MEZMUR İLÂHİLERİ İLE ALİ UFKÎ ÖRNEKLEMİNDE TÜRK DİN MÛSİKÎSİNDE BENZER FORMLAR

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 154 - 181

Semih Okcu

https://doi.org/10.51576/ymd.1581719

Abstract

ÖZ
Eski ve Yeni Ahit olarak bilinen Kitâb-ı Mukaddes’in Mezmurlar bölümünde, Mûsa, Davud ve Süleyman peygamberler için doğrudan isimleriyle zikredilerek tebliğlerini mûsikî ile yapmaları doğrultusundaki ifadeler oldukça dikkat çekmektedir. Hazreti Adem’den Musa’ya, Hazreti Davud ve Süleyman’dan Hazreti İsa ve Hazreti Muhammed’e ve daha sonra Ortaçağ dönemine kadar önemli ölçüde ön planda olan dini müzik, Rönesans dönemiyle beraber din dışı müziğe daha çok yerini bıraksa da, daima etki alanını korumuş olduğu düşünülmektedir. Hazreti Davud’un kendisine indirilen Zebur’u yüksek sesle okuduğuna ve Hazreti Mûsa’nın bir mûsikîşinas olduğuna, Hazreti Muhammed’in Kur’an-ı Kerim’i sesi güzel sahâbelere okutmayı tercih ettiğine de vurgu yaptığımız bu çalışmamız, bizlere mûsikî dilinin insan üzerinde olan etkisi doğrultusunda dini ritüellerde de kullanıldığını açıkça göstermektedir. Özellikle Ali Ufkî Bey’in Mezmur ilâhileri incelendiğinde bu ilâhilerin ezgisel diziliminin Türk din müziği ile benzerliği dikkat çekmiş, bizler de bu benzerliğe atıfta bulunmak hasebiyle, karşılaştırmalı bir çalışma yapma ihtiyacı hissetmiş bulunmaktayız. Kitâb-ı Mukaddes’de karşımıza çıkan ve beraberinde meydana gelen Mezmur ilâhilerinin icra biçimlerini ve Türk din mûsikîsi’nde benzer form yapılarını incelediğimiz bu çalışmamızda, Mezmurlar ve Mezmur ilâhileri hakkında genelden özele olacak şekilde bilgiler paylaşılmıştır. Daha sonra Mezmur icra biçimlerinin Türk din mûsikîsine yakınlık gösteren Gazel, Kâside, Kur’an Tilâveti, Temcid, Tesbihat, Devran Zikri, Mi’râciye, Mevlid, Hicâz Duâ ve Nihâvend Yeni Form (Na’t-ı Nebevi) gibi form yapıları ele alınarak bu doğrultuda gerekli çıkarımlar yapılmış, konu dahilinde ortaya çıkan değerlendirmeler sonuç kısmına aktarılmıştır.

Keywords

Psalm, Hymn, Chant, Religious Music, Form

PSALM HYMN AND SIMILAR FORMS IN TURKISH RELIGIOUS MUSIC IN THE EXAMPLE OF ALI UFKÎ

Abstract

ABSTRACT
The expressions in the Psalms section of Bible, which is known as the Old and New Testament, about the prophets Moses, David, and Solomon, by being mentioned directly by their names, making their edicts through music are quite remarkable. Although religious music, which was considerably in the fore ground from Adam to Moses, from David and Solomon to Jesus and Mohammed, and later to the Medieval periods, had lost its place to the non-religious music, is thought to have always maintained its area of ​​influence. Our study, where we emphasized that David read aloud the Zabur that were revealed to him, that Moses was a music lover, that Mohammed preferred his companions with beautiful voices to read Qur'an, clearly shows us that the language of music is used in religious rituals because of its effects on people. Especially when we examined the Psalm hymns of Ali Ufkî Bey, the similarity of the melodic sequence of these hymns with Turkish religious music has attracted our attention, and we have felt the need to do a comparative study in order to refer to this similarity. In this study, where we examined the Psalm hymns that appear in the Bible and occur with it and its form structures that are similar to Turkish religious Music, information about Psalms and Psalm hymns were given from general to specific. Then, necessary analyses were completed by discussing form structures of the Psalms that bear similarities to Turkish religious music such as Ghazal, Qasida, Qur'an Chants, Tamcid, Rosary, Circle Dhikr, Works About Miraj, Mawlid, Hejaz Tunes and Nihavend New Form, and the evaluations arising within the subject were discussed in the conclusion section.

