Ankara Ekolojik Koşullarında Bazı Kimyon (Cuminum cyminum L.) Genotiplerinin Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 3, 72 - 80, 31.08.2022

Erdinç Kaya , Zehra Aytaç , Murat Balaban

Öz

Kimyon ülkemizde beslenme ve tıbbi amaçlarla yetiştiriciliği yapılan önemli bir kültür bitkisidir. Bu çalışma, farklı bölgelerden elde edilen 6 kimyon genotipinin (5 popülasyon ve 1 tescilli çeşit) verim ve verim bileşenlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma, 2020-2021 yetiştirme sezonunda Ankara ekolojik koşullarında yürütülmüştür. Araştırmada incelenen özellikler arasında istatistiki açıdan önemli (P<0.05) farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, çıkışa kadar geçen gün sayısı 29.75-38.75 gün, çiçeklenmeye kadar geçen gün sayısı 72.50-77.00 gün, bitki boyu 19.92-23.55 cm, dal sayısı 3.60-4.70 adet bitki-1, meyveli dal sayısı 6.15-8.17 adet bitki-1, şemsiye sayısı 15.82-17.12 adet bitki-1, şemsiyedeki tohum sayısı 12.97-16.72 adet, hasat indeksi %46-48, bin tane ağırlığı 3.56-3.78 g, bitki başına tohum verimi 0.78-1.05 g, tohum verimi 29.32-40.86 kg da-1, biyolojik verim 62.48-85.28 kg da-1, uçucu yağ oranı %2.74-3.08 ve uçucu yağ veriminin 0.84-1.20 l da-1 aralıklarında değiştiği tespit edilmiştir. En yüksek tohum verimi ve uçucu yağ verimi sırasıyla Gaziantep (40.86 kg da-1 ve 1.17 kg da-1) ve Egebir09 (39.01 kg da-1 ve 1.20 kg da-1) genotiplerinde saptanmıştır. En yüksek korelasyon r=0.99 biyolojik verim ile tohum verimi arasında bulunmuştur. İncelenen 6 kimyon genotipi arasından tohum ve uçucu yağ verimi bakımından Gaziantep ve Egebir09 genotipleri Ankara ekolojik şartlarında öne çıkan genotipler olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bitki boyu, Kimyon, Tıbbi ve aromatik bitki, Tohum verimi, Uçucu yağ verimi.

Determination of Yield and Yield Components of Some Cumin (Cuminum cyminum L.) Genotypes in Ankara Ecological Conditions

Öz

Cumin is a crop that is cultivated for nutritional and medicinal purposes in our country and has a significant. This study was carried out to determine yield and yield components of 6 cumin genotypes (5 populations and 1 registered variety) obtained from different regions. The research was conductes under Ankara ecological conditions in the 2020-2021 growing season. Statistically significant (P<0.05) differences were identified between the traits examined. The results varied between 29.75-38.75 days for number of days until emergence, 72.50-77.00 days for number of days until flowering, 19.92-23.55 cm for plant height, 3.60-4.70 pieces plant-1 for number of branches, 6.15-8.17 pieces plant-1 for fruiting branch number, 15.82-17.12 pieces plant-1 for number of umbels, 12.97-16.72 pieces for number of seeds in the umbel, 46-48 % for harvest index, 3.56-3.78 g for thousand-seed weight, 0.78-1.05 g for seed yield per plant, 29.32-40.86 kg da-1 for seed yield, 62.48-85.28 kg da-1 for biological yield, 2.74-3.08 % for essential oil content, and 0.84-1.20 l da-1 for essential oil yield. The highest seed yield and essential oil yield were obtained from Gaziantep (40.86 and 1.17 kg da-1) and Egebir09 (39.01 kg da-1 and 1.20 kg da-1) genotypes, respectively. The highest correlation r = 0.99 was found between biological yield and seed yield. Among the six cumin genotypes examined, Gaziantep and Egebir09 were the prominent genotypes in terms of seed and essential oil yield under Ankara ecological conditions.

Anahtar Kelimeler

Plant height, Cumin, Medicinal and aromatic plant, Seed yield, Essential oil yield

