THE ASSESSMENT OF ALTERNATIVE CRIMINAL SANCTION TO SHORT-TERM IMPRISONMENT AS "LABOUR FOR PUBLIC BENEFIT" (TPC art. 50/1-f) FOR GROUP OF AGE IN BETWEEN 12 AND 15 CHILDREN DRAGGED TO CRIME WITH REGARD TO AGE LIMIT OF LABOUR
Year 2024,
Volume: 21 Issue: 1, 337 - 397, 27.03.2024
Namık Kemal Topçu
,
Ayşegül Ekin
Abstract
Children are subject to different provisions compared to adults due to their
incomplete physical and mental development, their dependency, and their
need for protection and education. In this regard, it is seen that many
provisions are included in our domestic law and some international
conventions to which we are a party. Some of these provisions are related to
the age of child labour.
Article 50/1-f of the Turkish Penal Code stipulates that the short-term
imprisonment sentence imposed on a person may be converted into the
alternative sanction of "labour for public benefit". The Court of Cassation
accepts that the said alternative sanction cannot be applied to children aged
12-15, as the regulation in Article 71 of the Labour Law No. 4857 (It is
forbidden to employ children under the age of fifteen) prevents this.
In this study, the issue of whether the provisions regarding the age of
labour of the child in our domestic law and in some international conventions
to which we are a party constitute an obstacle to the conversion of the shortterm
imprisonment sentence imposed on the child dragged into crime to the
alternative sanction of "labour for public benefit" is addressed.
References
- Akbıyık, Taliye “Tutuklu ve Hükümlülerin Çalışmasının Sosyal Güvenlik
Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Dergisi. 69/4 (2020): 1569-1607.
- Alıcı, Burhan. “Belçika Ceza Hukukunda Çalışma Cezası”. Gazi
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. XV/3 (2011): 131-164.
- Artuk, Mehmet Emin, Gökcen, Ahmet ve Yenidünya, Ahmet Caner. Ceza
Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Turhan Kitabevi, 2007.
- Avşar, Zakir ve Öğütoğulları, Eren. “Çocuk İşçiliği ve Çocuk İşçiliği ile
Mücadele Stratejileri”. Sosyal Güvenlik Dergisi. 2/1 (2012): 9-40.
- Aydın Uzun, Ceylan. Çocuk İşçiler, Sorular ve Yanıtlar. Ankara: Türk
Metal Sendikası, Araştırma ve Eğitim Merkezi Yayınları-63, 2020.
- Aydın, Devrim. “Ceza Hukukunda Okullar”. Ceza Hukuku Dergisi. 6/15
(2011): 47-57.
- Aykaç, Hande Bahar. “Hukuksal Açıdan Çocuk ve Genç İşçiliği”, Türkiye
Barolar Birliği Dergisi, (2016): 335-386.
- Bacaksız, Pınar. “Cezalandırma ve Topluma Yeniden Kazandırma”.
Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Hakan
Pekcanıtez’e Armağan. 16/Özel Sayı (2014): 4917-4941.
- Bakırcı, Kadriye. Çocuk ve Genç İşçilerin Haklarının Korunması
(Uluslararası, Bölgesel ve Türk Hukuku Açısından). İstanbul: Beta Yayınları,
2004.
- Başterzi, Süleyman. İş İlişkisinin Kurulması, Kurulması, Hükümleri ve
Düzenlenmesi, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku
Kararlarının Değerlendirilmesi 2009. Ankara: 2011.
- Başterzi, Süleyman.“Avukatla Bağıtlanan Sözleşmenin Hukuk Niteliği, İş
Sözleşmesinin Vekalet ve Diğer İş Görme Sözleşmelerinden Ayrılması”, Sicil
İş Hukuku Dergisi, 17, (2010): 175-198.
- Bayram, Fuat. “AB İlerleme Raporlarındaki (1998-2006) Tespit ve
Eleştiriler Çerçevesinde Türk İş Hukuku Mevzuatında Yapılması Gerekli
Değişiklikler”, Legal İHSGHD, 13, (2007):51-96.
- Berigel, Sevda ve Eroğlu, İlhan. “Türkiye’de Çocuk İşçiliğinin
Dinamikleri”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. Ekonomi&Siyaset Özel
Sayısı (2019): 39-56.
- Bozkurt, Gümrükçüoğlu Yeliz. “Mevzuatımızda Çocuk ve Genç İşçilerin
Çalışma Yaşamında Korunmasına İlişkin Düzenlemelere Genel Bir Bakış”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 15/Özel Sayı, (2013):
481-546.
- Büyüksungur, İncinur. “Çocuk İşçi Kavramı ve Çocuk İşçilerin Hakları”.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2022.
- Cebre, Ayvaz. “Kamuya Yararlı Bir İşte Çalışma Yaptırımı”. Türkiye
Adalet Akademisi Dergisi. 10 (2012): 687-718.
- Centel, Nur. “Cezanın Amacı ve Belirlenmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Turhan Tufan Yüce’ye Armağan. (2001):
337-372
- Centel, Tankut. “Çocuk Hakları Sözleşmesi, Çalışan Çocuklar ve
Türkiye”, Kemal Oğuzman’a Armağan, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik
Hukuku Türk Milli Komitesi, (1997):181-192.
