al-Bayhaqī’s Life, Works and al-Sunan al-Kabīr’s Introduction al-Madkhal ilā ‘Ilm al-Sunan

Year 2021, Volume: 4 Issue: 2, 285 - 317, 31.12.2021

Halil İbrahim Doğan

https://doi.org/10.54659/ulum.1026493

Cited By: 1

Abstract

One of the leading figures in the history of the science of ḥadith is Abū Bakr Aḥmad b. al-Ḥusayn b. ‘Alī al-Bayhaqī, who lived in the 4th and 5th centuries of the Hijra. al-Bayhaqī was born and grew up in Sabdhawār (formerly Bayhaq), which is located within the borders of Iran today, in 384/994, and later made scientific trips to Neyshābūr, Jebāl, ‘Irāq and al-Ḥijāz regions. Returning to his hometown after these journeys, al-Bayhaqī had to go to al-Ḥijāz again due to the Ash‘arī sedition living in The Great Seljuk Empire Toghrul-Beg period, and he returned to Bayhaq in 455/1063, and a short time later died in 458/1066 in Neyshābūr.
al-Bayhaqī has written many books in different fields of Islamic sciences. Among them, al-Sunan al-Kabīr, Ma‘rifa as-Sunan wa al-Āthār, al-Sunan al-Ṣaghīr, al-Khilāfiyyāt, Shu‘ab al-Īmān stand out. In this study, al-Madkhal ilā ‘Ilm al-Sunan, the introduction of al-Sunan al-Kabīr, which we have in-completely for a long time and which has been published in full recently, are discussed. First of all, al-Madkhal’s name, copyright time and manuscripts were dealt with in terms of shape. Afterwards, the content of al-Madkhal was touched upon, it was seen that its content included the fiqh methodology and ‘ilm as well as the ḥadīth methodology, and in this respect, an evaluation was made between al-Shafi‘ī’s al-Risāla. Then, al-Bayhaqī’s views were touched upon in the context of the ḥadīth methodo-logy in al-Madkhal. As a result of all this research, it has been determined that al-Madkhal is not only a work that deals with the issues of ḥadīth methodology, that he is highly influenced by al-Shafi‘ī’s al-Risāla, that al-Bayhaqī deals with the issues by transmitting narrations with asānīd and that his own views are rarely found.

Keywords

Hadith, al-Bayhaqī, al-Sunan al-Kabīr, al-Madkhal, Method

Beyhakî’nin Hayatı, Eserleri ve es-Sünenü’l-kebîr’in Mukaddimesi el-Medhal ilâ ‘il-mi’s-sünen’i

Abstract

Hadis ilmi tarihinde önde gelen şahsiyetlerden birisi, hicrî IV. ve V. asırda yaşayan Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyn b. ‘Alî el-Beyhakî’dir. Beyhakî, günümüzde İran sınırları içerisinde yer alan Sebzevar’da (eski ismi Beyhak) 384/994’te doğup büyümüş, daha sonra başta Neysâbûr olmak üzere Cibâl, Irak ve Hicaz bölgelerine ilmî seyahatler yapmıştır. Bu yolculukların akabinde memleketine dönen Beyhakî, Büyük Selçuklu Devleti Tuğrul Bey döneminde yaşayan Eş‘arî fitnesi nedeniyle tekrar Hicaz’a gitmek zorunda kalmış ve 455/1063’te Beyhak’a geri dönmüş, kısa bir süre sonra da 458/1066’da Neysâbûr’da vefat etmiştir.
Beyhakî, İslâmî ilimlerin farklı alanlarında birçok kitap telif etmiştir. Bunların içerisinden es-Sünenü’l-kebîr, Ma‘rifetü’s-sünen ve’l-âsâr, es-Sünenü’s-sagîr, el-Hilâfiyyât, Şu‘abu’l-îmân öne çıkmaktadır. Bu çalışmada ise uzun zamandır eksik bir hâlde elimizde bulunan ve yakın bir zamanda tam olarak basılan es-Sünenü’l-kebîr’in mukaddimesi el-Medhal ilâ ‘ilmi’s-sünen ele alınmıştır. İlk önce şekil açısından el-Medhal’in ismi, telif zamanı ve yazma nüshaları üzerinde durulmuştur. Akabinde ise el-Medhal’in muhtevasına temas edilmiş, içeriğinin hadis usûlünün yanı sıra fıkıh usûlü ve ilimle ilgili konulardan oluştuğu görülmüş, ayrıca Şâfi‘î’nin er-Risâle’si ile arasında bir karşılaştırma yapılmıştır. Daha sonra el-Medhal’deki hadis usûlü konuları bağlamında Beyhakî’nin görüşlerine temas edilmiştir. Bütün bu araştırmanın sonucunda el-Medhal’in sadece hadis usûlü konularını ele alan bir eser olmadı-ğı, Şâfi‘î’nin er-Risâle’sinden oldukça fazla etkilendiği, Beyhakî’nin senedli rivayetler naklederek ko-nuları ele aldığı ve kendisine ait görüşlerin nadiren bulunduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Hadis, Beyhakî, es-Sünenü’l-kebîr, el-Medhal, Usûl