Kaynakça

• Ahmad, A., Abolfazl, T., Ebrahim, A., 2011. The interaction effect of water stress and manure on yield components, essential oil and chemical compositions of cumin (Cuminum cyminum L.). African Journal of Agricultural Research, 6(10), 2309-2315.
• Anonim, 2022. Ankara Meteoroloji 9. Bölge Müdürlüğü kayıtları, Ankara
• Avatar, R., Dashora, S. L., Sharma, R. K., Sharma, M. M., 1991. Analysis of genetic divergence in cumin (Cuminum cyminum L.). Indian Journal of Genetics and Plant Breeding, 51(3): 289-291.
• Bahraminejad, A., Mohammadi-Nejad, G., Abdul Khadir, M., 2011. Genetic Diversity Evaluation of Cumin (Cuminum cyminum L.) Based on Phenotypic Characteristics. Australian Journal of Crop Science, 5(3), 304-310.
• Bayram, E., Kırıcı, S., Tansi, S., Yılmaz, G., Kızıl, O. A. S., Telci, İ., 2010. Tibbi ve aromatik bitkiler üretiminin artırılması olanakları. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odasi, Ziraat Mühendisligi VII. Teknik Kongresi, 11, 15.
• Çelik, S. A., Ayran, İ., 2020. Chemical Compositions of Essential Oil and Crude Oil of Some Fruits belonging to Umbelliferae Family cultivated in Konya Ecological Conditions. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 23(4): 1030-1038.
• Demirezer, L.Ö., 2010. Bitkilerin tıpta kullanılması konusundaki sorumluluklarımız. Bitkilerle Tedavi Sempozyumu, 5(6), 87-88.
• Dik, S.C., 2004. Harran ovası koşullarında kimyon (Cuminum cyminum L.)'da uygun ekim zamanının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi) Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Şanlıurfa, 55s.
• Didwania, N., 2019. Diseases of cumin and their management. Diseases of medicinal and aromatic plants and their management, 339-352.
• Erden, K., Özel, A., Demirel, U., Kosar, I., 2013. Changes in Yield, Yield Components and essential oil Composition of Cumin (Cuminum cyminum L.) under different seed amount and inter row spacing. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 19(2), 194-201.
• Kan, Y., 1990. Farklı ekim zamanlarının Konya yöresi kimyon (Cuminum cyminum L.) populasyonlarının verim ve bazı özelliklerine etkisi üzerine araştırmalar (Doktora Tezi, Konya, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü). Konya, 60s.
• Kandil, M.A.M.H., Salah, A., Omer, E.S.E., El-Gala, M., Sator, C. and Schnug, E.. 2002. Fruit and Essential Oil Yield of Fennel (Foeniculum vulgare Mill.) Grown with Fertilizer Sources for Organic Farming in Egypt. Landbauforschundg Volkenrode, 52(3), 135-139.
• Keskin, S., Baydar, H., 2016. Umbelliferae Familyasından Bazı Önemli Kültür Türlerinin Isparta Ekolojik Koşullarında Tarımsal Ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(1), 133-141.
• Kızıl, S., Arslan, N., İpek, A., 2003. Farklı kimyon (Cuminum cyminum L.) hatlarının Diyarbakır ekolojik koşullarında adaptasyonu üzerine bir çalışma. Tarım Bilimleri Dergisi 9(3), 340-343.
• Koşar, İ., Saraçoğlu, M., Özel, A., Alsan, İ., Coşkun, A., 2013. Harran Ovası Kuru Koşullarında Kimyon (Cuminum cyminum L.) Çeşit ve Populasyonlarında Verim ve Bazı Tarımsal karekterlerin Belirlenmesi. 10. Tarla Bitkileri Kongresi.
• Meena, R.S., Solanki, R.K., Panwar, A., 2016. Quantitative genetic analysis for variability studies in cumin (Cuminum cyminum L.). International J. Seed Spices, 6(1), 90-92.
• Mengel, K., Hutsch, B., Kane, Y., 2006. Nitrogen fertilizer application rates on cereal crops according to available mineral and organic soil nitrogen. European Journal of Agronomy, 24(4), 343-348.
• Meltem, A.V.A.N., 2021. Türkiye’de ve Dünya’da Görülen Önemli Tıbbi ve Aromatik Bitkiler, Özellikleri ve Hastalıkları Üzerine Araştırmalar. Uluslararası Doğu Anadolu Fen Mühendislik ve Tasarım Dergisi, 3(1), 129-156.
• Nezami, A., Rezaei, E.E., Khorasani, Z., Khorramdel, S., Bannayan, M., 2011. Evaluation of the Impacts of Fall Sowing Dates on Different Ecotypes of Cumin (Cuminum cyminum, Apiaceae L.) Productivity in Northeast of Iran. Notulae Scientia Biologicae, 3(4), 123-128.
• Özer, G., Bayraktar, H., 2015. Determination of Fungal Pathogens Associated with Cuminum cyminum in Turkey. Plant Protection Science, 51(2), 74–79.
• Polat, Ü., Kan, Y., 2006. Kimyon (Cuminum cyminum L.) Tohumlarına Yapılan Farklı Kimyasal Uygulamaların Verim ve Bazı Karakterleri Üzerine Etkileri. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 20(40), 65-72.
• Safari, B., Mahdi Mortazavian, S. M., Sadat-Noori, S. A., Foghi, B., 2015. Effect of water stress on yield and yield components of cumin (Cuminum cyminum L.) ecotypes. Journal of Plant Physiology and Breeding, 5(2), 51-61.
• Sowbhagya, H.B., 2013. Chemistry, technology, and nutraceutical functions of cumin (Cuminum cyminum L.) An overview. Critical Review in Food Science and Nutrition 53(1), 1-10.
• Şengül, C.A.N., 2021. Tıbbı ve Aromatik Bitki Üretim Miktarını Etkileyen Faktörlerin İstatistik Tekniklerle Araştırılması ve Üretim Miktarının Tahminlenmesi. International Review of Economics and Management, 9(1), 80-92.
• Tunçtürk, R., Tunçtürk, M., 2006. Effects of different phosphorus levels on the yield and quality components of cumin (Cuminum cyminum L.). Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 2(6), 336-340.
• Turan, Z.M., 1995. Araştırma ve deneme metodları. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları, 121.
• Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB), 2022. https://www.turktob.org.tr/dergi/makaleler/dergi15/4-11.pdf (Erişim Tarihi: 03.01.2022).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022. https://www.tuik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 03.01.2022).
• Uğur, Ş., Kan, Y., 2016. Ankara (Gölbaşı) Şartlarında Farklı Ekim Zamanlarında Yetiştirilen Çemen (Trigonella foenum-graecum L.) ve Kimyon (Cuminum cyminum L.)'un Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Konya, 51s.
• Zolleh, H.H., Bahraminejad, S., Maleki, G., Papzan, A. H., 2009. Response of cumin (Cuminum cyminum L.) to sowing date and plant density. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 5(4), 597-602.