YAŞLILARA BAKIŞ AÇISININ KARİKATÜRLERDEKİ İZDÜŞÜMÜ KONUSUNDA UZMAN GÖRÜŞLERİ

Year 2017, Volume: 10 Issue: 1, 43 - 50, 27.04.2017

Tolgahan Tuncal Damla Yücel Neşe Burcu Bal Tepe , Yasemin Hoşgören Alıcı Sevinç Kırıcı , Gülbahar Baştuğ , Erguvan Tuğba Özel Kızıl

Abstract

“Anlam yüklenmiş resim” anlamındaki karikatür
mizah aracı olup toplumun ortak algısını ifadenin sanatsal yollarındandır.
Ülkemizde toplumun yaşlılığa bakışını değerlendiren çalışma bulunmamaktadır. Karikatürlerde
yaşlılığın nasıl ele alındığını değerlendirmek yaşlılığa bakışla ilgili dolaylı
bilgi sağlayabilir. Çalışmanın amacı yaşlılığın karikatürlerde nasıl ele
alındığına ilişkin uzman görüşlerini incelemektir.

Bu çalışmada Türkiye’de en yüksek tiraja sahip, haftalık
yayınlanan iki karikatür dergisinin Mayıs 2012-2013 arasındaki sayıları
incelenmiştir. Yaşlılıkla ilgili olduğu saptanan tüm karikatürler çalışmaya
dahil edilmiştir. Dört değerlendirici seçilen 91 karikatürün her biri için yaşlılık
ile ilgili çeşitli boyutların (esnek olamama, unutkanlık/bilişsel sorunlar,
yeniliklere açık olmama hali, vb.) sorgulandığı bir anket formu doldurmuştur. Değerlendiriciler-arası
güvenirlik yüksek bulunmuştur (sınıf içi korelasyon katsayısı: 0,84, p:0,02).

Karikatürler incelendiğinde %70,6’sında yaşlılığın olumsuz
yönleriyle ele alındığı saptanmıştır. Öne çıkan temalar bunama (%25.3),
teknolojik gelişmelere uyum sağlayamama (%12,1), rijidite-esnek olmama ve
yeniliğe açık olmama (%11) ile ölüm kaygısıdır (%9,9). 

Hızla yaşlanan bir toplumda, toplumun bakış açısını dolaylı
olarak yansıttığı düşünülen karikatürlerin olumsuz temalar içermesi önemlidir.
Karikatürlerin içeriği incelendiğinde unutkanlık öne çıkmaktadır. Bu sonuç
yaşlanma ve demansın bir arada ele alınmasıyla ilişkilidir. Toplumun ruh
sağlığını korumak adına, yaşlılığa yönelik olumsuz algının düzeltilebilmesi
için yaşlılığa dönük yatırımlarda bu konu ele alınmalıdır.