- Centel, Tankut. “Sekiz Yıllık Temel Eğitim ve Asgari Çalışma Yaşı”,
Turhan Esener’e Armağan, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Türk Milli
Komitesi, (2000): 293-303.
- Centel, Tankut. Türkiye’nin Onayladığı ILO Sözleşmeleri. İstanbul:Mess
Yayınları, 2004.
- Çelik, Nuri, Caniklioğlu, Nurşen, Canbolat, Talat ve Özkaraca, Ercüment.
İş Hukuk Dersleri. İstanbul: Beta Yayınevi, 2022.
- Çetin, Soner Hamza. “Türk Ceza Kanunu’nda Seçenek Yaptırımlar”.
Doktora Tezi, Yeditepe Üniversitesi, 2011.
- Çınar, Ali Rıza. Türk Ceza Hukukunda Cezalar. Ankara: Turhan Kitabevi,
2005.
- Çolak, Ahmet. “Türk Ceza Hukukunda Kısa Süreli Hapis Cezasına
Seçenek Yaptırımlar”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi,
2022.
- Çolak, Haluk ve Altun Uğurtan. “Kısa Süreli Hapis Cezaları, Seçenekli
Yaptırımlar ve İnfaz Rejimleri”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 67, (2006):
163-229.
- Çöpoğlu, Mustafa. “Türkiye’de Çocuk İşçiliği”, Iğdır Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi, 14, (2018):357-398.
- Demir, Fevzi. “Çalışma Hayatında Çocukların Korunması”. Dokuz Eylül
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 12/Özel Sayı (2010): 547-548.
- Demir, Remzi. “Türk Medeni Kanununa Göre Çocuğun Kişiliğinin
Korunması”. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9/2
(2019): 271-303.
- Demirbaş, Timur. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin
Yayıncılık, 2021.
- Demircioğlu, A. Murat, Centel, Tankut ve Kaplan, Hasan Ali. İş Hukuku.
İstanbul: Beta Yayınevi, 2021.
- Doğan Yenisey, Kübra ve Kabakcı, Mahmut. Gönüllü Emeği ve İş
Hukuku. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2017.
- Doğan, Sevil. İş Sözleşmesinde Bağımlılık Unsuru. Ankara: Seçkin
Yayıncılık, 2016.
- Dönmezer, Sulhi ve Erman, Sahir. Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Genel
Kısım. İstanbul: Der Yayınları, 2016.
- Dönmezer, Sulhi. “Pozitivist Nazariyede Cezai Mesuliyetin Esası”.
İstanbul Barosu Mecmuası. C/6, (1944).
- Durban Call to Action on the Elimination of Child Labour, 5’th Global
Conference on the Elimination of Child Labour, Durban 15-20 May 2022,
Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023.
https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/dgreports/dcomm/documents/ge
nericdocument/wcms_845907.pdf
- Dursun Ateş Sevgi. İşverenin Yönetim Hakkı. Ankara: Seçkin Yayıncılık,
2019.
- Egemen Erdal. “Dünyada ve Türkiye’de Çalışan Çocuklar (Çocuk
İşçiler)”. İstanbul Barosu Dergisi. 81/2 (2007): 529-539.
- Ekin, Ali. Adil ve Makul Koşullarda Çalışma Hakkı Kapsamında İşçi
Onurunun Korunması. Ankara: Adalet Yayınevi, 2013.
- Ekmekçi, Ömer ve Yiğit, Esra. Bireysel İş Hukuku. İstanbul: Oniki Levha
Yayınları: 2020.
- Ekonomi, Münir. İş Hukuku Cilt I, Ferdi İş Hukuku. İstanbul: İstanbul
Teknik Üniversitesi Matbaası, 1976.
- Erdem, Mustafa Ruhan. “Kısa Süreli Özgürlüğü Bağlayıcı Cezaların İnfazı
ve Yeni Seçenekler”. İnfaz Hukukunun Sorunları Sempozyumu. Ankara:
2001.
- Erdoğan, Oktay. İnfaz Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2016.
- Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Ankara:Yetkin Yayıncılık,
2017.
- Esener Turhan. İş Hukuku. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Sevinç Matbaası, 1978.
- Eyrenci, Öner, Taşkent Savaş ve Ulucan, Devrim. Bireysel İş Hukuku.
İstanbul: Beta Yayınevi, 2017.
- Gökalp, Özge Tuçe. “Türk İş Hukukunda Çocuk İşçi Çalıştırma”.
Electronic Journal of Vocational Colleges. 2/1, (2012):125-135.
- Göktepe, Kaya. "Kamuya Yararlı İşlerde Çalıştırma Yaptırımı ve Kamuya
Yararlı İşlerde Çalıştırma Yaptırımının Tarihsel Gelişim Süreci".Türkiye
Adalet Akademisi Dergisi. 37 (2019): 227-269.
- Gürsel, İlke. “Çalışan Çocuk ve Gençlerin Korunması”. İstanbul
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan’a Armağan
Sayısı. 74 (2016):415-464.
- Güven Ercan ve Aydın Ufuk. Bireysel İş Hukuku. Eskişehir: Nisan
Kitabevi, 2020.
- Güven, Mustafa. “Nasıl Bir İnfaz Sistemi”. Yargıtay Dergisi. 19/1-2,1993.
- Güzel, Ali. ILO Normlarının İç Hukuka Etkisi ve Türk İş Hukukunun
Gelişmesine Katkısı. ILO Normları ve Türk İş Hukuku. Ankara: İş Hukuku ve
Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, 1997.
