Yabancılara Türkçe Öğretiminde Tasarım Tabanlı Araştırma: Modeller, Süreç ve Bir Tasarım Örneği

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 172 - 200

Alp Kaan Kılınç , G. Alev Özkök

Abstract

Bu çalışmada, yabancılara Türkçe öğretiminde tasarım tabanlı araştırma (TTA) ile teknopedagojik öğrenme materyali geliştirme süreci ele alınmıştır. TTA’da, öğretim sürecinde karşılaşılan sorunların çözümüne veya mevcut öğretim pratiklerinin iyileştirilmesine yönelik yenilikçi müdahaleler geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla kurulan araştırma ekibi kurumlar, öğreticiler ve alan uzmanlarıyla iş birliği içinde düzenli toplantılar gerçekleştirir. Belirlenen bir sorunun çözümüne veya iyileştirme yapılacak alanlara yönelik hedeflenen müdahalenin gerçekleştirileceği eğitim bağlamı gözlemlenir ve geliştirme sürecini şekillendirmek için gerekli bilgiler toplanır. Ardından geliştirilen yenilikçi çözüm ilgili bağlamda uygulanır. TTA’larda, uygulamalar döngüsel olarak gerçekleştirilir. Bu nedenle, müdahale sırasında ve sonrasında elde edilen veriler değerlendirilerek öğrenme nesnelerinde gerekli düzenlemeler yapılır. Bu çalışmada, TTA yabancılara Türkçe öğretimi alanında gerçekleştirilen teknoloji temelli çalışmalar için alternatif ve yenilikçi bir metot olarak sunulmaktadır. Bu amaçla, öncelikle yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde yaygın olarak araştırılan konular ve başvurulan yöntemler incelenmiş; ardından TTA ve öne çıkan modelleri hakkında alanyazın taraması yapılmıştır. Ardından, TTA uygulamalarına somut bir örnek olarak araştırmacılar tarafından gerçekleştirilen tasarım ve geliştirme çalışmasının modeli ve aşamaları materyalden örneklerle açıklanmıştır. Bu modele göre, araştırmacılar müdahaleyi tasarlamak ve yürütmek için öncelikle bir araştırma ekibi oluşturmuştur. Düzenli toplantılar, literatür taraması ve gözlemler yoluyla argümantasyon bir öğrenme sorunu olarak belirlenmiştir. Ardından çalışmanın gerçekleştirileceği okul ve katılımcılar belirlenmiş; müdahale öncesi gözlemler gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın örneklemini Gazi Üniversitesi TÖMER’de B2 seviyede Türkçe öğrenen 19 kişilik yabancı öğreniciler oluşturmaktadır. Uygulama süreci 2024/2025 Güz döneminde üç haftalık bir süreçte gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonunda, öğrencilerin argümanları tanıma ve üretme becerilerinde, bir argümanın eksik bölümlerini tamamlamada, argüman üretmek için uygun kip eki kullanımında ve bağlaç seçiminde kayda değer gelişmeler gözlemlenmiştir.

Keywords

Argümantasyon, biçimlendirici deneyler, çoklu ortamla öğrenme, tasarım tabanlı araştırma, yabancılara Türkçe öğretimi

Ethical Statement

Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Etik Kurulu, Tarih: 25 Temmuz 2024, Sayı: E-66777842-300-00003671947

Design-based Research in Teaching Turkish to Foreigners: Models, Procedure and a Design Example

