THE PRACTICE OF THE OTTOMAN LEGAL SYSTEM IN IRAQ IN THE 19TH AND 20TH CENTURIES

Year 2021, Issue: 1, 119 - 170, 31.01.2021

Abdulazim İbrahim

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.735388

Cited By: 1

Abstract

Iraq, which has hosted important civilizations throughout history, is among the unknowns on the lands with rich natural resources. Unfortunately, these features have witnessed great internal turmoil and power struggles in the last century. Iraqi society that has known history of different ethnic structure of the building is ready to mess due to external influences and has always been a problematic region this time. Especially the new process initiated by the British in the 20th century with the decision to transport oil to their country has made Iraq a geography that is waiting to be shared and cannot be abandoned by the imperialist powers.

Keywords

Ottoman Legal System, Tanzimat Edict, Iraqi States Constitutional Movement Page, Mosul Province, Miri Regime

19. VE 20. YÜZYILDA OSMANLI HUKUK SİSTEMİNİN IRAK’TA UYGULANMASI

Abstract

Having been home to important civilizations throughout history, the geography of Iraq has been the scene of constant power struggle due to its rich natural resources. The fact that the communities living in this geography consist of diverse ethnic groups affiliated with different religions has led their exposure to foreign interventions with various excuses. Witnessed many times throughout the history, today the interventions in question still continue. Foreign interventions generally constituted the usual policies of the imperial states and the leading actor of these operations has been Britain. The issue has become more complex following the insatiable appetite of some countries for oil resources in the 21st century. Conflict of interests in this regard has led to instability and chaos in the region. The intensity of the conflict has reached a level that may lead to the formation and fragmentation of the countries in the region depending on the conditions of the day and the power and shaping of the local authorities. By bringing the cultural heritage and differences in the social structure to the forefront rather than the common values shared by the communities, the conflict has been flared up increasing its intensity and thus, human tragedies based on ethnicity, religious and sectarian affiliations have become unavoidable. The intervention of the colonialist states continues in different forms and intensities in Iraq, which has shared the same fate with the region. During the period of the Ottomans, which dominated the region for centuries, such negativities were least experienced, and even owing to the legal order of the period, the phenomenon of the Pax Ottomana occured at the highest level when the Ottoman state were powerful in the region. The decline in the power of the Ottomans has been a major factor in the fate and drama of the region.

Keywords

Osmanlı Hukuk Sistemi, Tanzimat Fermanı, Irak Eyaletleri Anayasacılık Hareketi, Musul Eyaleti, Mirî Rejimi

