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, 78 s. Tokat.
• Yaşar, N., Güler, A., Yeşiltaş, H.B., Bulut, G., Gökçe, M. 2002. Karadeniz Bölgesi Arıcılığının Genel Yapısının Belirlenmesi, Mellifera, 2(3): 15 - 24.
• Yılmaz, İ., Çelik, H. 2019. Iğdır İli Bal Arısı (Apis mellifera L.) Yetiştiricilerinin Koloni Yönetimi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 5(2): 372-382.
• Yusofi, H. 2021. Afganistan’ın Badahşan ilinin Baharak ilçesinde Arıcılık Faaliyetinin Ekonomik Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, 73 s., Konya.