Keywords

Psalm, Hymn, Chant, Religious Music, Form

References

• Anar, S. (2022). Bir müzisyenin arayışı. İstanbul: Everest Press.
• August, B. J. (1957). The literature of the old testament.Columbia: Columbia University.
• Behar, C. (1990). Ali Ufkî ve mezmurlar. İstanbul: Pan Press.
• Çağıl, N. (2013) “Kutsal metinler ve müzik”. Journal of Ataturk University Faculty of Theology, 39(1), 13. Access address: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniilah/issue/2756/36781.
• Çetin, Abdurrahman. (1995). Ezan, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Türkiye Religious Foundation Encyclopedia of Islam). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Demir, M. (2017). “Maftirim”: Osmanlı Müzik Kültüründe Sefarad Paraliturjik Müziği (Sephardic Paraliturgical Music in Ottoman Music Culture), Çanakkale University Journal of Social Sciences Institute, 26/2, 318. Access address: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/31880/350068.
• Develioğlu, F. (2013). “Tesbih”, Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügât. Ankara: Aydın Press.
• Diriöz, M. (1994). Eserlerine göre nâbî divânı. İstanbul: FeyPress.
• Donald, J. G. and Palisca, C. V. (1996). A history of western music, New York: W.W. Norton Company.
• Gazimihal, M. R. (1961). Mûsikî Sözlüğü. Ankara: Milli EğitimPress.
• Harman, Ö. F. (1988). “Ahd-i atîk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Türkiye Religious Foundation Encyclopedia of Islam) in (Volume 1, 497-4980. ss). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Hatipoğlu, (2011). “Nihâvend yeni form”, Ahmed hatipoğlu beste külliyâtı, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Hendin, D. (2009). Kral david and music. (Access address: https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/2009891), (Access date: 31.11.2024).
• Hughes. D. A. (1954). Early medieval music up to 1300.Geoffrey Cumberlege. Oxford: Oxford University.
• Karahasanoğlu, S. and Yavuz, E. (2018). Müzikte araştırma yöntemleri. İstanbul: Berceste Press.
• Kur’an- Kerim (Qur’an). (2022), el-Enbiyâ 21/105. (Access address:https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=21&ayet=105), (Access date: 31.11.2022).
• Kur’an- Kerim (Qur’an). (2022), en-Nisâ 4/163. (Access address: https://www.kuranvemeali.com/nisa-suresi/163-ayeti-meali), (Access date: 31.11.2022).
• Kur’an- Kerim (Qur’an). (2022), el-İsrâ 17/55. (Access address:https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/%C4%B0sr%C3%A2-suresi/2084/55-ayet-tefsiri), (Access date: 31.11.2022).
• Kitab-ı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit (Bible), (1981). Mezmurlar (Psalms). (Trans. Ali Ufkî Bey.). İstanbul: Ser Ofset Press.
• Kligman, M. (2008). Maqam and liturgy. Detroit: Wayne State University
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (Ministry of Culture and Tourism). (2023) “Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü”. (Access address: https://guzelsanatlar.ktb.gov.tr/TR-3707/miraciye.html), (Access date: 02.23.2023).
• McGehee, T. C. (1963). People and music. Boston: Allyn & Bacon Publisher. Muhammed bin Abdülkerim eş-Şehristani. (2014). el-Milel ve'n-Nihâl (History of Religions and Sects), (Trans. Muharrem Tan) İstanbul: Kabalcı Press. (Original work published,1435).
• Mustan Dönmez, B. (2019). Etnomüzikolojinin temel kavramları. İstanbul: Bağlam Press.
• Nalbantoğlu, E. (2023) “Müzik tarihi”. (Access address: http://docs.neu.edu.tr/staff/ertem.nalbantoglu/m%C3%BCzik%20tarihiders%20notlar%C4%B1_4.pdf), (Access date: 31.11.2023).
• Okcu, S. and Karataş, Ö. S.  (2020), Ahmed avni konuk’a ait rast kâr-ı nâtık (fihrist-i makâmat) adlı eserin segâh kararlı satırlarının makam ve güfte analizi (rast kar-ı nâtik belonging to ahmed avni konuk (fihrist-imaqamat and lyric analysis of segâh stable lines in the work titled makâmat), Ataturk University Journal of Social Sciences Institute, 24 (2), 939-958. Acces address: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/55053/754663.
• Özkan, İ. H. (2013). Türk mûsikîsi nazariyatı ve usulleri. İstanbul: Ötüken Press.
• Öztuna, Y.  (1974). “Kas’ide”, Türk mûsikîsi ansiklopedisi, in (Volume 1, 331. s.). Ankara: Milli Eğitim Press. Öngören, R. (2011). “Zikir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Türkiye Religious Foundation Encyclopedia of Islam), in (Volume 44, 409. s.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Pekolcay, N. (2004). “Mevlid”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Türkiye Religious Foundation Encyclopedia of Islam), in (Volume 29, 485. s.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Shiloah, A. (1992). Jewish musical traditions. Detroit: Wayne State University.
• Şaul, L. (2015). “Sefarad şarkılarınının tarihçesi, oluşumu ve yapısı” (History, formation and structure of sephardic songs), Ege University State Journal of Turkısh Music Conservatory, 7(1), 114-115. Access adress: https://dergipark.org.tr/tr/pub/konservatuvardergisi/issue/46521/584075.
• Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları (Turkish Religious Foundation Publications). (2004). “Mezmur” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Turkısh Religious Foundation Encyclopedia of Islam). (Access address:https://islamansiklopedisi.org.tr/mezmur), (Access date: 31.12.2024).
• Uygun, M. N. (2013). “Devran”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Türkiye Religious Foundation Encyclopedia of Islam), in (Volume 44, 4. s.). İstanbul: Türkiye DiyanetVakfı.
• Uzun, M. İ. (2000). “İlâhi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Türkiye Religious Foundation Encyclopedia of Islam), in (Volume 22, 64. s.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Yurdagür, M. (2011). “Tesbih”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Türkiye Religious Foundation Encyclopedia of Islam), in (Volume 40, 527. s.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.