ÖRGÜTSEL ÖZDEŞLEŞMENİN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIĞIN ROLÜ

Year 2017, 16. UIK Special Issue, 577 - 592, 25.10.2017

M. Fikret Ateş Semih Soran Hakan Turgut

https://doi.org/10.18092/ulikidince.324860

Cited By: 1

Abstract

Bu çalışmada; örgütsel özdeşleşme ile işten ayrılma niyeti arasındaki
ilişkide psikolojik dayanıklılığın herhangi bir etkisinin olup olmadığının
tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında, bir kargo şirketi
işgörenlerine uygulanan ankette; Mael ve Ashforth (1992)’un örgütsel özdeşleşme ölçeği;  Mobley, Horner ve
Hollingsworth (1978)’un işten ayrılma niyeti ölçeği; Friborg ve
arkadaşlarının (2005) psikolojik dayanıklılık ölçeği
kullanılmıştır. Ölçeklerin hesaplanan Cronbach Alpha
katsayıları bu örneklem için oldukça güvenilir bulunmuştur. Faktör
analizlerinde; örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma ölçeği
tek faktörlü, işten ayrılma ölçeği ise beş faktörlü yapılarıyla doğrulanmıştır.
Regresyon analizleri neticesinde; yaş ve eğitim demografik faktörlerinin işten
ayrılma niyeti üzerinde etkili olduğu; yaşı genç ve eğitim seviyesi yüksek
işgörenlerin işten ayrılma niyeti düzeylerinin diğerlerine nazaran daha yüksek oranda
olduğu görülmüştür. Ayrıca, yüksek örgütsel özdeşleşme sahibi işgörenlerin daha
düşük işten ayrılma niyetlerinin olduğu görülmüştür. Psikolojik dayanıklılık
düzeylerinin alt boyutlarından “sosyal yeterlilik” boyutunun psikolojik
dayanıklılık ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide kısmi dolaylı etkiye
sahip olduğu, sosyal anlamda kendini bulunduğu mevcut konumda güçlü hisseden
işgörenlerin işten ayrılma niyeti düzeylerinin diğerlerine nazaran daha düşük
olduğu tespit edilmiştir. Sonuçların, benzer araştırmalara katkı
sağlayabileceği değerlendirilmektedir.