References

• Açıkel, Ali (2018) “1722-23’te Sivas Eyaletinde Cebelü Bedeli Uygulaması”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, S: 13/2, s.113-140.
• Akbal, Fazıl (1951) “1831 Tarihinde Osmanlı İmparatorluğu’nda İdarî Taksimat ve Nüfus”, Belleten, C:15, S:60, s.617-628.
• Aktepe, Münir (1999) Vakanüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, VIII, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Akyıldız, Ali (2000) “Osmanlı Merkez ve Taşra Teşkilâtlarının Yeniden Yapılanma Süreci (1836-1856)”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S:3, s.57-92.
• Aydın, Mehmet Akif (1991) Arazi Kanunnamesi, C.3, İstanbul, TDV İslam Ansiklopedisi.
• Akyılmaz, S. Gül (2015) Siyasi Tarih, 1. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Akyılmaz, S. Gül (1998) Birinci Jön Türk Hareketi’nin (Yeni Osmanlılar Cemiyeti) İdeolojisine Bir Örnek: Namık Kemal ve Diğerleri, Ankara, Akçağ Yayıncılık.
• Alagöz, Mehmet (2003) OldHabitsDiehard, a Reactiontothe Application of Tanzimat: Bedirhan Bey’sRevolt” (Basılmamış Yüksek Lisans), “Bedirhan Bey İsyanı” bk. BOA. 609 numaralı Ayniyat Defteri, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü- Arşiv Belgelerine Göre Kûtü’l-Amâre Zaferi, 2016, İstanbul.
• Barkan, Ömer Lütfi (1980) Türkiye’de Torak Meselesi Toplu Eserleri I, İstanbul, Gözlem Yayınları.
• Barkan, Ömer Lütfi (1940) Türk Toprak Hukuku Tarihinde Tanzimat ve 1858 Tarihli Arazi Kanunnamesi, Tanzimat I, İstanbul, Maarif Matbaas.
• Başoğlu, Tuncay (2011) Ta’azir Maddesi, C:40, İstanbul, TDV İslam Ansiklopedisi.
• Bilsel, Cemil (1999) Tanzimat’ın Harici Siyaseti, Tanzimat, II, İstanbul, MEB Yayınları.
• Birken, Andreas (1976) Die Provinzendes Osmanischen Reiches, Weisbaden.
• Büyüktaş, Canan Kuş (2020) “Safevî Hükümdarı Şah I. Abbas’ın Osmanlı Devleti’nin Hindistan Ticaretindeki Rolünü Engelleme Faaliyetleri”, İran ve Turan Tarihi Araştırmaları Dergisi, S:4, s.94-116.
• Cin, Halil (1965-1966) “Osmanlı Toprak Hukukunda Mirî Arazinin Hukuki Rejimi ve Bu Arazinin TMK. Karşısındaki Durumu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 22-23, S: 1-4, s.745-798.
• Cin, Halil, Osmanlı (1992) Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması, 3. Baskı, Konya, Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Cin, Halil / Akyılmaz, Gül (2011) Türk Hukuk Tarihi, Konya, Sayram Yayınları. Ciminoğlu, İrfan, İstanbul Gazetesi, “Osmanlı Döneminde Irak”, http://www.istanbulgazetesi.com.tr/osmanli-doneminde-irak-makale,73377.html. s.e.t.05.02.2020.
• Çadırcı, Musa (1985) Tanzimat’ın Uygulanması ve Karşılaşılan Güçlükler (1840-1856).
• Çadırcı, Musa (1985) Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Ülke Yönetimi, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C:6, İstanbul, İletişim Yayınları.
• Çadırcı, Musa (1997) Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, 1. Baskı, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• Çadırcı, Musa (1994) “Tanzimat’ın Uygulanması ve Karşılaşılan Güçlükler (1840-1856)”, Mustafa Reşit Paşa ve Dönemi Semineri Bildirileri, TTK. (Ankara 13-14 Mart 1985), Ankara.
• Çakar, Enver (2003) 16. Yüzyılda Haleb Sancağı (1516-1566), Elazığ, Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Merkezi Yayını.
• Çavdar, Tevfik (2008) Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, 4.Baskı, Ankara, İmge Kitabevi.
• Genç, Mehmet (2006) Mukataa, C:31, İstanbul, TDV İslam Ansiklopedisi.
• Genç, Mehmet (2000) İltizam, C:22, İstanbul, TDV İslam Ansiklopedisi.
