İş Yaşam Kalitesi ve İş Tatmini İlişkisinde Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 262 - 281

Mehmet Yıldırım

https://doi.org/10.29216/ueip.1618344

Abstract

Bu çalışmanın amacı, iş yaşam kalitesi ve iş tatmini ilişkisinde psikolojik sermayenin aracılık rolünü ortaya çıkarmaktır. Çalışma kapsamında değişkenler arası ilişkiler, Sosyal Değişim, İş Kaynakları-Talepleri ve Kendi Kaderini Tayin teorileri çerçevesinde yapılandırılmıştır. Bu kapsamında veri toplamak amacı ile Sirgy vd. (2001) tarafından geliştirilen İş Yaşam Kalitesi Ölçeği; Way vd.(2010) tarafından geliştirilen İş Tatmini Ölçeği; Avey vd. (2011) tarafından geliştirilen Psikolojik Sermaye Ölçeği kullanılmıştır. Anket formları kamu ve özel sektörde çalışanlara 17.07.2024 tarihinde çevrimiçi araçlarla ve elden gönderilmiştir. Katılımcılardan 233 kişi geri dönüş yapmıştır. Katılımcıların frekans analizleri, ortalama puan analizleri, değişkenler arasındaki regresyon katsayıları ve aracılık etkisi için SPSS v23 programı kullanılmıştır. Araştırma kapsamında varsayılan aracı model PROCESS v4.2 kullanarak test edilmiştir. Bulgular, iş yaşam kalitesinin, iş tatminini ve psikolojik sermayeyi pozitif yönde etkilediğini, psikolojik sermayenin de iş tatminini pozitif yönde etkilediğini göstermiştir. Yapılan aracılık analizi sonuçlarına göre, çalışanların iş yaşamı kalitesi ile iş tatmini ilişkisinde psikolojik sermayenin aracılık etkisine sahip olduğu anlaşılmıştır.

Keywords

İş Yaşam Kalitesi, İş Tatmini, Psikolojik Sermaye, Pozitif Psikoloji

The Mediating Role of Psychological Capital in The Relationship Between Quality of Work-Life and Job Satisfaction

Abstract

The purpose of this study is to examine the mediating role of psychological capital in the relationship between quality of work life and job satisfaction. The relationships among variables were structured within the frameworks of Social Exchange Theory, Job Demands-Resources Theory, and Self-Determination Theory. To collect data, the Quality of Work Life Scale developed by Sirgy et al. (2001); the Job Satisfaction Scale developed by Way et al. (2010); the Psychological Capital Scale developed by Avey et al. (2011) were used. Survey forms were distributed both online and in person to employees in the public and private sectors on July 17, 2024. A total of 233 participants responded to the survey. Frequency analyses, mean score analyses, regression coefficients among variables, and mediation effects were examined using SPSS v23. The hypothesized mediation model was tested using PROCESS v4.2. The findings indicate that quality of work life positively affects both job satisfaction and psychological capital, and psychological capital positively affects job satisfaction. Mediation analysis results further reveal that psychological capital mediates the relationship between quality of work life and job satisfaction.

Keywords

Quality Od Work-Life, Job Satisfaction, Psychological Capital, Positive Psychology

