Bağışlamanın Olanağını Hatırlama Politikasında Aramak

Year 2023, Issue: 17 - World of the Pain / Pain of the World, 72 - 98, 23.05.2023

Hülya Göğercin Toker

https://doi.org/10.47124/viraverita.1265977

Abstract

Bu makalede bellek çalışmalarının önemli kavramlarından biri olan “bağışlama” kavramı ele alınmış ve geçmişin iki ayrı döneminde ve iki ayrı ülkede mağdur edilmiş Eva Mozes Kor ile Hilmi Köksal Alişanoğlu’nun bağışlama deneyimleri anlaşılıp açıklanmaya çalışılmıştır. Nazilerin Yahudi soykırımı başta olmak üzere İkinci Dünya Savaşı süresince işlediği suçların mevcut yasa gereğince 8 Mayıs 1965’ten itibaren zamanaşımına uğrayacağının açıklanmasının ardından “kötülük”, “zamanaşımı”, “insanlığa karşı işlenen suçlar” gibi konuların yanı sıra “bağışlama” konusu da tartışmaya açılmıştır. Bu tarihten itibaren günümüze kadar “bağışlama” üzerine söz söylemiş filozofların görüşlerinin ışığında soykırım mağduru Eva Mozes Kor’un bağışlama deneyimi ve 12 Eylül askeri darbesi mağduru Hilmi Köksal Alişanoğlu’nun tek bir şartla unutmaya hazır oluşu incelenmiştir. Mağduriyete içkin olan acının bir duygu oluşu gibi bağışlamanın da öncelikle bir duygu olduğu ve ancak hatırlama politikasının hâkim olması koşulu ile olanaklı olabileceği görüşü savunulmuştur.

Keywords

Yahudi soykırımı, Auschwitz, 12 Eylül askeri darbesi, bağışlama, hatırlama politikası.

Seeking the Possibility of Forgiveness in the Remembering Policy

Abstract

In this article, the concept of "forgiveness", which is one of the important concepts of memory studies, is discussed and the forgiveness experiences of Eva Mozes Kor and Hilmi Köksal Alişanoğlu, who were victimized in two different periods and in two different countries, are tried to be understood and explained. After the declaration that the crimes committed by the Nazis during the Second World War, especially the Holocaust, would be time-barred as of May 8, 1965, in accordance with the current law, issues such as "evil", "timeout", "crimes against humanity", as well as "forgiveness" were discussed. In the light of the views of philosophers who have spoken about "forgiveness" since this date, the experience of forgiveness of genocide victim Eva Mozes Kor and the readiness of Hilmi Köksal Alişanoğlu, who was a victim of the September 12 military coup, to forget under one condition, were examined. It is argued that just as the pain inherent in victimization is an emotion, forgiveness is primarily an emotion and can only be possible if the policy of remembering is dominant.

Keywords

Holocaust, Auschwitz, 12 September coup, forgiveness, remembering policy

References

• Acar, S., M. (2016). Vladimir Jankelevitch’te bağışlamanın olanağı üzerine. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 207-226. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/804212
• Alişanoğlu, H., K. (2010). Netekim! 12 Eylül’de geldiler (3. Baskı). Apollon Yayınları.
• Arendt, H. (2019). Sorumluluk ve yargı (2. Baskı). (M. Serin, Çev.). Sel. (Özgün eser basım 2003).
• Bergson, H. (2007). Madde ve bellek (1. Baskı). (I. Ergüden, Çev.). Dost. (Özgün eser basım 1939).
• Bergson, H. (2011). Metafiziğe giriş (1. Baskı). (A. Altınörs, Çev.). Paradigma. (Özgün eser basım 1903).
• Bora, T. (2021, 16 Haziran). Helalleşme. Birikim. https://birikimdergisi.com/haftalik/10644/helallesme adresinden 7 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Card, C. (2017). Soykırım ve toplumsal ölüm. (E. Gökyaran, Çev.). Cogito, (86), 86-108.
• Cebeci, O. (2017). Komik edebi türler (2. Baskı). İthaki.
• Demir, G. Y. (2015). Karl Jaspers ve suçluluk sorunu üzerine. Suçluluk Sorunu (1. Baskı., s. 7-18) içinde. (A. E. Zeybekoğlu, Çev.). İthaki.
• Derrida, J. (2015). Bağışlamak (1. Baskı). (M. Erşen, Çev.). Monokl. (Özgün eser basım 2012).
• Göğerçin Toker, H. (2017). İletişimsel bellekten toplumsal belleğe yazılı tanıklıklar: 12 Eylül ile yüzleşmek. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Herman, J. (2017). Travma ve iyileşme (5. Baskı). (T. Tosun, Çev.). Literatür. (Özgün eser basım 1997).
• Jankelevitch, V. (1996a). Do not listen to what they say, look at what they do. Critical Inquiry, 22(3), 549-551. https://www.jstor.org/stable/1344022
• Jankelevitch, V. (1996b). Should we pardon them? Critical Inquiry, 22(3), 552-572. https://www.jstor.org/stable/1344023
• Jankelevitch, V. (2005). Forgiveness (A. Kelly, Çev.) The University of Chicago Press.
• Jaspers, K. (2015). Suçluluk sorunu (1. Baskı). (A. E. Zeybekoğlu, Çev.). İthaki. (Özgün eser basım 1962).
• Kaptanoğlu, C. C. (2009). Toplumsal yas: Travmatik hakikatle yüzleşmek, hesaplaşmak ve belki bağışlamak. Birikim, 248. https://www.belgelik.dr.tr/ToplumHekim/kayit_goster.php?Id=2217 adresinden 7 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Keenan, T., Weizman, E. (2014). Mengele’nin kafatası: Adli estetiğin ortaya çıkışı (1. Baskı). (S. Bayram, Çev.). Açılım Kitap. (Özgün eser basım 2012).
• Levinas, E. (2017). Dört Talmud okuması (1. Baskı). (E. B. Şaman, Çev.). Alfa. (Özgün eser basım 1973).
• Ökten, K. H. (2006). Heidegger kitabı (2. Baskı). Agora.
• Ökten, K. H. (2021). Varlık ve zaman: Bir okuma rehberi (2. Baskı). Alfa.
• Poyraz, B. (2013). Bellek, hakikat, yüzleşme ve Alevi katliamları. Kültür ve İletişim, 16(1), 9-39. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1934807 adresinden 7 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Ricoeur, P. (2012). Hafıza tarih unutuş (1. Baskı). (M. E. Özcan, Çev.) Metis. (Özgün eser basım 2000).
• Sancar, M. (2007). Geçmişle hesaplaşma (1. Baskı). İletişim.
• Talks at Google (2015, 19 Eylül). Surviving Auschwitz Mengele’s Twin Torture. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=w4YbZzZUkKs adresinden 21.11.2022 tarihinde alınmıştır.
• Timeline-World History Documentaries (2021, 24 Aralık). Eva Mozes Kor: The “Mengele twin”. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=gf3ix1Jdnf0 adresinden 24.10.2022 tarihinde alınmıştır.
• Türkmen, B. ve Zeybek, O. (2018). Geçmişle yüzleşmek: Almanya ve Türkiye’de hafıza siyaseti. Cogito, 90, 20-39.
• Uçarlar, N. (2015). Hiçbir şey yerinde değil (1. Baskı). İletişim.
• University of California Television (2016, 6 Haziran). Eva Kor: Surviving the angel of death. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=bCVZPSzTqZU adresinden 18.10.2022 tarihinde alınmıştır.