References

• A‘zamî, Muhammed ez-Ziyâ’urrahman. “Mukaddime”. el-Medhal ila’s-süneni’l-kübrâ. mlf. Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyn b. ‘Alî b. Mûsâ el-Beyhakî. 1/5-128. Riyad: Advâ’u’s-Selef, 1420/1999.
• ‘Abdülgâfir el-Fârisî, Ebü’l-Hasen ‘Abdülgâfir b. İsmâ‘îl b. ‘Abdülgâfir b. Muhammed. el-Müntehab mine’s-Siyâk li-Târîh-i Neysâbûr. thk. Muhammed Ahmed ‘Abdül‘azîz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1989.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. eş-Şeybânî. Müsnedü’l-imâm Ahmed b. Hanbel. thk. Şu‘ayb el-Arna’ût vd. 52 Cilt. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle, 1996-2001.
• Arifoğlu, Yunus. “Selçuklu Öncesinde Horasan’ın Sosyal Yapısı: Etnik, Dini, Sınıfsal Unsurlar ve Ya-pı”. Tarih Okulu Dergisi 32 (Aralık 2017), 635-657.
• ‘Avvâme, Muhammed. “Mukaddime”. el-Medhal ilâ ‘ilmi’s-sünen. mlf. Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyn b. ‘Alî el-Beyhakî. 1/5-92. Cidde-Medine: Dâru’l-Minhâc-Dâru’l-Yüsr, 2016.
• Aydınlı, Osman. Doğuşundan Büyük Selçuklulara Mu‘tezile Ekolü Tarihi ve Öğretisi. İstanbul: Endü-lüs Yayınları, 2018.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyn b. ‘Alî. Delâ‘ilü’n-nübüvve ve ma‘rifetü ahvâli sâhibi’ş-şerî‘a. thk. ‘Abdulmu‘tî Emîn Kal‘acî. 7 Cilt. Beyrut-Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye-Dâru’r-Reyyân li’t-Türâs, 1988.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyn b. ‘Alî. el-Câmi‘ li-şu‘abi’l-îmân. thk. ‘Abdul‘alî ‘Abdulhu-meyd Hâmid. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyn b. ‘Alî. el-Hilâfiyyât beyne’l-İmâmeyn eş-Şâfi‘î ve Ebû Hanîfe ve ashâbih. thk. Komisyon. 8 Cilt. Kahire: er-Ravda li’n-Neşr ve’t-Tavzî‘, 2015.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyn b. ‘Alî. el-Medhal ilâ ‘ilmi’s-sünen. thk. Muhammed ‘Avvâme. Cidde-Medine: Dâru’l-Minhâc-Dâru’l-Yüsr, 2016.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyn b. ‘Alî. el-Medhal ile’s-Süneni’l-kübrâ. thk. Muhammed Ziyâ’urrahman el-A‘zamî. 2 Cilt. Riyad: Advâ’u’s-Selef, 1420/1999.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyn b. ‘Alî. es-Sünenü’l-kebîr. thk. ‘Abdullah b. ‘Abdülmuhsin et-Türki vd. 25 Cilt. Riyad: Dâru ‘Âlemi’l-Kütüb, 2013.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyn b. ‘Alî. Ma‘rifetü’s-sünen ve’l-âsâr. thk. ‘Abdulmu‘tî Emîn Kal‘acî. 15 Cilt. Karaçi vd.: Câmi‘atu’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye vd., 1991.
• Dârimî, Ebû Muhammed ‘Abdullah b. ‘Abdurrahman b. el-Fazl b. Behrâm. Müsnedü’d-Dârimî (Süne-nü’d-Dârimî). thk. Hüseyn Selîm Esed ed-Dârânî. 4 Cilt. Riyad: Dâru’l-Muğnî, 2000.
• Doğan, Halil İbrahim. Hadis İlmi Açısından Beyhakî’nin (öl. 458/1066) es-Sünenü’l-Kebîr’i. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Ebû Dâvud, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî. Sünenü Ebû Dâvud. thk. Şu‘ayb el-Arna’ût-Muhammed Kâmil Karâbellî. 7 Cilt. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle, 2009.
