Sosyal bilgiler öğretmenlerinin veri görselleştirmenin öğretimsel amaçlarına yönelik inançları ve uygulamaları

Year 2025, Volume: 7 Issue: 12, 231 - 254, 01.04.2025

Havva Gözde Koçak , Banu Çulha Özbaş

Abstract

Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin veri görselleştirmenin öğretimsel amaçlarına yönelik inançları ve uygulamalarının neler olduğunu ortaya koymaktır. Bu amaca ulaşmak için araştırmada nitel araştırma yöntemi desenlerinden durum çalışması deseni işe koşulmuştur. Araştırmanın katılımcılarını Türkiye’nin üç büyükşehrinden birinin merkez ilçelerinden birinde görev yapmakta olan ve ölçüt örnekleme yoluyla seçilen yirmi sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak üç bölümden oluşan yarı yapılandırılmış görüşme kullanılmıştır. Araştırma verileri betimsel ve içerik analizine tabi tutularak bütüncül yolla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin lisans öğrenimlerinde veri görselleştirme dersi alsalar da almasalar da şu anda sınıflarında veri görselleştirmeyi etkin şekilde kullandıklarına inandıkları, veri görselleştirmede kaynak olarak internet kaynakları ile ders kitabından yararlandıkları sonucu ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin sosyal bilgiler ders kitapları ile çevrim içi medyadaki veri görselleştirme yollarını karşılaştırmasında çevrim içi medyadaki görsellerin çok daha çeşitli olduğunu düşündükleri ve çevrim içi medyadaki veri görselleştirmeleri ders kitaplarına göre daha kullanılabilir olarak değerlendirdikleri anlaşılmıştır. Son olarak sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin veri görselleştirmeyi; öğrencilerde kalıcı ve kolay öğrenmeyi sağlamak, öğrenmeyi eğlenceli kılarak öğrencilerin motivasyonlarını artırmak, soyut sosyal bilim konularını somutlaştırmak amacıyla kullanma eğiliminde oldukları anlaşılmıştır. Bununla beraber öğretmenlerin bu kaynakları eleştirel gözle değerlendirmeyi gerekli görmedikleri ortaya çıkmıştır. Araştırma sonucunda bulgulara dayalı önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Sosyal bilgiler öğretmenleri, Öğretimsel inançlar, Veri görselleştirme.

Social studies teachers' beliefs and practices about the instructional goals of data visualization

Abstract

This study aims to reveal what social studies teachers' beliefs and practices are towards the instructional purposes of data visualization. To achieve this aim, case study design, one of the qualitative research types, was used. The study participants consist of twenty social studies teachers working in one of the central districts of one of the three largest provinces of Turkey and selected by criterion sampling. The study used a semi-structured interview consisting of three parts as a data collection tool. The research data were analyzed holistically by subjecting them to descriptive and content analysis. As a result of the research, it was concluded that social studies teachers believe that they are currently using data visualization effectively in their classrooms, whether they took a data visualization course in their undergraduate education or not, and that they benefit from internet resources and textbooks as sources for data visualization. In comparing the data visualizations in social studies textbooks and online media, it is understood that the visuals in online media are much more diverse and that the teachers evaluate the data visualizations in online media as more usable than textbooks. Finally, it was understood that teachers in the social studies course tended to use data visualization to provide permanent and effortless learning, to increase students' motivation by making learning fun, and to concretize abstract social science topics. However, it was found that teachers did not consider it necessary to evaluate these sources critically. At the end of the study, recommendations were made based on the findings.

