الحوار في روايات تحسين كرمياني الحزن الوسيم، أولاد اليهودية، زقنموت نموذجا

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 19, 22 - 37, 15.12.2023

Sabır Sabır İbrahim , Mehmet Şirin Çınar

https://doi.org/10.54893/vanid.1335870

Öz

جاءت هذه الدراسة بعنوان: (الحوار في روايات تحسين كرمياني الحزن الوسيم و أولاد اليهودية و زقنموت نموذجا) للقاص والروائي المبدع تحسين كرمياني، وذلك بأتخاذ الحوار كتقانة أساسية في البناء الفني للرواية، وكيفية توظيفه كوسيلة فنية لتحقيق التواصل والتفاهم وابتكار المواقف وبناء الأحداث. تتجلى أهمية هذا البحث فی بيان روايات تحسين كرمياني في موكب الرواية العراقية على وجه الخصوص والعربية عموما، إذ تمثّل امتدادا فنيا وفكريا، بما تحويه من رؤية الأمر الذي أدى إلى قبولها لدى المتلقي في العالم العربي، حيث تملأ حيزا في المكتبة العربية الروائية. ويسعى هذا البحث إلى الوقوف على الحوار من خلال تجلياته عند عَلَم من أعلام الرواية (تحسين كرمياني) وذلك من خلال رصد هذه التقنية (الحوار) في هذه الروايات، وعلاقتها بعناصر البناء الروائي من شخصية وزمان ومكان وحدث ، وذلك بالكشف عن تلك العلاقات في بناء روايات تحسين كرمياني. تُمثل سبع روايات حصيلة تحسين كرمياني الأبداعية في مجال الرواية. وجاء هذا البحث للوقوف على ثلاث من تلك روايات (الحزن الوسيم و أولاد اليهودية و زقنموت ) وذلك بالكشف عن تقنية الحوار في بناء هذه الروايات لما له من حضور فاعل. اتخذ كرمياني الحوار وسيلة هامة لإيصال أفكاره وتعميق انفعالاته ورؤيته تجاه الظواهر الاجتماعية داخل المجتمع العراقي، وتأثير الغرب على حياة أفراد المجتمع، قاصدا من ذلك معالجة بعض الظواهر والأمراض الإجتماعية التي أصيب بها المجتمع العراقي جرّاء السياسات غير الحكيمة، التي سمحت للفكر الغربي أن يؤثّر في الثقافة والتراث الوطنيين. أدّى الحوار- في هذه الروايات- وظائفه الفنية، من تصوير الشخصيات بإلقاء الضوء على الملامح الخارجية والداخلية لكل من الشخصية الرئيسة والثانوية، الأمر الذي دفع بالأحداث إلى الأمام من خلال الصراع بين شخصيات الروائية، وتحديد الزمان والمكان، بحيث انعكست البيئة الزمكانية على الشخصيات . اتخذ الكاتب تقانة السينما في تصوير ملامح الشخصيات الخارجية والداخلية، الأمر الذي أضفى الحركة والحيوية من خلال الحوارات، التي عملت على جذب القارئ إلى متابعة السرد لأحداث الرواية وكأنه يعيش مع الشخصيات، بحيث يقرأ رؤياتهم وأفكارهم وهواجسهم الداخلية

Anahtar Kelimeler

اللغة العربية, الأدب العربي, الرواية العراقية, تحسين الكرمياني, الحوار, النقد

Dialogue in Tahsin Germiyani's Novels –In the Example of al-Huznu'l-Vesim, Evladu'l-Yahudiyye, Zaknemut-

Öz

In the novels of Tahsin Germiyani, who stands out as a narrator and novelist, dialogue was a basic technique for artistic work. Because he used the art of dialogue in a unique way to carry out communication and understanding and to fictionalize events. Such that Tahsin Germiyani's novels are considered to fill a gap in this aspect, especially in Iraq and in the Arab world in general. What makes him important is the writers he read and was influenced by. Such that when we look at his works, this effect is noticeable. Rather than a reflection, this influence manifests itself in a new and different form with internalization. The new work now contains in itself his character, is far from alienation, and becomes compatible with the culture and values of the society in which he lives. It is possible to see this situation not only in dialogues, but also in the whole structure of the work. Tahsin Germiyani has written 7 novels. However, in this study, we will focus on his three novels (al-Huznu'l-vesim, Evladu'l-Yahudiyye and Zaknemut) to reveal how the dialogue is used as a technique. After giving basic information about the concept of dialogue and Tahsin Germiyani's life and works, we will try to reveal how he used dialogue in these three novels that we will take as a field of application and his artistic connections in the storylines. Germiyani used both forms of dialogues in different stages. In his novel Zaknemut, he performed the internal dialogue mostly in the forms of monologue, pleading and reaction. While the external dialogue is mostly includedin the novel al-Huznu'l-Vesim, he used both dialogues to convey his thoughts, to effectively present his reaction and his opinionson the social phenomena in Iraqi society. Because he wanted to bring to light the mistakes and deficiencies that he saw and experienced in the society. He did this with an artistic task, by describing situations that trigger interpersonal conflict, sometimes using the inner and external dialogues of the protagonists and sometimes of the deuteragonists. One of his prominent features during this fiction is hisability to make the dialogues more vivid and permanent in the mind of the reader by using the cinema technique and to make the reader a partner in this fiction. We also witness that he makes this ability more effective by using the folkspeech. We will try to put forward the relevant issues practically within the framework of his 3 novels.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language, Arabic Literature, Iraqi Novel, Tahsin Germiyani, Dialogue, Criticism