- Hafızoğulları, Zeki ve Özen, Muharrem. Türk Ceza Hukuku Genel
Hükümler. Ankara: US-A Yayıncılık, 2010.
- Hafızoğulları, Zeki. “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Cezalar ve
Güvenlik Tedbirleri”. Ankara Barosu Dergisi, 65/1, (2007): 78-109.
- Honıg, Richard. “Ceza Gayeleri Nazariyesinin Tarihine Dair”. Çeviren M.
Yavuz Abadan, İstanbul Hukuk Mecmuası. 2, (1936): 413-416.
- Işıktaç, Yasemin. “Ceza Adaleti Açısından Hapis Cezası ve
Rehabilitasyon İlişkisi”. İstanbul Hukuk Mecmuası. 71/1, (2013): 526-638.
- İnan, Ali Naim. Çocuk Hukuku. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Yayınları, 1968.
- İnce, Hüseyin. Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezalara Seçenek
Yaptırımlar. Ankara: Seçkin Yayınları, 2007.
- Kahramanoğlu, Ertan. Türkiye’de Çalışan Çocuklar Sorunu ve Çözüm
Yolları. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu ve Friedrich-
Naumann Vakfı Yayınları: 1996.
- Kamer, Vehbi Kadri. “5275 Sayılı Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı
Hakkında Kanunun Yüzbeşinci Maddesinde Yer Alan Kamuya Yararlı Bir
İşte Çalıştırılma”. Adalet Dergisi. 33 (2008): 32-40.
- Kara, Ece Güneş. “4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Çocuk İşçi Kavramı Ve
Çocukların Korunması” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara
Üniversitesi, 2019.
- Kaya, Musa. “Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırma Yaptırımının Türk Ceza
Adalet Sistemindeki Tarihsel Gelişim Süreci”. Gazi Üniversitesi Hukuk
Fakültesi Dergisi. 20/3 (2016): 257-296.
- Kılıç, Cem. “Gelişmekte Olan Ülkelerde ve Türkiye’de Çocuk İşgücü
Kullanımı (Çocuk İşçiliğini Önleme Uluslararası Programı-IPEC)”, Selçuk
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9/1-2, (2001):49-63.
- Kılıç, Şebnem. “Türk Hukukundaki Çocuk İşçi Tanımının Uluslararası
Standartlara Uygunluğu”. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi.
13/165-166, (2018): 123-162
- Koca, Mahmut ve Üzülmez, İlhan. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler.
Ankara : Seçkin Yayıncılık, 2022.
- Koç Tangün, Sedef. “Stajyer Kavramı ve Stajyerlerin Sigortalılığı”. Sicil.
40, (2018): 132-144.
- Kökkılınç, Ayşe Gül. Çocuk İşçinin İş İlişkisi. İstanbul: Legal Yayıncılık,
2023.
- Küçük, Doğukan. Türk İş Hukuku Bakımından Platform Çalışanları.
Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
- Küçüktaşdemir, Özgür. “Aydınlanma ve Ceza Hukuku”. Türkiye Barolar
Birliği Dergisi. 27/113 (2014), 57-98.
- Maden, Mehmet. “Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar”. Doktora Tezi,
Gazi Üniversitesi, 2012.
- Mahmutoğlu, Fatih Selami ve Karadeniz, Serra. Türk Ceza Kanunu Genel
Hükümler Şerhi. İstanbul: Beta Yayınevi, 2021.
- Mollamahmutoğlu, Hamdi, Astarlı Muhittin ve Baysal Ulaş. İş Hukuku
Ders Kitabı, Cilt I: Bireysel İş Hukuku. Ankara: Lykeion Yayınları, 2018.
- Narmanlıoğlu, Ünal. “İş Hukukunda Çocukların Korunması”. Dokuz Eylül
Üniversitesi Yayını Seyfullah Edis’e Armağan. (2000): 669-681.
- Narmanlıoğlu, Ünal. İş Hukuku, I, Ferdi İş İlişkileri. İstanbul: Beta
Yayınevi, 2014.
- Nursal, Necati ve Ataç, Selcen. Denetimli Serbestlik ve Yardım Sistemi
(Probation). Ankara:Yetkin Yayınevi, 2006.
- Oğuzman, M. Kemal, Seliçi, Özer ve Oktay Özdemir Saibe. Kişiler Hukuk
(Gerçek ve Tüzel Kişiler). İstanbul: Filiz Kitabevi, 2022.
- Özbek, Veli Özer, Doğan, Koray ve Bacaksız, Pınar. Türk Ceza Hukuku
Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
- Özbek, Veli Özer. İnfaz Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
- Özer, Hatice Duygu ve Yangın, Dilek Dulay. “Ceza İnfaz Mevzuatı
Kapsamında Çalışan Tutuklu ve Hükümlülerin Sosyal Güvenliği”. Marmara
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Ferit
Hakan Baykal’a Armağan. 25/2 (2019): 727-756.
- Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin
Yayınevi, 2022.
- Özkan, Zeynep Aslı. “İş Sözleşmesi Kapsamında İşçinin İş Görme Borcu”.
Yüksek Lisans Tezi, Yaşar Üniversitesi, 2019.
