Kierkegaard'da Ahlakın Öznelliği Problemi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 3, 5 - 18, 30.06.2019

Zeynep Baktemur , Rahim Acar

Öz

Varoluşçuluğun kurucularından biri sayılan
Danimarkalı filozof Søren Kierkegaard, iman-akıl ilişkisini iman lehine
yorumlayan fideist düşüncenin en önemli isimlerinden biridir. Dindar bir
Hıristiyan olan Kierkegaard iman konusundaki duruşunu hem hakikat anlayışı hem
de ahlak görüşüyle desteklemiş, felsefesinde genel olarak nesnel yerine özneli,
tümel yerine tekili, toplum yerine bireyi öne çıkarmıştır. Kierkegaard, evrensel
bir ahlakın olduğu düşüncesine karşı iman ve hakikat anlayışıyla yakından
ilişkili olan öznel bir ahlak anlayışı öne sürmüştür. Buna göre kişi iman
yoluyla Tanrı ile doğrudan bir ilişki kurmakta, bu ilişki kişiye daha yüce bir
amaç için evrensel ahlakı askıya alma izni vermektedir. Kierkegaard’ın,
varoluşçuluk ve fideizmi birleştirerek ortaya koyduğu ahlak anlayışı, öznelin
evrensel olandan üstün olduğu düşüncesine dayanmakta, Tanrı ile doğrudan
kurulacak öznel ve varoluşsal bir ilişki evrensel ahlaki ilkelerin üzerine
çıkarılmaktadır. Kierkegaard’ın ahlak anlayışı, felsefe çevrelerinde önemli
tartışmalara neden olmuştur. Bu makalede Kierkegaard’ın İbrahim hikâyesi üzerinden
ortaya koyduğu öznel ahlak düşüncesi temelleri, gerekçeleri ve sonuçları
bakımından incelenip değerlendirilmekte, onun bu konudaki düşüncelerinin
varoluşçuluğunun ve Hegel karşıtlığının bir sonucu olduğu savunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Søren Kierkegaard, Öznel Ahlak, Hegel, Varoluşçuluk

The Problem of Subjective Ethic in Kierkegaard

Öz

Søren Kierkegaard is one of the founders of
existentialism and an important advocate of fideism that interprets faith and
reason in favor of faith. Kierkegaard, a devout Christian, supports his stance
on faith with both his conception of truth and ethics. He put forward
subjective rather than objective, singular rather than universal, individual
rather than social. Kierkegaard suggests an understanding of subjective ethics
that is closely related to his notion of faith and truth, against the idea of
Hegelian universal ethics. According to this, one establishes a direct
relationship with God through faith and this relationship allows the person to
suspend universal ethical rules for a higher purpose. Kierkegaard's
understanding of ethic, which he combined with existentialism and fideism is
based on the idea that the subjective is superior to that of the universal. So
a subjective and existential relationship that is built directly with God
outdoes universal ethical rules. Kierkegaard's understanding of ethic has
caused considerable debates in the philosophical circles. In this article,
Kierkegaard’s thought of subjective ethic based on the story of Abraham is
examined and evaluated in terms of its justifications and conclusions, and it
is argued that his thoughts about ethic is the result of his existentialism and
oppositon of Hegel.