Tahsin Germiyânî’nin Romanlarında Diyalog –el-Huznu’l-Vesîm, Evlâdu’l-Yahudiyye, Zaknemut Örneğinde-

Öz

Hikayeci ve romancı yönüyle öne çıkan Tahsin Germiyânî’nin romanlarında diyalog, sanatsal yapıt için temel bir tekniktir. Zira o, diyalog sanatını iletişim ve anlaşmayı gerçekleştirme ve olayları kurgulamada özgün bir şekilde kullanmıştır. Öyle ki, Tahsin Germiyânî’nin romanlarının özelde Irak ve genelde de Arap dünyasında bu yönüyle bir boşluğu doldurduğu kabul edilir. Onu önemli kılan bu özelliği ise okuduğu ve etkilendiği edebiyatçılardır. Öyle ki onun çalışmalarına bakıldığında bu etki göze çarpmaktadır. Bu etkilenme bir yansıtmadan ziyade, içselleştirme ile birlikte yeni ve daha farklı bir formda kendini göstermektedir. Meydana gelen yeni ürün artık onun karakterini taşımakta, yabancılaşmaktan uzak, yaşadığı toplumun kültür ve değerleriyle uyumlu bir hal almaktadır. Bu durumu sadece diyalogları kullanırken değil aksine tüm eser örgüsünde de görmek mümkündür. Tahsin Germiyânî’nin yazmış olduğu yedi romanı bulunmaktadır. Ancak bu çalışmamızda diyalogu, bir teknik olarak nasıl kullanıldığını ortaya çıkarmak için üç romanı (el-Huznu’l-vesîm, Evlâdu’l-Yahudiyye ve Zaknemut) üzerinde yoğunlaşacağız. Diyalog kavramı ve Tahsin Germiyânî’nin hayatı ve eserleri hakkında temel bilgiler verdikten sonra uygulama alanı olarak alacağımız üç romanda diyalogu nasıl kullandığını ve olay örgülerindeki sanatsal bağlantılarını ortaya koymaya çalışacağız. Germiyânî, diyalogları her iki şekliyle farklı ortamlarda kullanmıştır. Zaknemut adlı romanında içsel diyalogu daha çok monolog, yakarış ve reaksiyon formlarında icra etmiştir. Dışsal diyaloga ise el-Huznu’l-Vesîm romanında daha çok yer verirken, her iki diyalogu da düşüncelerini iletmede, tepkisini ve Irak toplumu içindeki toplumsal olgulara karşı görüşlerini etkili bir şekilde ortaya koymak için kullanmıştır. Zira o, toplumda gördüğü, yaşadığı yanlışlıkları ve eksiklikleri gün yüzüne çıkarmak istemiştir. Bunu, kimi zaman kahramanların, kimi zaman ise ikinci derecedeki kişilerin iç ve dış diyaloglarını kullanarak kişiler arası çatışmayı tetikleyen durumları betimleyerek sanatsal bir görev ile yapmıştır. Bu kurgu esnasında onun öne çıkan bir özelliği ise, diyalogları sinema tekniğini kullanarak okuyucunun zihninde daha canlı ve kalıcı hale getirme; okuyucuyu bu kurguya ortak etme yeteneğidir. Bu yeteneğini günlük halk dilini de kullanarak daha etkili kıldığına da şahit olmaktayız. Bu bağlamda ilgili hususlar, üç romanı çerçevesinde uygulamalı olarak ortaya koymaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili, Arap Edebiyatı, Irak Romanı, Tahsin Germiyânî, Diyalog, Eleştiri