- Özkaraca Ercüment ve Ünal Canan, “Küçüklerin Çalışmasına İlişkin
Yasak Ve Sınırlamalar İle Bunlara Aykırılık Halinde İş Sözleşmesinin
Geçersizliği Sorunu”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk
Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan. 20/1 (2014): 355-
410.
- Öztürk, Bahri ve Erdem, Mustafa Ruhan. Uygulamalı Ceza Hukuku ve
Güvenlik Tedbirleri Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
- Rodgersi, Gerry ve Standing, Guy. Child Work, Poverty and
Underdevelopment. International Labour Office, 1981.
- Roxın, Claus. “Ceza Hukukunun Bir Geleceği Var mıdır?”. İçinde
Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi 5, ed. ve çev.Yener Ünver,
(2006): 55-70.
- Seçer, Öz. “Çocuk ve Genç İşçilerle İş Sözleşmesinin Kurulması ve Bu
Sözleşmeden Doğan Ücret Üzerinde Çocuk ve Genç İşçilerin Tasarruf
Hakkı”, Legal İHSGHD, 28, (2010):1425-1453.
- Senyen Kaplan, Emine Tuncay. Bireysel İş Hukuku. Ankara: Gazi
Kitabevi, 2018.
- Serozan, Rona. Çocuk Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2018.
- Sokullu Akıncı, Füsun. “Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar ve Alternatif Ceza
Yaptırımları”. Yeni Türkiye Dergisi, Yargı Reformu Özel Sayısı. 2/10 (1996):
679-689.
- Soyaslan, Doğan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin
Yayınevi, 2020.
- Sümer, Haluk Hadi. “İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru”. Sicil İş
Hukuku Dergisi. III/19, (2010): 63-73.
- Sümer, Haluk Hadi. İş Hukuku Uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık,
2019.
- Sümer, Haluk Hadi. İş Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
- Süzek, Sarper. İş Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları, 2020.
- Şahin, Barış. Çocuk İşçilerin Korunması. Ankara: Yetkin Yayınları, 2010.
- Şahin, Cumhur ve Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Mevzuatı. Ankara:
TC Adalet Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı, 2007.
- Şahin, Levent. Geçmişten Günümüze Çocuk İşçiliği, Sosyal Bilimler
Araştırmaları Dergisi, II, (2012):103-118.
- Şensoy, Pirali Çağrı. Cezalandırmanın Amacını Açıklayan Teoriler 5237
Sayılı TCK’nın Temel İlkeleri İle Ceza Sorumluluğunun Esasına İlişkin
Hükümlerinin Yaklaşımı. Ankara: Yetkin Yayınevi, 2021.
- Taner, Tahir. Ceza Hukuku Umumi Kısım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi
Yayınları, 1953.
- Tanrıbilir, Feriha Bilge. Çocuk Haklarının Uluslararası Korunması ve
Koruma Mekanizmaları. Ankara:Yetkin Yayınları, 2011.
- Tuğ, Adnan ve Baysal, Ulaş. İş Hukukunda Çocuk ve Genç İşçilerin
Korunması. Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan II, Editör, Doç. Dr. Süleyman
Başterzi, İstanbul: 2011.
- Tunçomağ, Kenan ve Centel, Tankut. İş Hukukunun Esasları. İstanbul:
Beta Yayınevi, 2018.
- Ulusoy, Muharrem Emre. Ev Hizmetlerinde Bireysel İş İlişkileri.Ankara:
Adalet Yayınevi, 2023.
- Uşan, Fatih. “İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Tutuklu ve
Hükümlü Çalışması”, Prof. Dr.Nuri Çelik’e Armağan, Marmara Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. 2, (2011): 1436-1473.
- Uşan, Fatih. Çıraklık Sözleşmesi. Konya: Mimoza Yayınları, 1994.
- Uşan, M. Fatih, Erdoğan, Ersin ve Erdoğan, Canan. Yargıtay ve Bölge
Adliye Mahkemesi Kararları Işığında Bireysel İş Hukuku ve İş Yargılaması.
Ankara: İntes Yayınları, 2021.
- Uzun, Mehmet Burak. “5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Kısa Süreli
Hürriyeti Bağlayıcı Cezalara Seçenek Yaptırımlar”. Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, 2009.
- Yalçıntaş, Didem. Çocuğun İş Kanunu Madde 71 Kapsamında Sanat,
Kültür ve Reklam Faaliyetlerinde Çalıştırılması, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi, 2018.
- Yardımcıoğlu, Didem. “Çocuk İşçiliğini Önlemeye Yönelik Yeni Bir
Adım: Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin Kurumsal Sürdürülebilirlik
Durum Tespitine Dair Direktif Önerisi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Dergisi, (2023): 225-276.
- Yıldız, Gaye Burcu. Bireysel İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin
Düzenlenmesi, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku
Kararlarının Değerlendirilmesi 2015. İstanbul:2017.
- Zafer, Hamide. Ceza Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Beta Yayınevi,
2016.
- Zevkliler, Aydın ve Gökyayla, Emre. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri.
Ankara: Adalet Yayınevi, 2017.