References

• Adhiatma, A., & Fachrunnisa, O. (2021). The relationship among zakat maal, altruism and work life quality. International Journal of Zakat, 6(1), 71-94.
• Afsar, S. T., & Burcu, E. (2014). The adaptation and validation of quality of work life scale to Turkish culture. Applied Research in Quality of Life, 9(4), 897-910.
• Agustina, R., Yusuf, M., Sutiyan, O. S. J., Ardianto, R., & Norvadewi, N. (2024). Employee Performance Mediated Quality of Work Life Relationship Satisfaction On The Job And Organizational Commitment. Jurnal Darma Agung, 30(2), 589-605.
• Akçay, V. H. (2012). Pozitif psikolojik sermayenin iş tatmini ile ilişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 123-140.
• Arlı, H., ve Yolcu, U.İ. (2022). Psikolojik sermaye ile iş tatmini arasındaki ilişkide işe gönülden adanmanın aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(3), 1781-1794.
• Aruldoss, A., Kowalski, K. B., & Parayitam, S. (2021). The relationship between quality of work life and work-life-balance mediating role of job stress, job satisfaction and job commitment: evidence from India. Journal of Advances in Management Research, 18(1), 36-62.
• Avey, J. B., Avolio, B. J. ve Luthans, F. (2011). Experimentally analyzing the impact of leader positivity on follower positivity and performance. Leadership Quarterly, 22(2), 282-294.
• Badran, M. A., & Youssef-Morgan, C. M. (2015). Psychological capital and job satisfaction in Egypt. Journal of Managerial Psychology, 30(3), 354-370.
• Bagtasos, M. R. (2011). Quality of work life: A review of literature. DLSU Business & Economics Review, 20(2), 1-8.
• Bakan, I., Buyukbese, T., Ersahan, B., & Sezer, B. (2014). Effects of job satisfaction on job performance and occupational commitment. International Journal of Management & Information Technology, 9(1), 1472-1480.
• Bashir, B., & Gani, A. (2020). Testing the effects of job satisfaction on organizational commitment. Journal of Management Development, 39(4), 525-542.
• Beşdil, G.E. (2020). Psikolojik sermayenin iş tatmini üzerindeki etkisinde psikolojik iyi oluşun şartlı değişken rolü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Bowling, N. A. (2010). Effects of job satisfaction and conscientiousness on extra-role behaviors. Journal of Business and Psychology, 25, 119-130.
• Boyalıoğlu, Ş., & Çobanoğlu, F. (2024). Öğretmenlerde Mental İyi Oluş ve İş Yaşam Kalitesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(1), 444-474.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Örnekleme yöntemleri. Erişim adresi: http://w3.balikesir.edu.tr//~msackes/wp/wp content/uploads/2012/03/BAY-Final-Konulari.pdf
• Cao, X., Zhang, H., Li, P., & Huang, X. (2022). The influence of mental health on job satisfaction: mediating effect of psychological capital and social capital. Frontiers in Public Health, 10, 797274.
• Çavuşoğlu, S., & Palamutçuoğlu, B. T. (2017). İş tatmininin sanal kaytarma üzerindeki etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 430-444.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological inquiry, 11(4), 227-268.
• Dülgeroğlu, İ., & Başol, O. (2017). İş stresi ve çalışma yaşamı kalitesi algısının yansımaları: satış temsilcileri üzerine bir araştırma. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(2), 293-304.
• Erbil, D.D., & Çopur, Z. (2018). Zaman yönetimi, çalışma yaşam kalitesi ve iş doyumu ilişkisinin incelenmesi. Zeugma I. Uluslararası Multidisipliner Çalışmalar Kongresi Tam Metin Bildiriler Kitabı. İksad Yayınevi.
• Ertürk, R. (2022). The effect of teachers' quality of work life on job satisfaction and turnover intentions. International Journal of Contemporary Educational Research, 9(1), 191-203.
• Fatehi, B., Karimi, A., Pour, E. G., Pour, K. A., & Azizi, B. (2015). Impact of quality of work life on job satisfaction. International Journal of Sport Studies, 5(1), 79-86.
• Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, felsefe- yöntem-analiz. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Hayes, A. F. (2022). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: A Regression-Based Approach. Guilford Publications.
• Hussein, N., & Amiruddin, N. S. (2020). Job crafting, psychological capital and work engagement: an empirical evidence of a sustainable high-performance GLC. Journal of Emerging Economies and Islamic Research, 8(2), 60-72.
• İşcan, Ö.F. ve K. Timuroğlu; (2007). Örgüt kültürünün iş tatmini üzerindeki etkisi ve bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (1), 119-136.
• Jahanbani, E., Mohammadi, M., Noori Noruzi, N., & Bahrami, F. (2018). Quality of work life and job satisfaction among employees of health centers in Ahvaz, Iran. Jundishapur Journal of Health Sciences, 10(1), 1-7.
• Jung, H. S., & Yoon, H. H. (2015). The impact of employees’ positive psychological capital on job satisfaction and organizational citizenship behaviors in the hotel. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 27(6), 1135-1156.
• Kanten, P. (2014). Effect of quality of work life (qwl) on proactive and prosocial organizational behaviors: A research on health sector employees. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 19(1), 251-274.