Kaynakça

• Abdunnur, Cebûr. el-Mu’cemu’l-edebî. Beyrut: Daru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 1979.
• Abdulcelîl, Ali. Fennu kitabeti’l-kıssati’l-kasîra. Amman: Daru’l-Usâme li’n-Neşr ve’t-Tevzi’,2005.
• Abdusselam, Fâtih. el-Hivâru’l-kasasî (tekniyâtuhu ve ‘alakâtuhu es-serdiyye). Beyrut: el-Muessesetu’l-‘Arabiyye li’-Dirâse ve’n-Neşr, 1999.
• ‘Alluş, Se’id. Mu’cemu mustalahâti’l-edebiyyeti’l-mu’âsıra. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-Lubnanî, Mağrib: ed-Daru’l-Beydâ, 1985.
• Bahrâvî, Hasan. Bunyetu’ş-şekli’r-rivâî (el-Fedâ, ez-zaman, eş-şahsiyye). Beyrut: el-Merkezu’s-Sekâfîyyi’l-‘Arabî, 1990.
• Block, Lawrence. Kitabetu’r-Rivâye mine’l-hıbketi ilâ’t-tibâ’et. Çev. Muhammer Sabrî: Kahire: Daru’l-Cumhuriyyeti’l-Mısriyye, 2009.
• Casım, Hamid Salih. eş-Şahsiyye fi rivâyeti Tahsin Germiyânî. Şam: Daru Temmuz, 2015.
• Cinânî, Cemal Hıdır el. er-Rivâyetu’t-târihiyye. Dohuk: Mudiriyyetu’t-Tibâ’eti ve’n-Neşr, 2011.
• Faled, Bernard. en-Nassu’r-rivâî –tekniyât ve menâhic- Çev. Reşid Benhedu: Paris: Menşûrâtu Nâsân. 1992.
• Fethî, İbrahi. Mu’cemu’l-mustalahâti’l-edebiyye. Tunus: el-Mussesetu’l-‘Arabiyye li’n-Nâşirîn el-Muthedîn, 1986.
• Ferâhîdî, el-Halil b. Ahmed el. Kitabu’l-‘Ayn. Beyrut: Daru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabi, 2. Basım, 2005.
• Gerard, Genette. Hitâbu’l-Hikâye. Çev. Muhammed M., Abdulcelil E., Omer H. Kahire: el-Meclisu’l-‘Alâ li’s-Sekâfe, 2 Basım, 1997.
• Germiyâni, Tahsin. el-Huznu’l-vesîm. Şam: Daru’l-Yenâbî’ li’t-Tiba’e ve’n-Neşr ve’t-Tevzî’, 2010.
• Germiyâni, Tahsin. Evlâdu’l-Yahûdiyye. Şam: Daru Temmûz, 2011.
• Germiyâni, Tahsin. Zaknemût. Beyrut: el-Muessetu’l-‘Arabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr, 2013.
• Hamûde, Abdulaziz. el-Binâu’d-dırâmî. Kahire: el-Hey’etu’l-Mısriyyetu’l-‘Âmmetu li’l-Kitab, 1998.
• Humphry, Robert. Teyyâru’l-vai’ fi’r-rivâyât. Çev. Mahmud Rabi’î: Kahire: Daru Ğarîb, 2000.
• İzzuddin, İsma’il. el-Edeb ve funûnuhu. Beyrut: Daru’l-Fikri’l-‘Arabî, 2004.
• Mandola, E. er-Rivâyetu ve’n-nass. Çev. Bekr Abbas. Beyrut: Daru Sadr li’t-Tibâ’e ve’n-Neşr, 1997.
• Muhammed, Ekber Fatih. Bunyetu’t-teşkîli’s-serdi fi rivâyeti hikâyetî ma’a re’sin maktû’in li Tahsin Germiyânî. Süleymaniye: Câmi’utu’s-Suleymâniyye, Külliyetu’l-Lugât, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Necm, Muhammed Yusuf. Fenu’l-kıssa. Beyrut: Daru’s-Sekâfe, 1966.
• Râcih, Ahmet İzzet. Usûlu ‘İlmi’n-nefs. Kahire: Daru’l-Kitabi’l-‘Arabi li’t-Tibâ’eti ven-Neşr, 7. Basım, 1968.
• Rüşdü, Reşadî. Fennu’l-kitabeti’l-masrahiyye. Kahire: el-Hey’etu’l-Mısriyyetu’l-‘Âmmetu li’l-Kitab, 1998.
• Vehbe, Mecdî. Muhendis, Kamil. Mu’cemu’l-mustalâhâti’l-‘arabiyye fi el-luga ve’l-edeb. Beyrut: Mektebetu Lubnan, 2. Basım, 1984.
• Yektîn, Se’id. İnfitâhu’n-nassi’r-rivâî. Beyrut: el-Merkezu’s-Sekâfiyyu’l-‘Arabî, 2. Basım, 2006.
• Yektîn, Se’id. Tahlilu’l-hitabi’r-rivâî. Beyrut: el-Merkezu’s-Sekâfiyyu’l-‘Arabî, 4. Basım, 2005.
• Zeccâcî, Bakır Cevâd ez. er-Rivâyetu’l-‘Arabiyye ve kadiyyetu’r-rîf. Bağdat: Daru’r-Rüşd li’n-Neşr. 1978.
• Zunûn, Hazım Salim. et-Teşkîli’l-hivârîyyi’s-serdî fi kasasi Tahsin Germiyânî. Şam: Daru Temmuz, 2014.