SUÇA SÜRÜKLENEN 12-15 YAŞ GRUBU ÇOCUKLAR HAKKINDA VERİLEN KISA SÜRELİ HAPİS CEZASININ “KAMUYA YARARLI BİR İŞTE ÇALIŞTIRILMA” (TCK M. 50/1-f) SEÇENEK YAPTIRIMINA ÇEVRİLMESİNİN ASGARİ ÇALIŞMA YAŞI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Year 2024,
Volume: 21 Issue: 1, 337 - 397, 27.03.2024
Namık Kemal Topçu
,
Ayşegül Ekin
Abstract
Çocuklar; henüz fiziksel ve ruhsal gelişimlerini tamamlamamış olmaları,
bağımlılıkları, korunmaya ve eğitime olan ihtiyaçları nedeniyle yetişkinlere
nazaran farklı hükümlere tabi tutulmaktadır. Bu hususta, iç hukukumuzda ve
tarafı olduğumuz bazı uluslararası sözleşmelerde birçok hükme yer verildiği
görülmektedir. Bu düzenlemelerden bazıları da çocuğun çalıştırılma yaşına
ilişkindir.
Türk Ceza Kanunu m. 50/1-f’de yer alan düzenlemede, kişi hakkında
verilen kısa süreli hapis cezasının “kamuya yararlı bir işte çalıştırılma”
seçenek yaptırımına çevrilebileceği öngörülmüştür. Yargıtay, söz konusu
seçenek yaptırımın 12-15 yaş grubundaki çocuklar hakkında uygulanamayacağını, zira 4857 sayılı İş Kanunu m. 71’deki düzenlemenin
(On beş yaşını doldurmamış̧ çocukların çalıştırılması yasaktır) buna engel
olduğunu kabul etmektedir.
Bu çalışmada, iç hukukumuzda ve tarafı olduğumuz bazı uluslararası
sözleşmelerde çocuğun çalıştırılma yaşına ilişkin hükümlerin, suça
sürüklenen 12-15 yaş grubundaki çocuklar hakkında verilen kısa süreli hapis
cezasının “kamuya yararlı çalıştırılma” seçenek yaptırımına çevrilmesine
engel teşkil edip etmediği hususu ele alınmaktadır.
References
- Akbıyık, Taliye “Tutuklu ve Hükümlülerin Çalışmasının Sosyal Güvenlik
Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Dergisi. 69/4 (2020): 1569-1607.
- Alıcı, Burhan. “Belçika Ceza Hukukunda Çalışma Cezası”. Gazi
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. XV/3 (2011): 131-164.
- Artuk, Mehmet Emin, Gökcen, Ahmet ve Yenidünya, Ahmet Caner. Ceza
Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Turhan Kitabevi, 2007.
- Avşar, Zakir ve Öğütoğulları, Eren. “Çocuk İşçiliği ve Çocuk İşçiliği ile
Mücadele Stratejileri”. Sosyal Güvenlik Dergisi. 2/1 (2012): 9-40.
- Aydın Uzun, Ceylan. Çocuk İşçiler, Sorular ve Yanıtlar. Ankara: Türk
Metal Sendikası, Araştırma ve Eğitim Merkezi Yayınları-63, 2020.
- Aydın, Devrim. “Ceza Hukukunda Okullar”. Ceza Hukuku Dergisi. 6/15
(2011): 47-57.
- Aykaç, Hande Bahar. “Hukuksal Açıdan Çocuk ve Genç İşçiliği”, Türkiye
Barolar Birliği Dergisi, (2016): 335-386.
- Bacaksız, Pınar. “Cezalandırma ve Topluma Yeniden Kazandırma”.
Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Hakan
Pekcanıtez’e Armağan. 16/Özel Sayı (2014): 4917-4941.
- Bakırcı, Kadriye. Çocuk ve Genç İşçilerin Haklarının Korunması
(Uluslararası, Bölgesel ve Türk Hukuku Açısından). İstanbul: Beta Yayınları,
2004.
- Başterzi, Süleyman. İş İlişkisinin Kurulması, Kurulması, Hükümleri ve
Düzenlenmesi, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku
Kararlarının Değerlendirilmesi 2009. Ankara: 2011.
- Başterzi, Süleyman.“Avukatla Bağıtlanan Sözleşmenin Hukuk Niteliği, İş
Sözleşmesinin Vekalet ve Diğer İş Görme Sözleşmelerinden Ayrılması”, Sicil
İş Hukuku Dergisi, 17, (2010): 175-198.
- Bayram, Fuat. “AB İlerleme Raporlarındaki (1998-2006) Tespit ve
Eleştiriler Çerçevesinde Türk İş Hukuku Mevzuatında Yapılması Gerekli
Değişiklikler”, Legal İHSGHD, 13, (2007):51-96.
- Berigel, Sevda ve Eroğlu, İlhan. “Türkiye’de Çocuk İşçiliğinin
Dinamikleri”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. Ekonomi&Siyaset Özel
Sayısı (2019): 39-56.
- Bozkurt, Gümrükçüoğlu Yeliz. “Mevzuatımızda Çocuk ve Genç İşçilerin
Çalışma Yaşamında Korunmasına İlişkin Düzenlemelere Genel Bir Bakış”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 15/Özel Sayı, (2013):
481-546.
- Büyüksungur, İncinur. “Çocuk İşçi Kavramı ve Çocuk İşçilerin Hakları”.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2022.
- Cebre, Ayvaz. “Kamuya Yararlı Bir İşte Çalışma Yaptırımı”. Türkiye
Adalet Akademisi Dergisi. 10 (2012): 687-718.