• Ebü’l-Fidâ’, el-Melikü’l-Mü’eyyed İsmâ‘îl b. ‘Alî b. Mahmûd b. ‘Ömer b. Şâhinşâh el-Eyyûbî. Târîhu Ebü’l-Fidâ’ (el-Muhtasar fî ahbâri’l-beşer). thk. Mahmûd Eyyûb. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• Ebü’l-Hasen el-Beyhakî, ‘Alî b. Zeyd b. Muhammed. Târîhu Beyhak ve zikru’l-‘ulemâ ve’l-e’imme ve’l-efâdil ellezîne nebegû fîhâ ev intekalû ileyhâ. thk. Yûsuf el-Hâdî. Dımaşk: Dâru İkrâ’, 2004.
• el-Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. ‘Abdullah b. Muhammed b. Hamdûyeh. Ma‘rifetu ‘ulûmi’l-hadîs ve kemmiyyeti ecnâsihî. thk. Ahmed b. Fâris es-Selûm. Riyad: Dâru İbn Hazm, 2003.
• el-Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. ‘Abdullah b. Muhammed b. Hamdûyeh. Kitâbu’l-Medhal ilâ ma‘rifeti kitâbi’l-İklîl. thk. Ahmed b. Fâris es-Selûm. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2003.
• Halef, Necm ‘Abdurrahman. es-Sınâ‘atu’l-hadîsiyye fi’s-Süneni’l-kübrâ li’l-imâm el-Beyhakî. Mansu-ra: Dâru’l-Vefâ’, 1992.
• İbn ‘Abdülhâdî, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkî es-Sâlihî. Tabakâtu ‘ulemâ’i’l-hadîs. thk. Ekrem el-Bûşî-İbrâhîm ez-Zeybek. 4 Cilt. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle, 1996.
• İbn ‘Asâkir, Ebü’l-Kâsım ‘Alî b. el-Hasen b. Hibetullah ed-Dımaşkî. Tebyînu kizbi’l-müfterî fî mâ nu-sibe ile’l-İmâm Ebü’l-Hasen el-Eş‘arî (Muhammed Zâhid el-Kevserî’nin Mukaddime ve Ta‘likât’ı ile birlikte). thk. Enes Muhammed ‘Adnân eş-Şerfâvî. Dımaşk: Daru’t-Takvâ, 2018.
• İbn Hallikân, Ebü’l-‘Abbâs Ahmed b. Muhammed b. Ebû Bekir el-İrbilî. Vefeyâtu’l-a‘yân ve enbâ’u ebnâ’i’z-zamân. thk. İhsân ‘Abbâs. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1978.
• İbn Hidâyetullah, Musannıf Ebû Bekir el-Hüseynî. Tabakâtu’ş-şâfi‘iyye. thk. ‘Âdil Nüveyhiz. Beyrut: Dâru’l-Afâki’l-Cedîde, 1982.
• İbn Kâdî Şehbe, Ebü’s-Sıdk Takiyyüddîn Ebû Bekir b. Ahmed b. Muhammed b. ‘Ömer b. Muhammed ed-Dımaşkî. Tabakâtu’ş-şâfi‘iyye. thk. ‘Abdül‘alîm Hân. 5 Cilt. Haydarabad: Matba‘atu Meclisi Dâ’iretu’l-Ma‘ârifi’l-‘Osmaniyye, 1978.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ ‘İmâdüddîn İsmâ‘îl b. ‘Ömer el-Kureşî ed-Dımaşkî. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. ‘Abdullah ‘Abdülmuhsîn et-Türkî. 21 Cilt. Gize: Dâru Hicr, 1998.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ ‘İmâdüddîn İsmâ‘îl b. ‘Ömer el-Kureşî ed-Dımaşkî. Tabakâtu’ş-şâfi‘iyye. thk. ‘Abdulhafîz Mansûr. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Medâri’l-İslâmiyye, 2004.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ ‘İmâdüddîn İsmâ‘îl b. ‘Ömer el-Kureşî ed-Dımaşkî. İhtisâru ‘ulûmi’l-hadîs (Ahmed Muhammed Şâkir’in el-Bâ‘isu’l-hasîs’i ile birlikte). thk. Fâdıl Mahmûd ‘Avd. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle Nâşirûn, 2015.
• İbn Mâce, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Şu‘ayb el-Arna’ût vd. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-‘Âlemiyye, 2009.