Abstract

This study addresses the process of designing technology-based materials with design-based research (DBR) in teaching Turkish to foreigners. In DBR, researchers aim to design innovative content to solve learning problems or make improvements in an educational context. For this purpose, a research team is established and holds regular meetings in cooperation with all stakeholders including practitioners and experts. The educational context in which the targeted intervention will be implemented is observed in advance and information is collected to make a thick description of it. Then, the intervention is conducted in the relevant context. DBR interventions are carried out iteratively, which means necessary improvements are made with the data obtained during and after the intervention. To introduce this relatively new methodology to the field of teaching Turkish to foreigners, this article first reviews common methods and technology-based studies in teaching Turkish to foreigners; and then, DBR is presented and proposed as an innovative and alternative method for conducting design studies in the field. Furthermore, prominent DBR models are summarized. Then, the model of this study is explained with reference to the phases and design examples. Based on the model, researchers first formed a research partnership. The team chose argumentation as a problematic learning subject through regular meetings, literature review and observations. The intervention was conducted in three weeks with a group of 19 foreign students learning Turkish at the B2 level at TÖMER, Gazi University, during the Fall term of the 2024/2025 academic year. Prior to the intervention, a pre-test was applied to understand the current level of the group in argumentation. When compared to the pre-test performance, it was observed that the participants showed progress in recognizing and producing arguments, completing the missing parts in an argument, using modality to argue and the use of conjunctions in interactive exercises and their final assignments.

Keywords

Argumentation, design-based research, formative experiments, multimedia learning, teaching Turkish to foreigners

Ethical Statement

Hacettepe University Social and Human Sciences Research Ethics Committee, Date: July 25, 2024, Number: E-66777842-300-00003671947