• Gündüz, Ahmet (2003) Osmanlı İdaresinde Musul (1523-1639), Elazığ, Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Gündüz, Tufan (2010) Şah İsmail Maddesi, C:38, İstanbul, TDV İslam Ansiklopedisi.
• Hacıtahiroğlu, Kürşad (2014) “Küreselleşmenin Siyasal Etkileri, Göç ve Ukrayna-Rusya Krizi”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C:16, S:2, s.259-284.
• Halaçoğlu, Yusuf (1991) Bağdat- II. Osmanlı Dönemi, C:4, İstanbul, TDV İslam Ansiklopedisi.
• Hurşîd, Mehmed [PAŞA] (1997) Seyâhatnâme-i Hudûd, Çevrimyazı: Alâattin Eser, İstanbul.
• Mehdi, İlhan (1993) “16. yüzyılda Şehrizol Vilayeti”, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, https://www.academia.edu/10084068/XVI_Yy_Sehrizol_Vilayeti s.e.t. 20.05.2020.
• İnalcık, Halil (2004) “Tanzimat’ın Uygulanması ve Sosyal Tepkileri”, Türk Tarih Kurumu Belleten Dergisi, S: 112, s.603-690.
• Kahraman, Abdülkadir (2008) “Irak’ın Geçmişi, Geleceği, Bugünü ve Geleceği Üzerine Muhtemel Senaryolar”, (Yüksek Lisan Tezi), Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karaman, Yücel Dağlı/Ali, Seyit/Dankoff, Robert (2001) Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 305 Numaralı Yazmasının Çevirisi: 4. Kitap, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• Karadağ, Haydar-Şit, Mustafa (2016) “Osmanlı Devleti’nde Toprak Mülkiyetinin İktisadi Sistemler Açısından Değerlendirilmesi”, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C:4, s.45-65.
• Kaynar, Reşat (1991) Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat C:7, S:19, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• Kurşun, Zekeriya (1998) Necid ve Ahsa’da Osmanlı Hâkimiyeti, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• Longrigg, S.H. FourCenturies of Modern Iraq, Oxford 1925, Darkot, Sarah D. Shields, MosulBeforeIraq).
• Mantran, Robert (1999) Irak Maddesi, C:19, İstanbul, TDV İslam Ansiklopedisi.
• Mardin, Şerif (1986) “Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri”: (Çeviren: Şeniz Gönen), Kalaycıoğlu, Ersin / Sarıbay, Ali Yaşar (Editörler), Türk Siyasal Hayatının Gelişimi, İstanbul.
• Marufoğlu, Sinan (1998) Osmanlı Döneminde Kuzey Irak, 1. Baskı, İstanbul, Eren Yayınevi. İstanbul. Al-Irak fi al‐Vesaik al‐Osmaniyye, Dar Al‐Shorok, Amman 2006.
• Marufoğlu, Sinan (2013) “19. Yüzyılda Irak Vilayetlerinde Toprak Düzeni, Tapu ve Mülkiyet Sorunları”, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S:9, s. 235-248.
• Marufoğlu, Sinan (1998) Osmanlı Döneminde Kuzey Irak (1831-1914), İstanbul.
• Matthee, Rudi (2018) “1600-1700 Yıllarında Araplar, Türkler ve İranlılar Arasında Basra Şehri”, Çev: İlker Külbilge, Cihannüma, Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, S:4/1, s.155-193.
• Mert, Özcan (1995) XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Kocabaşı Deyimi, Seçimleri ve Kocabaşılık İddiaları”, Ankara.
• Mumcu, Ahmet (2017) Divan-ı Hümayun, Ankara, Phoenix Yayınları.
• Okumuş, Ejder (2017) Türkiye’nin Laikleşme Serüveninde Tanzimat, 3.Baskı, İstanbul, İnsan Yayınları.
• Ortaylı, İlber (1994) “Tanzimat Döneminde Tanassur ve Din Değiştirme Olayları”, Tanzimat’ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu, Ankara 1994, s.481-487.
• Ortaylı, İlber (2000) Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahallî İdareleri (1840-1880), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Otacı, Cengiz (2004) Hukukun Laikleşme Serüveni, İstanbul, Birey Yayınları.
• Özcan, Mert (1995) “XVIII. ve XIX. yy. da Osmanlı İmparatorluğu’nda Kocabaşı Deyimi, Sicilleri ve Kocabaşılık”, XVI.CİEPO Sempozyumu’na sunulan bildiri metnidir, Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Armağanı, s.401-407.