Keywords

işten ayrılma niyeti, psikolojik dayanıklılık

References

• Abrams, D., Ando, K. & Hinkle, S.W. (1998). Psychological attachment to the group: Cross-cultural differences in organizational ıdentification and subjective norms as predictors of workers' turnover ıntentions, Personality and Social Psychology Bulletin, (24), 1027-1039. Ashforth, B. E. & Mael, F. (1989). Social identity theory and the organization, Academy of Management Review, 14(1), 20-39.
• Ateş, M. F. (2015). Hizmetkâr liderlik ve örgütsel adaletin örgütsel özdeşleşmeye etkisinde örgütsel güvenin aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3), 75-95.
• Avey, J. B., Luthans, F. & Jensen, S. M. (2009). Psychological capital: A positive resource for combating employee stress and turnover. Human Resource Management, 48, 5, 677-693. Barlett, K. R., 1999. The relationship between training and organizational commitment in the health care field, The University of Illionis (The Degree of Doctor of Philosophy), Urbana. Baron, R. M. & Kenny, D. A. (1986). The moderator mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations, Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173 - 1182.
• Basım, H. N. & Çetin, F. (2011a). Psikolojik dayanıklılığın iş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarındaki rolü, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(3), 79-94.
• Basım, H. N. & Çetin, F. (2011b). Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeği'nin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması, Türk Psikiyatri Dergisi, 22, 104-114.
• Becker, T.E., 1992. Foci and Bases of Commitment: Are they distinctions worth making?, The Academy of Management Journal, 35(1), 232–244. Bedeian, A. G., (2007). Even if the Tower Is “Ivory,” It ısn’t “White:” Understanding the consequences of faculty cynicism, Academy of Management Learning & Education, 6(1), 9–32. Bitmiş, M. G., Sökmen, A., & Turgut, H. (2013). Psikolojik dayanıklılığın tükenmişlik üzerine etkisi: örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 27-40.
• Bulut, S., Doğan, U. & Altundağ, Y. (2013). Adolescent psychological resilience scale: Validity and reliability study contemporary psychology, Suvremena Psihologija, 16(1), 21-32.
• Cameron, K., Dutton, J., & Quinn, R. E. (2003). An introduction to pozitive organizational scholarship. In Cameron, K., Dutton, J., & Quinn, R. E. (Eds.) Positive organizational scholarship: Foundations of a new discipline (pp. 3-13). Berrett-Koehler Publishers. Cascio, W. (1991). Costing human resources: The financial ımpact of behavior in organizations, 3rd Edition, Boston, PWS Kent
• Cole, M. S. & Bruch, H. (2006). Organizational ıdentity strength, ıdentification, and commitment and their relationships to turnover ıntention: Does organizational hierarchy matter?, Journal of Organizational Behaviour, 27, 585-605. Epitropaki, O. (2013). A multi-level investigation of psychological contract breach and organizational identification through the lens of perceived organizational membership: Testing a mod-erated-mediated model. Journal of Organizational Behavior, 34, 65-68.
• Friborg, O., Barlaug, D. & Martinussen, M. (2005). Resilience in relation to personality and ıntelligence. Journal of Leadership and Organizational Studies, 13, 44-61.
• Genç, A. (2014), Psikolojik dayanıklılığın örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyetine etkisi: Görgül bir araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Harris, G. E. & Cameron, J. E. (2005). Multiple dimensions of organizational ıdentification and commitment as predictors of turnover ıntentions and psychological well-being, Canadian Journal of Behavioural Science, 37, 159-169.
• Hjemdal, O., Roazzı, A., Dıas, M., Da, G. B. B., & Friborg, O. (2015). The cross-cultural validity of the Resilience Scale for Adults: a comparison between Norway and Brazil. BMC Psychology, 3(18), 1-9.
• Karaırmak, Ö. & Siviş, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30-43.
• Knippenberg, D. V., Dick, R.V. & Tavares, S. (2007). Social ıdentity and social exchange: Identification, support, and withdrawal from the Job, Journal of Applied Social Psychology, 37(3), 457–477.
• Kumpfer, K. (1999). Factors and processes contributing to resilience. Positive Life Adaptations, 179-224.
• Larson, M., & Luthans, F. (2006). Potential added value of psychological capital in predicting work attitudes. Journal of Leadership and Organizational Studies, 13(1), 45-62.
• Lazarus, R. S. (1993). From psychological stress to the emotions: A history of changing outlooks. Annual Review of Psychology, 44(1), 1-22.
• Lee, S. M., (1971). An empirical analysis of organizational ıdentification, The Academy of Management Journal, 14(2), 213–226.
• Mael, F. A. & Ashforth, B. E. (1995). Loyal from day one: Biodata, organizational identification, and turnover among newcomers. Personnel Psychology, 45(2), 309-333.
• Mael, F. A. & Ashforth, B. E. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational ıdentification. Journal of Organizational Behavior. 13, 103–123.
• Malkoç, A. & Yalçın, İ. (2015). Relationships among resilience, social support, coping, and psychological well-being among university students. Turkish Psychological Counselling and Guidance Journal, 5(43), 35-43.
• Meydan, C. H. & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi-AMOS uygulamaları Ankara: Detay Yayıncılık
• Mignonac, K., Herrbach, O. & Guerrero, S. (2006). The ınteractive effects of perceived external prestige and need for organizational ıdentification on turnover ıntentions, Journal of Vocational Behavior, 69, 477-493. Mobley, W. H. (1982). Employee turnover: Causes, consequences and control, MA, Addison-Wesley.
• Mobley, W. H., Horner, S. O. & Hollingsworth, A. T. (1978). An evaluation of precursors of hospital employee turnover. Journal of Applied Psychology, 63(4), 408-414.
• Oktan, V. (2012). Psikolojik sağlamlığın gelişiminde bir moderator olarak umut, International Journal of Human Sciences. (9)2, 1691-1701.
• Olkkonen, M. E. & Lipponen, J. (2006). Relationships between organizational justice, ıdentification with organization and work unit, and group-related outcomes, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 100, 202-215. Örücü, E. & Özrafşarlıoğlu, S. (2013). Örgütsel adaletin çalışanların işten ayrılma niyetine etkisi: Güney Afrika Cumhuriyetinde bir uygulama, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 335-358.
• Poch, F. V., Villar, E., Caparros, B., Juan, J., Cornella, M., & Perez, I. (2004). Feelings of hopelessness in a Spanish university population. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 39(4), 326-334.
• Polat, M. M. & Meydan, H. (2010). Örgütsel özdeşleşmenin sinizm ve işten ayrılma niyeti ile ilişkisi üzerine bir araştırma, Savunma Dergisi, 145-172.
• Pratt, M.G. (1998). To be or not to be: central question in organizational ıdentification, D.A. Whetten & P.C. Godfrey (Eds), Identity in organizations: Building theory through conversation, Thousand Oaks, CA: Sage Publications. 171-208.
• Riketta, M. (2003). Organizational identification: A meta-analysis, Journal of Vocational Behavior, 66, 358-384.
• Scott, C.R., Connaughton, S.L. K. Maguire et al., (1999). The ımpacts of communication and multiple ıdentifications on intent to leave, Management Communication Quarterly, 12(3), 400-435.
• Scott, S. G. & Lane, V. R. (2000). A stakeholder approach to organizational identity. The Academy f Management Review, 25(1), 46-47.
• Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502.
• Shamir, B. & R. Kark, (2004). A single ıtem graphic scale for the measurement of organizational ıdentification, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77, 115-123.
• Tak, B. & Çiftçioğlu, A. (2009). Algılanan örgütsel prestij ile örgütsel bağlılık ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkilerin incelenmesine yönelik bir araştırma, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 18, 100-116.
• Tosun, M. (1981). Örgütsel etkililik, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları No:196.
• Turunç, Ö. (2011). Örgütsel adaletin çalışanların örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyetine etkisi: Örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13 (1), 143-166.
• Tusaie, K. & Dyer, J. (2004). Resilience: A historical review of the construct. Holistic Nursing Practice, 18(1), 3-10.
• Tümlü, G. & Recepoğlu, E. (2013). Üniversite akademik personelinin psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişki, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 205-213.
• Tüzün, İ. K., (2006). Örgütsel güven, örgütsel kimlik ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi; uygulamalı bir çalışma (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Vickie A., Lambert, R. N. & Clinton E., Yamase, H. (2003). Psychological hardiness, workplace stress and related stress reduction strategies, The Bulletin of the Yamaguchi Medical School, 49(1-2)5, 181-184.