• İbn Nukta, Ebû Bekir Muhammed b. ‘Abdülganî b. Ebû Bekir b. Şücâ‘el-Bağdâdî el-Hanbelî. et-Takyîd li-ma‘rifeti ruvâti’s-sünen ve’l-mesânîd. thk. Şerîf b. Sâlih et-Teşâvî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’n-Nevâdir, 2014.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec ‘Abdurrahman b. ‘Alî b. Muhammed. el-Muntazam fî târîhi’l-mülûk ve’l-ümem. thk. Muhammed ‘Abdülkâdir ‘Atâ’-Mustafâ ‘Abdülkâdir ‘Atâ’. 18 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1995.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen ‘Alî b. Muhammed b. Muhammed b. ‘Abdülkerîm b. ‘Abdülvâhid el-Cezerî eş-Şeybânî. el-Lübâb fî tehzîbi’l-ensâb. 3 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1980.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen ‘Alî b. Muhammed b. Muhammed b. ‘Abdülkerîm b. ‘Abdülvâhid el-Cezerî eş-Şeybânî. el-Kâmil fi’t-târîh. thk. Ebü’l-Fidâ’ ‘Abdullah el-Kâdî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1987.
• İbnü’l-Verdî, Ebû Hafs Zeynüddîn ‘Ömer b. Muzaffer b. ‘Ömer el-Ma‘arrî. Târîhu İbnü’l-Verdî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1996.
• İbnü’s-Salâh, Ebû ‘Amr ‘Osmân b. ‘Abdurrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî. Tabakâtu’l-fukahâ’i’ş-şâfi‘iyye. thk. Muhyiddîn ‘Alî Necîb. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşâ’iri’l-İslâmiyye, 1992.
• İsnevî, Ebû Muhammed ‘Abdürrahîm b. el-Hasen b. ‘Alî. Tabakâtu’ş-şâfi‘iyye. thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1987.
• Kara, Seyfullah. Büyük Selçuklular ve Mezhep Kavgaları. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2018.
• Kaya, Muhammed Selim. İmam Kuşeyrî ve Eş‘arilîk Savunusu. Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Kazvînî, Ebû Yahyâ Zekeriyyâ b. Muhammed b. Mahmûd. Âsâru’l-bilâd ve ahbâru’l-‘ibâd. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• Leknevî, Ebü’l-Hasenât ‘Abdülhay b. Muhammed b. Muhamme el-Ecvibetü’l-Fâzıla li’l-Es’ileti’l-‘Aşreti’l-Kâmile (‘Abdülfettâh Ebû Gudde’nin et-Ta‘lîkâtu’l-hafile ‘ala’l-Es’ileti’l-Fâzıla’sı ile birlikte). thk. Selmân b. ‘Abdülfettâh Ebû Gudde. Beyrut: Mektebetu’l-Matbû‘ati’l-İslâmiyye, 2005.
• Muhammed el-Havansârî, Bâkır b. Zeynel‘âbidîn b. Ca‘fer el-Mûsevî. Ravzâtu’l-cennât fî ahvâli’l-‘ulemâ’ ve’s-sâdât. 8 Cilt. Tahran: Mektebetü’l-İsmâ‘iliyyân, 1970.
• Müslim b. el-Haccâc, Ebü’l-Hüseyn b. Müslim en-Neysâbûrî el-Kuşeyrî, Sahîhu Müslim, thk. Mu-hammed Fu’âd ‘Abdülbâkî. 5 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1991.
• Özafşar, Mehmet Emin. “Rivayet İlimlerinde Eser Karizması ve Müslim’in el-Câmi‘u’s-sahîh’i”. Anka-ra Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (1999), 287-356.
• Safedî, Ebû Sa‘îd Salâhüddîn Halîl b. Aybeg b. ‘Abdullah. Kitâbu’l-Vâfî bi’l-vefeyât. thk. Ahmed el-Arna’ût-Türkî Mustafâ. 29 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’i’t-Turasi’l-‘Arabî, 2000.