• Özkiraz, Ahmet / Hamdemir, Berkan (2009) “Anayasacılık Hareketleri, Kapitalizm ve Osmanlı”, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, C:11, S:2, s.59-78.
• Öztürk, Mustafa (1996) Osmanlı Mirî Rejiminin Misâk-ı Millî ile Münasebeti, Ankara Genelkurmay ATASE, Beşinci Askerî Tarih Semineri Bildirileri, İstanbul, Yapı Kredi Bankası Yayını.
• Öztürk, Mustafa (2005) “İzziye Kazasının Kuruluşu ve Millî Mücadeledeki Yeri”, Ankara Üniversitesi DTCF. Tarih Araştırmaları Dergisi C:24 S:37 (Prof. Dr. Yücel Özkaya Özel Sayısı), s.29-45. .
• Öztürk, Mustafa (2016) “Osmanlı Mirî Rejiminin Suriye ve Irak’ta Uygulanmasının Sonuçları” Akademik Bakış Dergisi, C:9, S:16, s.1-15. Peter Sluglett (1991) “al-Mawşil” (Since 1900), The Encyclopedia of Islam (EI), New Edition, E.J. Brill, Leiden.
• Polat, Hasan Ali (2019) Hurşit Paşa 31 Mart 1325 İhtilalinin Tarihçesi, İstanbul, Yarın Yayıncılık.
• Sahillioğlu, Halil (1990) “Osmanlı Döneminde Irak’ın İdarî Taksimatı”, (Arapçadan çeviren: Mustafa Öztürk), TTK- Belleten, C:54, S:211, s.1233-1257. Sayar, Ahmed Güner (2013) Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, 5.Baskı, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• Saydam, Abdullah (1993) “Tanzimat Devrinde Halep ve Musul Dolaylarında Aşiretlerin Yol Açtıkları Asayiş Problemleri”, On dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S:8, s.243-256.
• Süreyya, Mehmet (1996) Sicill-i Osmanî Osmanlı Ünlüleri IV, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Şahin, Cemile (2012) “Osmanlı Toprak Sistemi Hakkında Genel Bir Değerlendirme”, The Journal of Academic Social Science Studies, C:5, S:6, s. 434-461.
• Şener, Abdüllâtif (1990) Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi, 1. Baskı, İstanbul, İşaret Yayınları.
• Tanör, Bülent (2004) Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları II, Ankara 1980.
• Türk Tarih Kurumu (1994) MUSTAFA Reşit Paşa ve Dönemi Semineri Bildirileri, 1. Baskı (Ankara: 1985), Ankara.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Sabah Sözlük, Cebelü nedir? Cebelünün Görevleri, https://www.sabah.com.tr/sozluk/tarih/cebelu-nedir-cebelunun-gorevleri s.e.t.06.02.2020
• Türkmen, Zekeriya (2001) “Özdemir Bey’in Musul Harekâtı ve İngilizlerin Karşı Tedbirleri (1921-1923)”, Atatürk Araştırma Dergisi, C:27, S:49, s.49-79.
• Umar, Ömer Osman (2003) “1923’te Şeyh Mahmud’la Özdemir Bey’e Karşı Kuvvâ-yı Berriye ve Havaiyyenin Müşterek Harekâtı”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S:145, s.133-150.
• Umar, Ö. Osman (2004) Osmanlı Yönetimi ve Fransız Manda İdaresi Altında Suriye (1908-1918), Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını. Ünal, Uğur (2014) Tanzimat Sonrası Arazi ve Tapu, İstanbul, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No:135.
• Vak’a-nüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi (1999), (Yay. Haz. Münir Aktepe), İstanbul.
• Vikisözlük, lahiya, https://tr.wiktionary.org/wiki/lahiya s.e.t.10.02.2020).
• Yurtseven, Yılmaz / Şahin, Gamze Nur (2016) “Klasik Osmanlı Hukukunda Padişahın Yargı Yetkisi”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, S:1, s.159- 206.
• Yenidünya, Süheyla (2009) “XIX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti’nin Bağdat’ta Kölemen Hâkimiyetini Kaldırma Teşebbüsleri”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S:182, s.2-44.
• Yetkin, Aydın (2013) “Osmanlı Devleti’nde Hukuk Devletinin Gelişim Süreci”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C:6, S:24, s. 380-413.