Keywords

Social studies teachers, Instructional beliefs, Data visualization

References

• Aksoy, B. ve Namal, R. (2020). Scope validity of the graph drawing and interpretation skill checklist. International Education Studies, 13(1), 76-83. https://doi.org/10.5539/ies.v13n1p76
• Altun, A., ve Kaymakçı, S. (2016). Zaman ve kronolojinin öğretiminde bir materyal: Zaman şeritleri. Turkish History Education Journal, 5(1), 157-192. https://doi.org/10.17497/tuhed.279917
• Barton, K. C. (2015). Elicitation techniques: Getting people to talk about ideas they don’t usually talk about. Theory & Research in Social Education, 43(2), 179-205. https://doi.org/10.1080/00933104.2015.1034392
• Blow, F., Lee, P. and Shemilt, D. (2012). Time and chronology: conjoined twins or distant cousins?, Teaching History,147, 26-34.
• Börner Katy, Polley David E. (2014). Visual insights: a practical guide to making sense of data., MIT. https://doi.org/10.1016/j.jssr.2017.02.001
• Brugar, K. A. & Roberts, K. L. (2018). Elementary students’ challenges with informational texts: reading the words and the world, The Journal of Social Studies Research, 42(1), 49-59. https://doi.org/10.1016/j.jssr.2017.02.001
• Brugar, K. A., & Roberts, K. L. (2017). Seeing is believing: Promoting visual literacy in elementary social studies. Journal of Teacher Education, 68(3), 262–279. https://doi.org/10.1177/0022487117696280
• Coleman, E. G. (2010). Ethnographic approaches to digital media. Annual Review of Anthropology, 39(1), 487-505. https://doi.org/10.1146/annurev.anthro.012809.104945
• Curtin, M., & Fossey, E. (2007). Appraising the trustworthiness of qualitative studies: Guidelines for occupational therapists. Australian occupational therapy journal, 54(2), 88-94. https://doi.org/10.1111/j.1440-1630.2007.00661.x
• Çelik, H. C., & Kahyaoğlu, M. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarinin teknolojiye yönelik tutumlarının kümeleme analizi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(4), 571-586.
• Çulha Özbaş, B. (2010). 12-14 yaş grubu öğrencilerin tarihsel düşünmelerinde tarihsel kanıt kullanımı (Tez no.265486). [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Dönmez, C., Yazıcı, K., & Sabancı, O. (2007). Sosyal bilgiler derslerinde grafik düzenleyicilerinin kullanımının öğrencilerin akademik bilgiyi elde etmelerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 437-459.
• Duke, N. K., Martin, N. M., Norman, R. R., Knight, J. A., & Roberts, K. L. (2013). Beyond concepts of print: Development of concepts of graphics in text, PreK to grade 3. Research in the Teaching of English, 48(2), 175–203. https://doi.org/10.58680/rte201324324
• Durmuş, E. ve Kuruyer, D. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının tablo, grafik ve diyagram çizme ve yorumlama becerisine ilişkin görüşleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (1), 46-71. https://doi.org/10.33437/ksusbd.793809
• Hall, C., Kent, S., McCulley, L., Davis, A., & Wanzek, J. (2013). A new look at mnemonic and graphic organizes in the secondary social studies classroom. Teaching Exceptional Children, 46(1), 47-55. https://doi.org/10.1177/004005991304600106
• Iliinsky, N., & Steele, J. (2011). Designing Data Visualizations. Sebastopol: O'Reilly. Janke, R. W., & Cooper, B. S. (2017). News literacy: Helping students and teachers decode fakenews. Rowman & Littlefield.
• Namal, R. (2011). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde yer alan ‘‘ülkemizde nüfus’’ ünitesinin öğretiminde görsel materyallerden yararlanmanın öğrenci başarısı üzerine etkisi (Tez no. 299764). [Yüksek lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Nuhoğlu Kibar, P., & Akkoyunlu, B. (2015). Searching for visual literacy: secondary school students are creating infographics. In S. Kurbanoglu, J. Boustany, S. Spiranec, E. Grassian, D. Mizrachi, & L. Roy (Eds.), Information Literacy: Moving Toward Sustainability, Journal of Visual Literacy 35(552), 241–251.
• Roberts, K. L., & Brugar, K. A. (2014). Navigating maps to support comprehension: When textbooks don't have GPS. The Geography Teacher, 11(4), 149-163. https://doi.org/10.1080/19338341.2014.975143
• Rockoff, J. E. (2004). The impact of individual teachers on student achievement: Evidence from panel data. American economic review, 94(2), 247-252.
• Seidman, I. (2013). Interviewing as qualitative research: A guide for researchers in education & the social sciences (4th ed.). New York: Teachers College Press. ISBN: 978-0-8077-5404-7
• Serafini, 2014 Serafini, F. (2014). Reading the visual: An introduction to teaching multimodal literacy. TeachersCollege.
• Shenton, 2004). Shenton, A. K. (2004). The analysis of qualitative data in LIS research projects: A possible approach. Education for Information, 22(3-4), 143-162.
• Shreiner, T. L. (2019). Students’ use of data visualizations in historical reasoning: A think-aloud investigation with elementary, middle, and high school students. The Journal of Social Studies Research, 43(4), 389-404. https://doi.org/10.1016/j.jssr.2018.11.001
• Shreiner, T. L., & Dykes, B. M. (2021). Visualizing the teaching of data visualizations in social studies: A study of teachers’ data literacy practices, beliefs, and knowledge. Theory & Research in Social Education, 49(2), 262-306. https://doi.org/10.1080/00933104.2020.1850382
• Stronge, J. H., Ward, T. J., & Grant, L. W. (2011). What makes good teachers good? A cross-case of analysis of the connection between teacher effectiveness and student achievement. Journal of Teacher Education, 62(4), 339–355. https://doi.org/10.1177/0022487111404241
• Şahinkaya, N., & Aladağ, E. (2013). Sınıf öğretmen adaylarının grafikler ile ilgili görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(15), 309-328.
• Taşkın, M., & Açıkalın, M. (2020). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında kullanılan görsellerin öğretmen tercihlerine göre incelenmesi (İstanbul ili örneği). Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 133-146. https://doi.org/10.47770/ukmead.738747
• Verdi, M. P., & Kulhavy, R. W. (2002). Learning with maps and texts: An overview. Educational Psychology Review, 14(1), 27–46. https://doi.org/10.1023/A:1013128426099
• Werner, W. (2002). Reading visual texts. Theory & Research in Social Education, 30(3), 401–428. https://doi.org/10.1080/00933104.2002.10473203
• Wills, G. (2012). Visualizing time. Springer.
• Yeşiltaş, E. & Cevher, S. (2018). Sosyal Bilgiler Öğretiminde İnteraktif İnfografik Kullanımının Etkililiği. Zeitschrift für die Welt der Türken, 10(3), 218-231.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.