TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN İLK YILLARINDA YAYINLANAN ÇOCUK DERGİLERİNDEKİ “AKIL OYUNLARI” ÖRNEKLERİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 13, 9 - 28, 30.12.2018

Makbule Sarıkaya

Öz

Çalışmanın amacı,
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurulduğu 1920’li yıllarda yayınlanan çocuk
dergilerinde gelecek kuşakların zihinsel becerilerini geliştirmeye yönelik
hazırlanan bazı akıl oyunlarını, günümüzde üstün yetenekli çocukların
yetiştirilmesi bağlamında incelemektir. Çünkü dönemin çocuk dergileri, okul
çağındaki tüm çocukları hedef alsa da günümüzdeki üstün yetenekli çocukların
eğitiminde kullanılan yöntem ve programlara uygunluk arzetmektedir.

Bu kapsamda dergilerdeki
çeşitli bilmece, bulmaca, muamma ve çizim sorularının çocuğun bilişsel ve
duyuşsal gelişim ve yeteneklerine katkı sağlayabilen birçok akıl oyunları
barındırdığı görülmüştür. Bu akıl oyunlarının, üstün yetenekli çocukların merak
ve öğrenme duygusunu arttıran, problem çözme, biliş ve buluş yeteneği
kazandıran, dil ve bellek gelişimini hızlandıran, gözlem, akıl yürütme, soru
sorma, eleştiri, yaratıcılık ve icat yapabilme gibi belirgin özelliklerini
geliştiren niteliklere sahip olduğu anlaşılmıştır.

Çalışmada 1920’li
yıllarda yayınlanan Sevimli Mecmua, Bizim Mecmua, Gürbüz Türk Çocuğu, Yeni
Yol, Çocuk Dünyası, Çocuk Yıldızı, Musavver Çocuk Postası, Mektepliler Alemi,
Haftalık Resimli Gazetemiz, ve Resimli Dünya incelenmiştir. Tespit edilen akıl
oyunları Osmanlıcadan çevrilerek analiz edilmiş ve günümüzdeki üstün yetenekli
çocukların eğitiminde kullanılan ilkelere göre değerlendirilmiştir.

Çalışma,
günümüzden yaklaşık bir asır önce çocukların bilişsel ve duyuşsal gelişimini
sağlayacak örneklerin tespit edildiği bir tür literatür incelemesidir. Aynı
zamanda, tarih ve eğitim bilimleri alanındaki disiplinler arası bir çalışma olarak
günümüzdeki üstün yetenekliler eğitiminde kullanılabilecek örnekleri
barındırmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Çocuk Dergileri, Üstün Yetenekli Çocuklar, 1920, Türkiye Cumhuriyeti

Kaynakça

• KaynaklarAtaman, A. (2014). Üstün Zekalılar ve Yetenekliler Konusunda Bilinmesi Gerekenler, Ankara: Vize Yayınları.Çağlar, D. (2004). Yaratıcı Çocuklar Ve Yaratığılın Geliştirilmesi, Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı, (Haz. B. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili), (s. 300-310), İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.Enç, M. (2005). Üstün Beyin Gücü, Ankara. Gündüz Eğitim YayınlarıGardner, H. (2010). Çoklu Zeka Kuramı Zihin Çerçeveleri, İstanbul: Alfa Yayınları.Gurbetoğlu, A. (2007). “II. Meşrutiyet Dönemi Çocuk Dergilerinde Çocukluk Anlayışı”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: XL, s.60-68.İçel, K. (1977). Kitle Haberleşme Hukuku, Istanbul: Garan Matbaası.Karabulut, R. (2010). Türkiye’de Üstün Yetenekliler Eğitiminin Tarihi Süreci, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitisü, Bolu. MEB, (2012). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Ankara.Oğuzkan, F. (1999). “Dünya Çocuk Edebiyatının Ana Çizgileri” Çocuk Edebiyatı Yıllığı, (Haz. M. R. Şirin), Istanbul: Çocuk Vakfı Yayınları. Okay, C. (1999). Eski Harfli Çocuk Dergileri, İstanbul: Kitabevi Yayınları.Öğüt, N. (2006). Eski Harfli Çocuk Dergilerinden Yeni Yol Dergisinin Çocuk Eğitimindeki İşlevi, Dokuz Eylül Üniversitesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.Özdemir, B. (2008). Çocuk Dünyası Dergisinde Yer Alan Çeviri Metinlerin İndeksi ve Değerlendirilmesi, Sakarya Üniversitesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmit: Kocaeli üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.Sak, U. (2013). Üstün Zekalılar: Özellikleri Tanılanmaları Eğitimleri, Ankara: Vize Yayıncılık.Şimşek, H. (2002). Tanzimat ve Mutlakiyet Dönemi Çocuk Dergilerinin Eğitim Açısından İncelenmesi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.TTKB, (2013). Ortaokul ve İmamhatip Ortaokulu Zeka Oyunları Dersi Öğretim Programı, MEB, sayı 118. Ankara:Tülbentçi, F.F. (1941), Cumhuriyetten Sonra Çıkan Gazeteler ve Mecmualar, Ankara: Başvekalet Umum Yayınları, Türkiye’de Dergiler ve Ansiklopediler (1849-1984), (1984). İstanbul: Gelişim Yayıncılık.DergilerÇocuk Bizim Mecmua, (5 Nisan 1925)Çocuk Dünyası, (2 Kanun-u evvel/Aralık 1926)Gürbüz Türk Çocuğu, (1 Teşrin-i evvel 1926)Haftalık Resimli Gazetemiz, (13 Teşrinisani 1340)Mektepliler Alemi, (24 Şubat1341)Musavver Çocuk Postası, (3 Eylül 1339)Resimli Dünya, (4 kanunuevvel 1340)Sevimli Mecmua, (29 Kanunisani 1341)Yeni Yol, (5 Kanunısani 1339)ÇocukYıldızı, (1 Kanunısani 1927)