References

• Anderson, T., & Shattuck, J. (2012). Design-based research: A decade of progress in education research?. Educational researcher, 41(1), 16-25.
• Armstrong, M., Dopp, C., & Welsh, J. (2020). Design-based research. The Students’ Guide to Learning Design and Research, 37-42.
• Barab, S. A., & Squire, K. (2004). Design-based research: Putting a stake in the ground. The Journal of the Learning Sciences, 13(1), 1-14.
• Bowell, T., & Kemp, G. (2018). Eleştirel Düşünme Kılavuzu. TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Bradley, B. A., & Reinking, D. (2011). A formative experiment to enhance teacher-child language interactions in a preschool classroom. Journal of Early Childhood Literacy, 11(3), 362-401.
• Brown, A. L. (1992). Design experiments: Theoretical and methodological challenges in creating complex interventions in classroom settings. The journal of the learning sciences, 2(2), 141-178.
• Campanella, M., & Penuel, W. R. (2021). Design-based research in educational settings: Motivations, crosscutting features, and considerations for design. In Z. A. Philippakos, E. Howell & A. Pellegrino (Eds.), Design-based research in education: Theory and applications (pp. 3-22). Guilford Publications.
• Çangal, Ö. (2020). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Sosyal Medya Kullanımının Yazma Becerisine Etkisine yönelik Öğrenici Görüşleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (2020 Sonbahar Özel Sayı I/II), 52-61.
• Ceylan, B. (2024). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Ters Yüz Öğrenmeye Genel Bir Bakış. Bezgek Yabancılara Türkçe Öğretimi Dergisi, 3(2), 118-130.
• Collins, A. (1992). Toward a design science of education. In E. Scanlon, & T. O’Shea (Eds.), New directions in educational technology (pp. 15-22). Springer-Verlag.
• Collins, A., Joseph, D., & Bielaczyc, K. (2016). Design research: Theoretical and methodological issues. In S. Barab & K. Squire (Eds.), Design-Based Research (pp. 15-42). Psychology Press.
• Colwell, J., & Reinking, D. (2013). Integrating disciplinary literacy into middle-school and pre-service teacher education. In T. Plomp & N. Nieveen (Eds.), Educational design research - Part B: Illustrative cases (pp. 469-485). SLO, the Netherlands Institute for Curriculum Development.
• Conceição, S., Sherry, L., & Gibson, D. (2004). Using developmental research to design, develop, and evaluate an urban education portal. Journal of Interactive Learning Research, 15(3), 271-286.
• Council of Europe. (2020). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment. Council of Europe.
• Demir, T. T., Peler, M. ve Yıldız, A. G. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında nicel araştırma yöntemleri kullanılarak yapılan lisansüstü tezlerdeki eğilimler. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 4(2), 185-204.
• Design-Based Research Collective. (2003). Design-based research: An emerging paradigm for educational inquiry. Educational researcher, 32(1), 5-8.
• Dönmez, A. (2024). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi üzerine yazılan akademik tezlerin sistematik derleme yöntemi ile incelenmesi. Türkçe Uygulamalı Dilbilim Dergisi, 2(1), 23-32.
• Durmuş, M. (2013). Metin Değiştirimin Dilbilimsel Süreçleri Üzerine. The Journal of Academic Social Science Studies, 64(6), 391-408.
• Durmuş, M. ve Kılınç, A. K. (2021). Kazaklara Türkçe öğretimi ve söz edimsel bir karşılaştırma. Bilig, (97), 1-28.
• Durmuş, M. ve Sumruk, H. (2021). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kültürel İçeriklerin Seçimi, Sunumu ve Öğeticilerde Kültürlerarası Yeterlilik Geliştirme. In E. Özkan (Ed.), Yabancılara Türkçe Öğretimi (pp. 111-133). Eğitim Yayınevi.
• Hung, H. T. (2017). Design-based research: Redesign of an English language course using a flipped classroom approach. Tesol Quarterly, 51(1), 180-192.
• Gökçe, B. (2016). Sekizinci sınıf öğrencilerinin tartışmacı metin yazma becerileri ile bu becerilere ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. (Yayınlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi.
• Göker, M. ve Bekir, İ. (2019). Web 2.0 araçlarının yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanımı ve akademik başarıya etkisi. Turkophone, 6(1), 12-22.
• Gün, M. ve Delen, K. (2022). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretilmesinde Dijital Tabanlı Materyal Tasarım Örneği: Metaverse Uygulamasının Kullanımı. Journal of History School, 61, 4467-4486.
• Güven, A. Z. ve Banaz, E. (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde dinleme becerisine yönelik web 2.0 araçlarının kullanımı: Lycrics training örneği. Çukurova Araştırmaları Dergisi, 6(2), 296-304.
• Ka-kan-de, M. & Kaur, S. (2015). Teaching strategies used by Thai EFL lecturers to teach argumentative writing. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 208, 143-156.
• Karalök, F. S. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dijital öykü kullanımının okuma motivasyonuna etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Kaygısız, Ç. ve Yazıcı, N. (2023). Türkçe Öğretmen Adaylarının Argüman Sunum Yapılarının İncelenmesi. Journal of National Education/Millî Eğitim Dergisi, 52, 1973-2000.
• Kılınç, A. K. ve Özkök, A. (2024). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Mikro Öğrenme Ortamında Çoklu Ortam Öğrenme İlkelerinin Kullanımı. In M. Durmuş, U. Başar ve Ö. Çangal (Eds.), Dijital Çağda Yabancılara Türkçe Öğretimi (s. 499-532). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ko, E. G., & Lim, K. Y. (2022). Promoting English learning in secondary schools: design-based research to develop a mobile application for collaborative learning. The Asia-Pacific Education Researcher, 31(3), 307-319.