- Centel, Nur. “Cezanın Amacı ve Belirlenmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Turhan Tufan Yüce’ye Armağan. (2001):
337-372
- Centel, Tankut. “Çocuk Hakları Sözleşmesi, Çalışan Çocuklar ve
Türkiye”, Kemal Oğuzman’a Armağan, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik
Hukuku Türk Milli Komitesi, (1997):181-192.
- Centel, Tankut. “Sekiz Yıllık Temel Eğitim ve Asgari Çalışma Yaşı”,
Turhan Esener’e Armağan, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Türk Milli
Komitesi, (2000): 293-303.
- Centel, Tankut. Türkiye’nin Onayladığı ILO Sözleşmeleri. İstanbul:Mess
Yayınları, 2004.
- Çelik, Nuri, Caniklioğlu, Nurşen, Canbolat, Talat ve Özkaraca, Ercüment.
İş Hukuk Dersleri. İstanbul: Beta Yayınevi, 2022.
- Çetin, Soner Hamza. “Türk Ceza Kanunu’nda Seçenek Yaptırımlar”.
Doktora Tezi, Yeditepe Üniversitesi, 2011.
- Çınar, Ali Rıza. Türk Ceza Hukukunda Cezalar. Ankara: Turhan Kitabevi,
2005.
- Çolak, Ahmet. “Türk Ceza Hukukunda Kısa Süreli Hapis Cezasına
Seçenek Yaptırımlar”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi,
2022.
- Çolak, Haluk ve Altun Uğurtan. “Kısa Süreli Hapis Cezaları, Seçenekli
Yaptırımlar ve İnfaz Rejimleri”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 67, (2006):
163-229.
- Çöpoğlu, Mustafa. “Türkiye’de Çocuk İşçiliği”, Iğdır Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi, 14, (2018):357-398.
- Demir, Fevzi. “Çalışma Hayatında Çocukların Korunması”. Dokuz Eylül
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 12/Özel Sayı (2010): 547-548.
- Demir, Remzi. “Türk Medeni Kanununa Göre Çocuğun Kişiliğinin
Korunması”. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9/2
(2019): 271-303.
- Demirbaş, Timur. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin
Yayıncılık, 2021.
- Demircioğlu, A. Murat, Centel, Tankut ve Kaplan, Hasan Ali. İş Hukuku.
İstanbul: Beta Yayınevi, 2021.
- Doğan Yenisey, Kübra ve Kabakcı, Mahmut. Gönüllü Emeği ve İş
Hukuku. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2017.
- Doğan, Sevil. İş Sözleşmesinde Bağımlılık Unsuru. Ankara: Seçkin
Yayıncılık, 2016.
- Dönmezer, Sulhi ve Erman, Sahir. Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Genel
Kısım. İstanbul: Der Yayınları, 2016.
- Dönmezer, Sulhi. “Pozitivist Nazariyede Cezai Mesuliyetin Esası”.
İstanbul Barosu Mecmuası. C/6, (1944).
- Durban Call to Action on the Elimination of Child Labour, 5’th Global
Conference on the Elimination of Child Labour, Durban 15-20 May 2022,
Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023.
https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/dgreports/dcomm/documents/ge
nericdocument/wcms_845907.pdf
- Dursun Ateş Sevgi. İşverenin Yönetim Hakkı. Ankara: Seçkin Yayıncılık,
2019.
- Egemen Erdal. “Dünyada ve Türkiye’de Çalışan Çocuklar (Çocuk
İşçiler)”. İstanbul Barosu Dergisi. 81/2 (2007): 529-539.
- Ekin, Ali. Adil ve Makul Koşullarda Çalışma Hakkı Kapsamında İşçi
Onurunun Korunması. Ankara: Adalet Yayınevi, 2013.
- Ekmekçi, Ömer ve Yiğit, Esra. Bireysel İş Hukuku. İstanbul: Oniki Levha
Yayınları: 2020.
- Ekonomi, Münir. İş Hukuku Cilt I, Ferdi İş Hukuku. İstanbul: İstanbul
Teknik Üniversitesi Matbaası, 1976.
- Erdem, Mustafa Ruhan. “Kısa Süreli Özgürlüğü Bağlayıcı Cezaların İnfazı
ve Yeni Seçenekler”. İnfaz Hukukunun Sorunları Sempozyumu. Ankara:
2001.
- Erdoğan, Oktay. İnfaz Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2016.
- Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Ankara:Yetkin Yayıncılık,
2017.
- Esener Turhan. İş Hukuku. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Sevinç Matbaası, 1978.
- Eyrenci, Öner, Taşkent Savaş ve Ulucan, Devrim. Bireysel İş Hukuku.
İstanbul: Beta Yayınevi, 2017.
- Gökalp, Özge Tuçe. “Türk İş Hukukunda Çocuk İşçi Çalıştırma”.
Electronic Journal of Vocational Colleges. 2/1, (2012):125-135.
- Göktepe, Kaya. "Kamuya Yararlı İşlerde Çalıştırma Yaptırımı ve Kamuya
Yararlı İşlerde Çalıştırma Yaptırımının Tarihsel Gelişim Süreci".Türkiye
Adalet Akademisi Dergisi. 37 (2019): 227-269.
- Gürsel, İlke. “Çalışan Çocuk ve Gençlerin Korunması”. İstanbul
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan’a Armağan
Sayısı. 74 (2016):415-464.
- Güven Ercan ve Aydın Ufuk. Bireysel İş Hukuku. Eskişehir: Nisan
Kitabevi, 2020.