• Sem‘ânî, Ebû Sa‘d ‘Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr et-Temîmî. el-Ensâb. thk. ‘Abdullah ‘Ömer el-Bârûdî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cinân, 1988.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn ‘Abdurrahman b. Ebû Bekir b. Muhammed. Tabakâtu’l-huffâz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1983.
• Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn ‘Abdülvehhâb b. ‘Alî b. ‘Abdülkâfî. Tabakâtu’ş-şâfi‘iyyeti’l-kübrâ, thk. ‘Abdülfettâh Muhammed el-Hulv-Mahmûd Muhammed et-Tanâhî. 10 Cilt. Kahire: Dâru İhyâ’i’l-Kütübi’l-‘Arabîyye, 1964.
• Şâfi‘î, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. İdrîs b. ‘Abbâs. er-Risâle. thk. ‘Alî b. Muhammed b. Venîs. 3 Cilt. Dammam: Dâru İbni’l-Cevzî, 1439/2019.
• Şâfi‘î, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. İdrîs b. ‘Abbâs. Kitâbu İhtilâfi’l-Mâlik ve’ş-Şâfi‘î (el-Ümm’ün içinde). thk. Rıf‘at Fevzî ‘Abdülmuttalib. Mansura-Beyrut: Dâru’l-Vefâ’-Dâru İbn Hazm, 2019.
• Tekin, Rahmi. “Moğol İstilası ve İslam Aleminde Yaptığı Tahribat”. Osmanlı Araştırmaları Vakfı. Eri-şim 30 Temmuz 2021.
• Yâfi‘î, Ebû Muhammed ‘Abdullah b. Es‘ad b. ‘Alî b. Süleymân el-Yemenî. Mir’âtu’l-cinân ve ‘ibre-ti’l-yakzân fî ma‘rifeti mâ yu‘teberu min havâdisi’z-zamân. thk. Halîl el-Mansûr. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• Yâkût el-Hamevî, Ebû ‘Abdullah Yâkût b. ‘Abdullah el-Bağdâdî. Mu‘cemu’l-buldân. 5 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1977.
• Yaltkaya, Mehmet Şerafeddin. “Selçuklular Devrinde Mezhepler”. s.nşr. Ali Duman. Hikmet Yurdu – İmam Matüridî ve Matürîdîlik Özel Sayısı – 2/4 (Temmuz-Aralık 2009), 179-194.
• Yardım, Ali. Hadîs I-II. İstanbul: Damla Yayınevi, 2014.
• Yavuz, Abdullah Ömer. Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey Döneminde Mu‘tezile. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Yavuz, Abdullah Ömer. Horasan’da Eş‘arîlik. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Zehebî, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Düvelü’l-İslâm. thk. Hasen İsmâ‘îl Merve-Mahmûd el-Arna‘ût. 2 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1999.
• Zehebî, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Kitâbu Tezkireti’l-huffâz. thk. ‘Abdurrah-man b. Yahyâ el-Mu‘allimî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1374.
• Zehebî, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ’. thk. Şu‘ayb el-Arna’ût vd. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1984.
• Zehebî, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Târîhu’l-İslâm ve vefayâtu’l-meşâhîr ve’l-a‘lâm. thk. ‘Ömer ‘Abdüsselâm Tedmürî. 52 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1994.
• Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed b. ‘Alî b. Fâris ed-Dımaşkî. el-A‘lâm -Kâmûsu terâcim li’l-eşheri’r-ricâl ve’n-nisâ’ mine’l-‘arab ve’l-müste‘ribîn ve’l-müsteşrikîn-. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘Âlem li’l-Malâyîn, 2002.