Rönesans ve Perspektif: Modern Görme Biçiminin Temelleri

Year 2021, Issue: 13, 89 - 109, 28.05.2021

Oğuzcan Sever

https://doi.org/10.47124/viraverita.871913

Cited By: 1

Abstract

Rönesans dönemi felsefi, sanatsal ve bilimsel açıdan tarihte önemli bir kavşak noktası teşkil etse de bu dönemi homojen olarak nitelendirebilmek oldukça güçtür. Aydınlanmacı paradigma tarafından Hümanizm üzerinden insanın yeniden keşfi vurgusu ile Aydınlanma serüveninin başlangıç noktasına tarihlendirilen bu dönemin düşüncesi Yeni Platonculuk, Kabalacılık ve çeşitli mistik akımlardan beslenerek eklektik bir yapı sergilemektedir. Söz konusu dönemin ruhunun ezoterik, heretik ve mistik eğilimlerinden dolayı modernliğin başlangıcı olarak nitelendirmek zor olsa da mimari ve resim alanında yaşanan kimi gelişmeler modernlik ile kronikleşecek bazı pratikleri doğurmuştur. Önce mimari ardından resim alanında doğrusal perspektifin icadı, öznelerin çevresi ile kurdukları ilişkileri kökten ve kalıcı olarak değiştirmiştir. Sanat deneyiminin günlük yaşamın pratiklerine etkisi yirminci yüz yıl ile birlikte daha belirgin olmuştur. Günümüzün etik, politik ve ekolojik krizlerinin müsebbibi olan insan-merkezli yaklaşımın temelini bu dönemin doğrusal perspektifi sayesinde kazanılan görme biçimi ile ilişkilendirmek ve tartışmak bu makalenin amacı olacaktır.

Keywords

Rönesans, Perspektif, antroposantrizm, görme biçimi, hümanizm

Renaissance and Perspective: The Origin of the Modern Way of Seeing

Abstract

Although the Renaissance period constitutes an important junction point in history in terms of philosophical, artistic and scientific aspects, it is very difficult to describe this period as homogeneous. The thought of this period, which is dated to the starting point of the Enlightenment adventure with the emphasis on the rediscovery of man through Humanism by the Enlightenment paradigm, displays an eclectic structure, nourished by Neo-Platonism, Hermessism and various mystical currents. Although it is difficult to describe it as the beginning of modernity due to the esoteric, heretic and mystical tendencies of the spirit of the period in question, some developments in the field of architecture and painting have led to some practices that will become chronic with modernity. The invention of linear perspective, first in architecture and then in painting, has radically and permanently changed the relationships that subjects establish with their environment. The effect of the experience of art on the practices of daily life became more evident in the twentieth century. The aim of this article will be to associate and discuss the basis of the human-centered approach, which is the cause of today's ethical, political and ecological crises, with the way of seeing gained through the linear perspective of this period.

Keywords

Renaissance, perspective, anthropocentrism, way of seeing, humanism

References

• Artun, A. Bakış Açısı, Perspektif ve Öznenin Oluşumu. 1 26, 2021 tarihinde aliartun.com. adresinden alındı
• Baker, U. (2015). Sanat ve Arzu. (Der. T. Açık) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Belting, H. (2017). Floransa ve Bağdat: Doğu'da ve Batı'da Bakışın Tarihi. (Z. A. Yılmazer, Çev.) İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Briadotti, R. (2018). İnsan Sonrası. (Ö. Karakaş, Çev.) İstanbul: Kolektif Kitap.
• Buckhardt, T. (2017). Simya: Sembolizm ve Dünya Görüşü. (M. Temelli, Çev.) Ankara: Verka Yayınları.
• Çörekçioğlu, H. ( 2015). Modernite ve Ütopya: Ütopya, 1984 ve Mülksüzler Üzerinden. İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Çörekçioğlu, H. (2019 ). Rönesans’ın Doğası. Ankara: Say Yayınları.
• Derrida, J. (2014). Platon'un Eczanesi. (Z. Direk, Çev.) İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Eisenman, S. (2007). Ebu Graib Etkisi Batı Sanatında Şiddetin Kökenleri. (I. Özbek, Çev.) İstanbul: Versus Kitap.
• Ellul, J. (2017). Sözün Gözden Düşüşü. (E. C. Ercan, Çev.) İstabul: Sentez Yayınları.
• Erasmus. (2018). Deliliğe Övgü. (Ç. Dürüşken, Çev.) İstanbul: Alfa Yayınları.
• Ergüven, M. (2009). Pusudaki Ten. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Foucault, M. (2017). Kelimeler ve Şeyler: İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi. (M. A. Kılıçbay, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Gılson, E. (2005). Ortaçağ Felsefesinin Ruhu. (Ş. Öçal, Çev.) İstanbul: Açılım Kitap.
• Gray, J. (2008). Saman Köpekler : İnsanlar ve Diğer Hayvanlar Üzerine Düşünceler. (D. Şendil, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınlar.
• Güngörmez, B. (2018). Modernite ve Kıyamet: Henri de Lubac, Karl Löwith, Jacob Taubes. Ankara: Liberte Yayınları.
• Hadot, P. (2016). Plotinos ya da Bakışın Saflığı. (Ö. Doğan, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Hankins, J. (2007). Humanism, Scholasiticism and Renaissance Philosophy. Cambridge University Press.
• Haraway, D. J. (2010). Başka Yer. (G. Pusar, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey, D. (2014). Postmodernliğin Durumu. (S. Savran, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Kingsley, P. (1993). Poimandres: The Etymology of the Name and the Origins of the Hermetica. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes vol.56.
• Mirandola, G. P. (1956). Oration On The Dıgnıty Of Man. (A. R. Caponigri, Çev.) Chicago: Henry Regnery Company.
• Mofrino, V. (2019). Machiavelli’nin Felsefesi,16. Yüzyıl: Rönesans Çağı. (Der.U. Eco), ( A. Tonguç, Çev.) İstanbul: Alfa Yayınları.
• Panofsky, E. (2017). Perspektif: Simgesel Bir Biçim. (Y. Tükel, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Platon. (2018). Şölen-Dostluk. (A. Erhat, S. Eyüboğlu, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ponty, M. M. (2016). Göz ve Tin. (A. Soysal, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Sayın, Z. (2015). İmgenin Pornografisi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Skinner, Q. (2017). Machiavelli. (N. Örge, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Skinner, Q. (2014). Modern Siyasal Düşüncenin Temelleri: Birinci Cilt Rönesans . ( B. Yıldırım, E. Buğlalılar Çev.) Ankara: Phonenix Yayınevi.
• Szönyi, G. E. (2003). The Emblematıc as A Way Of Thınkıng And Seeıng In Renaıssance .
• Szönyi, G. (2015). The Hermetic Revival In Italy. (Der. C. Partridge), The Occult World. London-New York: Routledge.
• Şan, E. (2017). Estetik Dünyanın Logos'u.(Der. Z. Direk), Dünyanın Teni: Merleau-Ponty Felsefesi Üzerine İncelemeler (s. 214). İstanbul: Metis Yayınları.
• Şenyapılı, Ö. (2011). Resimde İzlenimcilik Yılları ve İzlenimci Ressamlar. Ankara: Odtü Yayıncılık.
• Taburoğlu, Ö. (2017). Nazar Başkası Nasıl Görür? Ankara: Doğu Batı Yayınları.