• Kaplan, M., & Demirağ, B. (2024). Görev Odaklı Liderlik Tarzı, Psikolojik Sermaye, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Kobi’lere Yönelik Bir Uygulama. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 23(2), 699-719.
• Kaya, E. (2016). İş talepleri ve ış kaynaklarının ışe tutkunluğa etkisinde pozitif psikolojik sermayenin aracılık rolünün ıncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lee, J. S., Back, K. J., & Chan, E. S. (2015). Quality of work life and job satisfaction among frontline hotel employees: A self-determination and need satisfaction theory approach. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 27(5), 768-789.
• Locke, E.A. (2016). Job Satisfaction: Overview. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/238742406_The_Nature_and_Causes_of_Job_Satisfaction.
• Luthans, F., Avolio, B., Avey, J. ve Norman, S. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60 (3), 541–572.
• Luthans, F., Youssef, C.M., and Avolio, B.J. (2007). Psychological Capital, Developing the Human Competitive Edge. Oxford: Oxford University Press.
• Luthans, Fred, and Carolyn M. Youssef-Morgan. . (2017). Psychological Capital: An Evidence-Based Positive Approach. Annu. Rev. Organ. Psychol. Organ. Behav, 4, 339-366. doi: 10.1146/annurev-orgpsych.
• Malik, O. F., & Waheed, A. (2010). The mediating effects of job satisfaction on role stressors and affective commitment. International Journal of Business and Management, 5(11), 223-235.
• Mensah, J., & Amponsah-Tawiah, K. (2014). Work stress and quality of work life: The mediating role of psychological capital. Research Journal in Organizational Psychology and Educational Studies (RJOPES), 3(5), 350-358.
• Meydan, C. H. (2011). İş tatmini ve öz yeterliliğin örgüt içi girişimciliğe etkisi: Kamu sektöründe bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 25-40.
• Nergiz, E., & Yılmaz, F. (2016). Çalışanların iş tatmininin performanslarına etkisi: Atatürk havalimanı gümrüksüz satış işletmesi örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(4), 50-79.
• Oruç, E. (2018). Psikolojik sermaye ölçeği kısa formunun türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışmasI. Electronic Turkish Studies, 13(14), 141-11.
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2016). Örgütsel Davranış. Eskişehir: Anandolu Üniversitesi Yayınları.
• Özyer, K., Irk, E. & Anaç, S. (2015). İş tatmini ve yaşam tatmini ilişkisinde iş arkadaşlığının aracılık rolü. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(1), 261-278.
• Rahul Paul, G. and Khalid Perwez, S. (2023). Influence of quality of work life on psychological capital of organizational leaders using artificial neural networks: A study on learning in hybrid workplace. The Learning Organization, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. Access address: https://doi.org/10.1108/TLO-11-2022-0137
• Seligman, M. E., & Csikszentmihalyi, M. (2014). Positive psychology: An introduction. Flow and the Foundations of Positive Psychology: The Collected Works of Mihaly Csikszentmihalyi, 55(1), 279-298.
• Setyaningrum, R. P., & Ekhsan, M. (2021). The role of job satisfaction in mediating the influence of quality of work life on employee performance. Management Research Studies Journal, 2(1), 44-54.
• Siagian, G. F., Setyabudi, C. M., & Mayastinasari, V. (2024). The Impact of Quality of Work Life and Work-Life Balance on Job Satisfaction: The Mediating Role of Perceived Organizational Support. Journal La Sociale, 5(2), 273-286.
• Sirgy, M. J., Efraty, D., Siegel, P., & Lee, D. J. (2001). A new measure of quality of work life (QWL) based on need satisfaction and spillover theories. Social indicators research, 55, 241-302.
• Sunaryadi, S., Budiyanto, B., & Suhermin, S. (2021). Effect of Quality of Work Life on Work Stress, Mental Health, Organizational Citizenship Behavior, and Performance of Inpatient Nurses in Muhammadiyah HospitalType D East Java. International Journal of Science, Technology & Management, 2(5), 1652-1660.
• Türkay, O. (2015). Çalışma yaşamı kalitesinin iş memnuniyeti ve bağlılık üzerine etkileri: Seyahat acentaları üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 22(1), 239-256.
• Turunç, Ö., Tabak, A., Şeşen, H., & Türkyılmaz, A. (2010). Çalışma yaşamı kalitesinin prosedür adaleti, iş tatmini, iş stresi ve işten ayrılma niyetine etkisi. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 12(3), 77-96.
• Ulutaş, M. (2021). Örgütsel Psikolojik Sermaye ve İş Tatmini İlişkisi: Bişkek'teki Yiyecek İçecek İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 578-590.
• Way, S. A., Sturman, M. C., & Raab, C. . (2010). What matters more? Contrasting the effects of job satisfaction and service climate on hotel food and beverage managers’ job performance. Cornell Hospitality Quarterly, 51(3), 379-397.
• Weiss, H. M., & Cropanzano, R. (1996). Affective events theory. A theoretical discussion of the structure, causes and consequences of affective experiences at work. Research in organizational behavior, 18(1), 1-74.
• Xie, Y., Tian, J., Jiao, Y., Liu, Y., Yu, H., & Shi, L. (2021). The impact of work stress on job satisfaction and sleep quality for couriers in China: the role of psychological capital. Frontiers in psychology, 12, 730147.