- Güven, Mustafa. “Nasıl Bir İnfaz Sistemi”. Yargıtay Dergisi. 19/1-2,1993.
- Güzel, Ali. ILO Normlarının İç Hukuka Etkisi ve Türk İş Hukukunun
Gelişmesine Katkısı. ILO Normları ve Türk İş Hukuku. Ankara: İş Hukuku ve
Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, 1997.
- Hafızoğulları, Zeki ve Özen, Muharrem. Türk Ceza Hukuku Genel
Hükümler. Ankara: US-A Yayıncılık, 2010.
- Hafızoğulları, Zeki. “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Cezalar ve
Güvenlik Tedbirleri”. Ankara Barosu Dergisi, 65/1, (2007): 78-109.
- Honıg, Richard. “Ceza Gayeleri Nazariyesinin Tarihine Dair”. Çeviren M.
Yavuz Abadan, İstanbul Hukuk Mecmuası. 2, (1936): 413-416.
- Işıktaç, Yasemin. “Ceza Adaleti Açısından Hapis Cezası ve
Rehabilitasyon İlişkisi”. İstanbul Hukuk Mecmuası. 71/1, (2013): 526-638.
- İnan, Ali Naim. Çocuk Hukuku. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Yayınları, 1968.
- İnce, Hüseyin. Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezalara Seçenek
Yaptırımlar. Ankara: Seçkin Yayınları, 2007.
- Kahramanoğlu, Ertan. Türkiye’de Çalışan Çocuklar Sorunu ve Çözüm
Yolları. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu ve Friedrich-
Naumann Vakfı Yayınları: 1996.
- Kamer, Vehbi Kadri. “5275 Sayılı Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı
Hakkında Kanunun Yüzbeşinci Maddesinde Yer Alan Kamuya Yararlı Bir
İşte Çalıştırılma”. Adalet Dergisi. 33 (2008): 32-40.
- Kara, Ece Güneş. “4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Çocuk İşçi Kavramı Ve
Çocukların Korunması” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara
Üniversitesi, 2019.
- Kaya, Musa. “Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırma Yaptırımının Türk Ceza
Adalet Sistemindeki Tarihsel Gelişim Süreci”. Gazi Üniversitesi Hukuk
Fakültesi Dergisi. 20/3 (2016): 257-296.
- Kılıç, Cem. “Gelişmekte Olan Ülkelerde ve Türkiye’de Çocuk İşgücü
Kullanımı (Çocuk İşçiliğini Önleme Uluslararası Programı-IPEC)”, Selçuk
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9/1-2, (2001):49-63.
- Kılıç, Şebnem. “Türk Hukukundaki Çocuk İşçi Tanımının Uluslararası
Standartlara Uygunluğu”. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi.
13/165-166, (2018): 123-162
- Koca, Mahmut ve Üzülmez, İlhan. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler.
Ankara : Seçkin Yayıncılık, 2022.
- Koç Tangün, Sedef. “Stajyer Kavramı ve Stajyerlerin Sigortalılığı”. Sicil.
40, (2018): 132-144.
- Kökkılınç, Ayşe Gül. Çocuk İşçinin İş İlişkisi. İstanbul: Legal Yayıncılık,
2023.
- Küçük, Doğukan. Türk İş Hukuku Bakımından Platform Çalışanları.
Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
- Küçüktaşdemir, Özgür. “Aydınlanma ve Ceza Hukuku”. Türkiye Barolar
Birliği Dergisi. 27/113 (2014), 57-98.
- Maden, Mehmet. “Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar”. Doktora Tezi,
Gazi Üniversitesi, 2012.
- Mahmutoğlu, Fatih Selami ve Karadeniz, Serra. Türk Ceza Kanunu Genel
Hükümler Şerhi. İstanbul: Beta Yayınevi, 2021.
- Mollamahmutoğlu, Hamdi, Astarlı Muhittin ve Baysal Ulaş. İş Hukuku
Ders Kitabı, Cilt I: Bireysel İş Hukuku. Ankara: Lykeion Yayınları, 2018.
- Narmanlıoğlu, Ünal. “İş Hukukunda Çocukların Korunması”. Dokuz Eylül
Üniversitesi Yayını Seyfullah Edis’e Armağan. (2000): 669-681.
- Narmanlıoğlu, Ünal. İş Hukuku, I, Ferdi İş İlişkileri. İstanbul: Beta
Yayınevi, 2014.
- Nursal, Necati ve Ataç, Selcen. Denetimli Serbestlik ve Yardım Sistemi
(Probation). Ankara:Yetkin Yayınevi, 2006.
- Oğuzman, M. Kemal, Seliçi, Özer ve Oktay Özdemir Saibe. Kişiler Hukuk
(Gerçek ve Tüzel Kişiler). İstanbul: Filiz Kitabevi, 2022.
- Özbek, Veli Özer, Doğan, Koray ve Bacaksız, Pınar. Türk Ceza Hukuku
Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
- Özbek, Veli Özer. İnfaz Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
- Özer, Hatice Duygu ve Yangın, Dilek Dulay. “Ceza İnfaz Mevzuatı
Kapsamında Çalışan Tutuklu ve Hükümlülerin Sosyal Güvenliği”. Marmara
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Ferit
Hakan Baykal’a Armağan. 25/2 (2019): 727-756.
- Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin
Yayınevi, 2022.
- Özkan, Zeynep Aslı. “İş Sözleşmesi Kapsamında İşçinin İş Görme Borcu”.
Yüksek Lisans Tezi, Yaşar Üniversitesi, 2019.
- Özkaraca Ercüment ve Ünal Canan, “Küçüklerin Çalışmasına İlişkin
Yasak Ve Sınırlamalar İle Bunlara Aykırılık Halinde İş Sözleşmesinin
Geçersizliği Sorunu”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk
Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan. 20/1 (2014): 355-
410.
- Öztürk, Bahri ve Erdem, Mustafa Ruhan. Uygulamalı Ceza Hukuku ve
Güvenlik Tedbirleri Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
- Rodgersi, Gerry ve Standing, Guy. Child Work, Poverty and
Underdevelopment. International Labour Office, 1981.
- Roxın, Claus. “Ceza Hukukunun Bir Geleceği Var mıdır?”. İçinde
Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi 5, ed. ve çev.Yener Ünver,
(2006): 55-70.
- Seçer, Öz. “Çocuk ve Genç İşçilerle İş Sözleşmesinin Kurulması ve Bu
Sözleşmeden Doğan Ücret Üzerinde Çocuk ve Genç İşçilerin Tasarruf
Hakkı”, Legal İHSGHD, 28, (2010):1425-1453.
- Senyen Kaplan, Emine Tuncay. Bireysel İş Hukuku. Ankara: Gazi
Kitabevi, 2018.
- Serozan, Rona. Çocuk Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2018.
- Sokullu Akıncı, Füsun. “Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar ve Alternatif Ceza
Yaptırımları”. Yeni Türkiye Dergisi, Yargı Reformu Özel Sayısı. 2/10 (1996):
679-689.
- Soyaslan, Doğan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin
Yayınevi, 2020.
- Sümer, Haluk Hadi. “İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru”. Sicil İş
Hukuku Dergisi. III/19, (2010): 63-73.
- Sümer, Haluk Hadi. İş Hukuku Uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık,
2019.
- Sümer, Haluk Hadi. İş Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
- Süzek, Sarper. İş Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları, 2020.
- Şahin, Barış. Çocuk İşçilerin Korunması. Ankara: Yetkin Yayınları, 2010.
- Şahin, Cumhur ve Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Mevzuatı. Ankara:
TC Adalet Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı, 2007.
- Şahin, Levent. Geçmişten Günümüze Çocuk İşçiliği, Sosyal Bilimler
Araştırmaları Dergisi, II, (2012):103-118.
- Şensoy, Pirali Çağrı. Cezalandırmanın Amacını Açıklayan Teoriler 5237
Sayılı TCK’nın Temel İlkeleri İle Ceza Sorumluluğunun Esasına İlişkin
Hükümlerinin Yaklaşımı. Ankara: Yetkin Yayınevi, 2021.
- Taner, Tahir. Ceza Hukuku Umumi Kısım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi
Yayınları, 1953.
- Tanrıbilir, Feriha Bilge. Çocuk Haklarının Uluslararası Korunması ve
Koruma Mekanizmaları. Ankara:Yetkin Yayınları, 2011.
- Tuğ, Adnan ve Baysal, Ulaş. İş Hukukunda Çocuk ve Genç İşçilerin
Korunması. Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan II, Editör, Doç. Dr. Süleyman
Başterzi, İstanbul: 2011.
- Tunçomağ, Kenan ve Centel, Tankut. İş Hukukunun Esasları. İstanbul:
Beta Yayınevi, 2018.
- Ulusoy, Muharrem Emre. Ev Hizmetlerinde Bireysel İş İlişkileri.Ankara:
Adalet Yayınevi, 2023.
- Uşan, Fatih. “İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Tutuklu ve
Hükümlü Çalışması”, Prof. Dr.Nuri Çelik’e Armağan, Marmara Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. 2, (2011): 1436-1473.
- Uşan, Fatih. Çıraklık Sözleşmesi. Konya: Mimoza Yayınları, 1994.
- Uşan, M. Fatih, Erdoğan, Ersin ve Erdoğan, Canan. Yargıtay ve Bölge
Adliye Mahkemesi Kararları Işığında Bireysel İş Hukuku ve İş Yargılaması.
Ankara: İntes Yayınları, 2021.
- Uzun, Mehmet Burak. “5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Kısa Süreli
Hürriyeti Bağlayıcı Cezalara Seçenek Yaptırımlar”. Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, 2009.
- Yalçıntaş, Didem. Çocuğun İş Kanunu Madde 71 Kapsamında Sanat,
Kültür ve Reklam Faaliyetlerinde Çalıştırılması, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi, 2018.
- Yardımcıoğlu, Didem. “Çocuk İşçiliğini Önlemeye Yönelik Yeni Bir
Adım: Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin Kurumsal Sürdürülebilirlik
Durum Tespitine Dair Direktif Önerisi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Dergisi, (2023): 225-276.
- Yıldız, Gaye Burcu. Bireysel İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin
Düzenlenmesi, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku
Kararlarının Değerlendirilmesi 2015. İstanbul:2017.
- Zafer, Hamide. Ceza Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Beta Yayınevi,
2016.
- Zevkliler, Aydın ve Gökyayla, Emre. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri.
Ankara: Adalet Yayınevi, 2017.