Anahtar Kelimeler

Søren Kierkegaard, Subjective Ethics, Hegel, Existentialism

Kaynakça

• Alpyağıl, Recep. Wittgenstein ve Kierkegaard’dan Hareketle Din Felsefesi Yapmak. İstanbul: Anka Yayınları, 2002.
• Altaş, Osman. “Soren Kierkegaard’da Öznellik Problemi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2016.
• Anderson, Susan Leigh. Kierkegaard Üzerine. çev. Gökhan Gürdal. Ankara: Sentez Yayıncılık, 2014.
• Aydeniz, Hüsnü. “Teist Varoluşçularda İman-Ahlak İlişkisi (Kierkegaard, Jaspers ve G. Marcel)”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2010.
• Bayındır, Ahmet. “Kierkegaard’da İman’ın Paradoks Oluşu Meselesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2006.
• Carlisle, Clare. “Korku ve Titreme: Aklın Ötesinde İnanç”, Kierkegaard içinde. ed. Kamuran Gödelek. 141-166. İstanbul: Say Yayınları, 2010.
• Cevizci, Ahmet. Etik: Ahlak Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları, 2014.
• Çelebi, Vedat. “S. Kierkegaard ve J. P. Sartre’ın Varoluşçuluk Anlayışlarının Karşılaştırılması”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 2008.
• Evans, C. Stephen. Kierkegaard’s Fragments and Postscript: The Religious Philosophy of Johannes Climacus. New York: Humanity Books, 1999.
• Gödelek, Kamuran. “Kierkegaard’ın İnsan Görüşü”, The Journal of International Social Research. 1/5, (2008): 357-371.
• Hegel, G. W. F. Din Felsefesi Dersleri, çev. Doğan Naci Kadıooğlu, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2016.
• Kierkegaard, Søren. Concluding Unscientific Postscript. ed. ve çev. David Swenson. Princeton: Princeton University Press, 1941.
• Kierkegaard, Søren. Kahkaha Benden Yana. çev. Nedim Çatlı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2013.
• Kierkegaard, Søren. Kişiliğin Gelişiminde Etik-Estetik Dengesi. çev. İbrahim Kapaklıkaya. İstanbul: Araf Yayınları, 2013.
• Kierkegaard, Søren. Korku ve Titreme. çev. İbrahim Kapaklıkaya. İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları, 2011.
• Kierkegaard, Søren. Ölümcül Hastalık Umutsuzluk. çev. M. Mukadder Yakupoğlu. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2013.
• Kierkegaard, Søren. Philosophical Fragmants. çev. David Swenson. Princeton: Princeton University Press, 1962.
• Manav, Faruk ve Gökhan Gürdal. Kierkegaard: Birey ve Varoluş Üzerine. Ankara: Sentez Yayıncılık, 2013.
• Mehdiyev, Nebi. Dinî Epistemolojiye Giriş: Tanrı İnancının Rasyonelliği. Ankara: İSAM Yayınları, 2014.
• Neto, Maia. “The Christianization of Pyrrhonism: Scepticism and Faith in Blaise Pascal, Søren Kierkegaard and Lev Shestov”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Washington University, 1991.
• Peterson, Michael, William Hasker, Bruce Reichenbach, David Basinger. Akıl ve İnanç: Din Felsefesine Giriş, çev. Rahim Acar, İstanbul: Küre Yayınları, 2013.
• Stocker, Barry. “Ethical Life in Kierkegaard and Williams”. Kilikya Felsefe Dergisi, 3 (2015): 68-82.
• Şahiner, Muharrem. “Kierkegaard’a Göre İmanın Gereği: Bireysel Varoluş”, Sosyal Bilimler Dergisi, 7/14 (2017): 291-304.
• Taşdelen, Mustafa. “Epistemolojik Açıdan Kierkegaard’da Hakikatin Öznelliği Sorunu”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, 2015.
• Taşdelen, Vefa. Kierkegaard’da Benlik ve Varoluş. Ankara: Hece Yayınları, 2004.
• Tüzer, Abdüllatif. Bir Varoluşçunun İman Savunusu. İstanbul: İz Yayıncılık, 2006.
• Uslu, Ferit. Felsefi Açıdan İmanı Temellendirme. Ankara Okulu Yayınları, 2004.
• Uslu, Ferit. “İman, Akıl ve Bilgi İlişkisi”, Din Felsefesi El Kitabı içinde. ed. Recep Kılıç ve Mehmet Sait Reçber. 31-56. Ankara: Grafiker Yayınları, 2014.
• West, David. Kıta Avrupası Felsefesine Giriş, çev. Ahmet Cevizci ve Hüsamettin Arslan. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2016.
• Wilkens, Steve (Ed.). Faith and Reason: Three Views. Downers Grove: InterVarsity Press, 2014.
• Yıldırım, Tamer. “Kierkegaard’ın Hegel ve Kilise Eleştirisi”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2/3 (2011): 9-28.