Keywords

Karikatür, Yaşlılık, Yaşlı, Tutum

References

• Akdemir, N., Çınar, F.İ. ve Görgülü, Ü. (2007). Yaşlılığın Algılanması ve Yaşlı Ayrımcılığı.Türk Geriatri Dergisi, 10(4): s. 215-222
• Alsaç, Ü. (1999). Türkiye’de karikatür, çizgi roman ve çizgi film. İstanbul: İletişim.
• Aydın, İ.S. (2006). Türkçe Derslerinde Mizah Kullanımının Öğrenci Tutum ve Başarısına Etkisi (İzmir İlköğretim 8. Sınıf Örnekleminde). Yayımlanmamış Doktora Tezi.İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Balım, A.G., İnel, D. ve Evrekli, E. (2008). Fen öğretiminde kavram karikatürü kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarına etkisi. İlköğretim Online, 7(1).
• Becerikli, S. Y. (2013). Kuşaklararası iletişim açısından yeni iletişim teknolojilerinin kullanımı: ileri yaş grubu üzerine bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 44, s. 19-31.
• Bell, J.(1992). In Search of a discourse on aging: The elderly on television. The Gerontologist, 32, s. 305-311
• Bilir, N., Aslan, D., Güngör, N., Ağaç, M., Sıddquı, Z. U. F., Ülger, Z., Yılmaz, Ö. (2002). Ankara'da Altındağ Sağlık Ocağı Bölgesi'ne Bağlı Sakarya Mahallesi'nde Yaşayan 65 Yaş Üzeri Kişilerin Bazı Sağlık ve Sosyal Durumlarının Saptanması. Geriatri, 5(3), s. 97-102.
• Çilingirlioğlu, N. ve Demirel, S. (2004). Yaşlılık ve Yaşlı Ayrımcılığı. Türk Geriatri Dergisi 7 (4): s. 225-230.
• Davies, L. J. (1977). Attitudes toward old age and aging as shown by humor. The Gerontologist, 17(3), s. 220-226.
• DeMello, M.(2012). Faces Around The World A Cultural Encyclopedia of the Human Face, ABC-Clio, LLC.
• Durak, M. (2004).Yaşadığı Ortamda Yaşlıya Hizmet Modeli, Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi Yaşlılara Hizmet Merkezi
• Durak, M.(2012).Yaşlılık Döneminde Psikososyal ve Bilişsel Gelişim, Yetişkinlik ve Yaşlılık Gelişim ve Psikolojisi, Ed: Bacanlı H. Işık Terzi Ş., İstanbul: Açılım Kitap
• Güven, Ş.D.,Uçakan Muz, G. ve Efe Ertürk, N. (2012). Üniversite öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları ve bu tutumların bazı değişkenlerle ilişkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15 (2), s. 99-105.
• Hablemitoğlu, Ş. ve Özmete, E. (2010). Yaşlı Refahı Yaşlılar için Sosyal Hizmet, Kilit Yayınları.
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum Algı İletişim. (5.Basım). İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınevi.
• Köse, G., Ayhan, H., Taştan, S., İyigün, E., Hatipoğlu, S., Açıkel C. H. (2015).Sağlık alanında farklı bölümlerde öğrenim gören öğrencilerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının belirlenmesi.Gülhane Tıp Derg, 57,s. 145-151.
• Mason, S. E., Darnell, E. A., ve Prifti, K. (2010). Stereotypes and representations of aging in the media. Journal of Instructional Psychology, 37(2), s. 189-190.
• Özdemir Ö. ve Bilgili, N. (2014). Sağlık hizmetlerinde yaşlı ayrımcılığı. Gülhane Tıp Derg, 56,s. 128-131
• Özkan, Y. ve Bayoğlu, A.S.(2011). Ageism: College students’ perceptions about older people, e-Journal of New World Sciences Academy,6(1), s. 107-115.
• Palmore, E. (1971). Attitudes toward aging as shown by humor. The Gerontologist, 11(3 Part 1), s. 181-186.
• Palmore, E. (2001). The Ageism Survey: First Findings. The Gerontologist, s. 572-575.
• Palmore, E.B. (2004). Research note: Ageism in Canada and the United States. Journalof Cross-Cultural Gerontology, 19, s. 41–46
• Polivka, J. S. (1988). Is America aging successfully? A message from media cartoons. Communication & Cognition, 21(1), s. 97-106.
• Richman, J. (1977). The foolishness and wisdom of age: Attitudes toward the elderly as reflected in jokes. The Gerontologist, 17(3), s. 210-219.
• Seçgin, F., Yalvaç, G. veÇetin, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin karikatürler aracılığıyla çevre sorunlarına ilişkin algıları. In International Conference on New Trends in Education and Their Implications s.11-13.
• Sheppard, A. (1981). Response to cartoons and attitudes toward aging. Journal of Gerontology, 36(1), s. 122-126.
• Smith, M. D. (1979). The portrayal of elders in magazine cartoons. The Gerontologist, 19(4), s. 408-412.
• Tezbaşaran, A. (2008). Likert tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu. [Elektronik Sürüm]. Mersin
• Topçubaşı, T.ve Polat, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde kavram karikatürlerinin öğrenci başarısına etkisi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 3(2), s.
• Tufan, İ. (2014). Türkiye’de Yaşlılığın Yapısal Değişimi, İstanbul:Koç Üniversitesi Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2013). Temel İstatistikler:Nüfus ve demografi. 1 Ağustos 2015 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist
• Ünalan, D., Soyuer, F. ve Elmalı, F.(2012). Geriatri Merkezi Çalıșanlarında Yașlı Tutumunun Değerlendirilmesi. Kafkas J Med Sci, 2(3), s. 115–120
• Vickers, K. (2007). Aging and the Media: Yesterday, Today, and Tomorrow.Californian Journal of Health Promotion, 5 (3), s. 100-105.
• Vural, A. (2004). Mizah ve Gülmenin İnsan Yaşamındaki Yeri ve Önemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, E. ve Özkan, S. (2010). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları.Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(2), s. 36-53.
• Yılmaz, M., Altıok, M., Polat, B., Darıcı, M.ve Sungur, M.A. (2012). Genç erişkinlerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlari.Turkish Journal of Geriatrics/Türk Geriatri Dergisi, 15(4) , s.