• Kökcü, Ş. (2023). Authenticity of the speech acts in coursebooks: A study on requests and refusals. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (32), 1673-1694.
• Kurtoğlu, F. S., Toğrul, D. ve Bayat, A. (2023). Yazma becerilerinin geliştirilmesi için kullanılan web 2.0 araçları hakkındaki öğrenci görüşleri: Wooclap örneği. Electronic Turkish Studies, 18(1), 329-344.
• Maden, S. (2021). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ders Kitapları İle İlgili Lisansütü Tezlerin Analizi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 90-102.
• Maden, S. ve Önal, A. (2021). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğreitmi İle İlgili Lisansüstü Tezlerin Araştırma Eğilimleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1), 42-56.
• Mayer, R. E. (2009). Multimedia learning. New York: Cambridge University Press.
• McCarty, R., Pappageorge, T., & Rueda-Alvarez, C. (2021). Multilingual students and design-based research: Developing opportunities in partnerships. In Z. A. Philippakos, E. Howell & A. Pellegrino (Eds.), Design-based research in education: Theory and applications (pp. 167-186). Guilford Publications.
• Mckenney, S., & Reeves, T.C. (2012) Conducting Educational Design Research. Routledge.
• Michos, M. (2017). Gamification in foreign language teaching: Do you Kahoot?. In Proceedings of the International Scientific Conference on Information Technology and Data Related Research (pp. 511-516). Singidunum University, Belgrade.
• Oha, E., & Reeves, T. (2010). The implications of the differences between design research and instructional systems design for educational technology researchers and practitioners. Educational Media International, 4(47), 263–275.
• Okur, Ş. (2024). Yabancılara Türkçe öğretiminde dijital araçların kullanımı. Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 4(1), 25-44.
• Ozverir, I., Osam, U. V., & Herrington, J. (2017). Investigating the effects of authentic activities on foreign language learning: A design-based research approach. Journal of Educational Technology & Society, 20(4), 261-274
• Özkök, G. A. (2021). Fostering Computational Thinking Through Data Visualization and Design on Secondary School Students. Journal of Universal Computer Science, 27(3), 285-302.
• Özkök, G. A. ve Yılmaz, T. (2020). Mesleki eğitime yönelik yeni nesil öğrenme nesnelerinin tasarlanması, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi. Journal of Computer and Education Research, 8(16), 757-786.
• Pardo-Ballester, C., & Rodriguez, j. C. (2013). Design principles for language learning activities in synthetic environments. In J. C. Rodriguez & C. Pardo-Ballester (Eds.), Design-Based Research in CALL (pp. 184–205). Routledge
• Reinking, D., & Bradley, B. A. (2004). Connecting research and practice using formative and design experiments. Literacy research methodologies, 149-169.
• Richey, R. C., & Klein, J. D. (2005). Developmental research methods: Creating knowledge from instructional design and development practice. Journal of Computing in higher Education, 16, 23-38.
• Sandoval, W. A., & Bell, P. (2004). Design-based research methods for studying learning in context: Introduction. Educational psychologist, 39(4), 199-201.
• Sumruk, H. (2021). Türkçenin yabancı/ikinci dil olarak öğretiminde konuşma çözümlemesi yöntemi. Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi (UTÖAD), 1(2), 192-208.
• Şendoğdu, K. ve Boylu, E. (2023). Türkçeyi Yabancı Dil Olarak Uzaktan Öğretenlerin Dijital Öğretim Materyali Geliştirme Öz Yeterlikleri. Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 3(2), 132-160.
• Şener, C. (2023). Dijital hikaye kullanımının Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin sözcük bilgisine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Şimsek, T. (2023). Social media and literacy education: An evaluation of Turkish teaching accounts on Instagram. International Journal of Education and Literacy Studies, 11(1), 139-148.
• Sis, N. ve Bahşi, N. (2016). Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Tartışmacı Metin Yazma Becerileri Üzerine Bir Araştırma. Electronic Turkish Studies, 11(3), 2025-2042.
• Thomas, J., & Jayendran, N. (2021). Design-Based Research for Technology Enabled Language Learning: From Theory to Practice. FORTELL, (42), 98–106.
• Toulmin, S. E. (2003). The uses of argument (Updated Edition b.). Cambridge- New York: Cambridge University Press.
• Qin, J., & Karabacak, E. (2010). The analysis of Toulmin elements in Chinese EFL university argumentative writing. System, 38(3), 444-456.
• Van den Akker, J. (1999). Principles and methods of development research. Design methodology and development research in education and training. Kluwer Academic Publishers.
• Van den Akker, J. (2013). Curricular development research as specimen of educational design research. In T. Plomp & N. Nieveen (Eds.), Educational design research (pp. 53-70).
• Van Eemeren, F. H., Grootendorst, R. (2004). A systematic theory of argumentation: The pragma-dialectical approach. Cambridge University Press.
• Van Wyk, E., & De Villiers, M. R. (2014). Applying design-based research for developing virtual reality training in the South African mining industry. In Proceedings of the Southern African Institute for Computer Scientist and Information Technologists Annual Conference 2014 on SAICSIT 2014 Empowered by Technology (pp. 70-81).
• Wang, F., & Hannafin, M. J. (2005). Design-based research and technology-enhanced learning environments. Educational technology research and development, 53(4), 5-23.
• Yorgancı, O. K. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde podcast (sesli yayın) kullanımının üretici dil becerilerine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi.